بررسی تأثیرگذاری¬های موالی بر تفسیر قرآن کریم

چکیده

با آغاز کشورگشایی­های مسلمانان و سقوط امپراطوری ساسانی در ایران و سست شدن نفوذ امپراطوری روم در مرزهای شمالی شبه جزیره­ عربستان و سقوط حکومت­های محلی در شمال آفریقا، کسان بسیاری در بند افتادند و به سرزمین­های مسلمان نشین کوچانده و سپس مسلمان شدند بدین ترتیب یک لایه اجتماعی بسیار مهم و تاثیر گذار در جهان اسلام -به ویژه در عراق و شهرهای کوفه و بصره- شکل گرفت که موالی نام گرفتند-موالی اندک اندک در همه دانش­های اسلامی میدان داری کردند و سرآمد شدند که یکی از آنها علم تفسیر است. با این همه پیامد دست داشتن موالی در تفسیر قران کریم، یکسره بی­نقص و عیب و برکنار از خرده گیری نیست، روش انجام این تحقیق مبتنی بر تحلیل محتوا پس از مراجعه به منابع و مصادر مناسب و فیش برداری از آنها و بهره­مندی از کتابخانه های متعدد است. نتایج پژوهش عبارتند از اولاً، نقش موالی در دگرگونی­های پیش آمده در تفسیر قرآن کریم، یکسره سودمند یا زیانمند نیست. ثانیاً، موالی از واسطه­های مهم و پادرمیان­های انکار ناپذیر در چرخش تفسیر از رویکرد اثری به رویکرد عقلی­اند. ثالثاً، ناآشنایی عمیق موالی با زبان عربی، دقت­ها و ظرافت­های آن، از نقاط ضعف تفسیر موالی است. بنابراین، انجام این پژوهش ضروری می­نماید.

کلمات کلیدی: موالی، عقل گرایی، ایرانیان، تفسیر اثری، تفسیر عقلی