%31تخفیف

بررسي حضور و پراکندگي گونه‌‌هاي مشاهده شده از تيره‌هاي بارهنگ (Plantaginaceae) و گزنه (Urticaceae) در محيط‌هاي رودرال و زگتال درون و حومه شهر همدان  

تعداد 160صفحه در فایل word

کارشناسي ارشد در رشته زيست شناسي گرايش سيستماتيک- اکولوژي

بررسي حضور و پراکندگي گونه‌‌هاي مشاهده شده از تيره‌هاي بارهنگ (Plantaginaceae) و گزنه (Urticaceae) در محيط‌هاي رودرال و زگتال درون و حومه شهر همدان

 

چكيده:

طي بهار و تابستان سال‌هاي 1391 و 1392،  برخي از مناطق رودرال و زگتال درون و برون شهر همدان که شامل تعدادي از مزارع، زمين‌هاي رها شده، فضاهاي سبز،  باغ‌ها، زمين‌هاي باير و همچنين حاشيه برخي از خيابان‌ها و ديوارهاي شهر مي‌شدند، در رابطه با موقعيت‌هاي كنوني و پراكندگي گونه‌هاي مشاهده شده از جنس Plantago از تيره بارهنگ (Plantaginaceae) و جنسUrtica  از تيره گزنه (Urticaceae) مورد بررسي قرار گرفتند. طي اين بررسي جمعاً 392 قطعه نمونه، از جنس Plantago و 327 قطعه نمونه از جنسUrtica   به طور تصادفي انتخاب و نمونه‌هاي جمع آوري شده از جنس‌هاي فوق در بيوتوپ‌هاي مختلف درون و حومه شهر همدان مورد شناسايي و بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل از اين بررسي، معرف حضور و پراکندگي گونه Plantago major، که داراي دو زيرگونه major و زيرگونه intermedia مي‌باشد و نيز گونه  P. lanceolata که در محيط‌هاي رودرال و زگتال درون و برون شهري، با پراكندگي قابل توجهي مي‌باشد. گونه P. lanceolata در مناطقي با درجات همروبي H3, 4, 5 مشاهده شد. ميزان حضور اين گونه در محيط‌هايي با درجه همروبي H5 درمقايسه با درجات همروبي H3,4 بيشتر است. حضور گونه P. lagapus در مناطقي با درجات همروبي H4 و به ميزان کم‌تري H3,5 مشاهده گرديد و مي‌توان آن را گونه‌‌اي که درمحيط‌هاي زگتال، با پراکندگي نسبتاً پايين که بيشتر در محيط‌هاي زراعي مي‌رويد، معرفي کرد. گونه P. major نيز در محيط‌هايي با درجه همروبي H4 و H5 و با درصد حضور بالايي مشاهده گرديد، از جنس Urtica، گونه Urtica dioica که داراي دو زيرگونه dioica و kurdestanica مي‌باشد، مورد بررسي قرار گرفتند و هر دوي اين زيرگونه‌‌ها در هر سه محيط با درجه همروبي H3,4,5 ديده مي‌شوند که ميزان حضور در محيط‌‌هايي با درجه همروبي H4,5 نسبت به محيط‌‌هايي با درجه همروبي  H3   بيشتر مي‌باشد. درحالي که بيوتوپ‌هاي مشاهده شده از اين گونه با گسترش شديد مناطق مسکوني و ايجاد پارک‌ها و ديگر فضاهاي سبز، در حال کاهش و عقب نشيني هستند. نتايج حاصل از  بررسي‌هاي مرفومتري گونه‌هاي تحت بررسي نشان دادند كه در افراد اين عناصر تنوع درون و بين‌گونه‌اي قابل توجهي مشاهده نمي‌گردد تا بتوان براي آنها صفات تاكسونوميكي بارزي را جهت بررسي‌هاي تاکسونوميکي در نظر گرفت. مطالعه بيوتوپ‌هاي محدوده‌هاي درون و برون شهر همدان نشان دادند که با گسترش و ساخت و سازهاي فراوان بسياري از محيط‌هاي زيست گونه‌هاي خودرو در معرض خطر تخريب قرار گرفته اند و چنانچه اين روند با همين سرعت ادامه يابد، کاهش و يا انقراض گونه‌اي در محيط‌هاي درون شهري نيز افزايش خواهند يافت. حفظ گونه‌هاي بيولوژيکي به معناي حفظ بيوتوپ‌هاي شهري است و بايد در اين راستا تا حد ممکن در حفظ آنها کوشا بود. 

واژه­هاي کليدي: رودرال، زگتال، همروبي، همدان، Plantago ، Urtica

 

فهرست مطالب

فصل اول: کليات

1-1 مقدمه 3

1-2 اکولوژي شهري و تاريخچه 6

1-3 اکوسيستم شهري 11

1-3 تعريف شهر 15

1-4 شهرنشيني و تأثيرات آن 17

1-5 بيوتوپ 19

1-6 تنوع زيستي 21

1-7 تيره Plantaginaceae 23

1-8 پيشينه تيره بارهنگ در ايران 24

1-9- جنس Plantago 25

1-10 گونه P. major 26

1-10 گونه P. lanceolata 29

1-12 گونه lagopus  P. 32

1-13 تيره Urticaceae 33

1-14 پيشينه تيره گزنه در ايران 34

1-15 تاريخچه تيره Urticaceae 35

1-16 جنس Urtica L. 37

1-16- موقعيت جغرافيايي شهر همدان 41

1-16-1- جغرافياي تاريخي شهر همدان.. 42

1-16-2- آب و هواي شهر همدان 45

فصل دوم: مواد و روش ها

2-1- جمع آوري و شناسايي نمونه‌هاي گياهي 51

2-2- تعيين محدوده‌هاي مورد مطالعه در درون و برون شهر همدان 52

2-3- تعيين شاخص همروبي در محيط‌هاي مورد بررسي 59

فصل سوم: نتايج

3-1- نتايج حاصل از بررسيهاي انجام شده در رابطه با حضور و پراکندگي گونه هاي مشاهده شده از جنس‌ Plantago در مناطق تحت مطالعه درون و برون شهر همدان و تعيين درجه همروبي قطعات نمونه مورد مطالعه 63

3-3- بررسي حضور و پراکندگي گونه Plantago major در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي 67

3-3-1- بررسي حضور و پراکندگي زيرگونه major در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي.. 70

3-3-2- بررسي حضور و پراکندگي زيرگونه intermedia در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي.. 73

3-3- بررسي حضور و پراکندگي گونه Plantago lagopus در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي 79

3-4: بررسي حضور و پراکندگي گونه Plantago lanceolata در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي 85

3-5- آناليز مرفومتري گونه‌هاي مشاهده شده از جنس Plantago 92

3-5-1- نتايج حاصل از آناليز داده هاي مرفومتري در گونه P. lanceolata. 93

3-5-2- نتايج حاصل از آناليز داده‌هاي مرفومتري در زيرگونه  intermedia. 96

3-5-3- نتايج حاصل از بررسي تنوع بين گونهاي در گونه‌هاي مشاهده شده از گونه P. lagopus 98

3-5-4- نتايج حاصل از آناليز دادههاي مرفومتري در گونه‌‌هاي جنس plantago در شهر همدان.. 101

3-6- نتايج حاصل از بررسيهاي انجام شده در رابطه با حضور و پراکندگي گونه هاي مشاهده شده از جنس‌ Urtica از تيره گزنه در مناطق تحت مطالعه درون و برون شهر همدان و تعيين درجه همروبي قطعات نمونه مورد مطالعه 103

3-7- نتايج حاصل از بررسي گونه‌هاي مشاهده شده از جنس Urtica از تيره گزنه در محيطهاي درون و برون شهر همدان 106

3-7-1 بررسي حضور و پراکندگي زيرگونه dioica در محدوده هاي تحت مطالعه شهر همدان و چگونگي حضور اين گونه بر اساس شاخص همروبي.. 106

3-7-2- نتايج حاصل از بررسي حضور و پراکندگي زيرگونهkurdestanica  در مناطق تحت مطالعه درون و برون شهر همدان و چگونگي حضور آن بر اساس شاخص همروبي.. 112

3-8- نتايج حاصل از آناليز دادههاي مرفومتري در زيرگونه  dioica 118

3-9- نتايج حاصل از آناليز دادههاي مرفومتري در زيرگونه   kurdestanica 121

3-10-نتايج حاصل از آناليز داده هاي مرفومتري در گونه Urtica dioica در شهر همدان 124

فصل چهارم: بحث

4-1 بحث 129

پيشنهادات 140

 

فهرست جداول

جدول1-1- وضعيت دماي همدان بين سالهاي91-1384 45

جدول1-2- وضعيت بارندگي همدان بين سال‌هاي 91-1384 46

جدول1-3- متوسط رطوبت حداقل، حداکثر و نسبي همدان بين سال هاي91-1384 47

جدول  2-1- خصوصيات کمي و کيفي انتخاب شده براي مطالعات مرفومتري و آناليز آماري گونه‌هاي بررسي شده از جنس Plantago 57

جدول  2-2- خصوصيات کمي و کيفي انتخاب شده براي مطالعات مرفومتري و آناليز آماري گونه‌هاي بررسي شده از جنس Urtica 58

جدول 2-3- شاخص همروبي و درجه همروبي به 7 واحد تقسيم شده Blume & Sukopp, 1976).( 60

جدول 3-1-  معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور گونهPlantago major 69

جدول 3-2-  معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور زير گونه major 72

جدول 3-3-  معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور زير گونه intermedia 75

جدول 3-4-  معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور گونه Plantago Lagopus 81

جدول 3-5-  معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور گونهPlantago lanceolata 86

جدول 3-6- معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور زير گونه dioica 108

جدول 3-7- معرفي مناطق و تعداد قطعات نمونه بررسي شده در 5 محدوده شهر همدان براساس حضور زير گونه kurdestanica 113

 

فهرست نمودار

نمودار 1-1- متوسط روزهاي يخبندان همدان بين سال‌هاي 91-1384 47

نمودار شماره3- 1- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده گونه‌هاي مشاهده شده از جنس Plantago 64

نمودار شماره3-2- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده گونه مشاهده شده از جنس plantago (122 قطعه نمونه) براساس شاخص همروبي 65

نمودار 3-3- معرفي چگونگي حضور گونه P. major در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 68

نمودار 3-4- معرفي چگونگي حضور زيرگونه major در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 72

نمودار شماره3- 5- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده زيرگونه major (4 قطعه نمونه (بر اساس شاخص همروبي در درجات همروبي H3 (β-euhemerob)، H4 (euhemerob–α) و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي درون شهر همدان 73

نمودار 3-6- معرفي چگونگي حضور زيرگونه intermedia در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 75

نمودار شماره3- 7- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده زيرگونه intermedia (110 قطعه نمونه ( بر اساس شاخص همروبي در درجات همروبي H3 (β-euhemerob)، H4 (euhemerobα) و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي درون شهر همدان 76

نمودار شماره3-8- توزيع زير گونه  intermediaبر اساس شاخص همروبي، با درجات همروبي H3 (β-euhemerob) و H4 (euhemerobα) درمناطق تحت مطالعه برون شهر همدان. 78

نمودار 3-9- معرفي چگونگي حضور گونه Plantago Lagopus در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 80

نمودار شماره 3-10- توزيع گونه Plantago Lagopus   بر اساس شاخص همروبي، با درجات همروبي H3 β-) euhemerobH4 (euhemerobα) و  H5(Polyhemerob) درمناطق تحت مطالعه درون شهر همدان. 81

نمودار شماره 3-11- توزيع گونه .P. lagapus  بر اساس شاخص همروبي، با درجه‌هاي همروبي   H3(β- euhemerob)،  H4(euhemerob–α) و H5 (Polyhemerob) در بيوتوپ هاي تحت مطالعه برون شهر همدان. 82

نمودار 3-12- معرفي چگونگي حضور زيرگونه Plantago lanceolata در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 86

نمودار شماره 3-13: حضور گونه Plantago lanceolata  بر اساس شاخص‌هاي همروبي.  = H3 β- euhemerob  . 87

نمودار شماره3-14- توزيع گونه P. Lanceolata بر اساس شاخص همروبي، با درجات همروبي H3 (β-euhemerob) و H4 (euhemerobα) درمناطق تحت مطالعه برون شهر همدان. 91

نمودار شماره3- 15- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده گونه Urtica dioica (205 قطعه نمونه (بر اساس شاخص همروبي در درجات همروبي H3 (β-euhemerob)، H4 (euhemerobα) و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي درون شهر همدان 104

نمودار شماره3-16- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده گونه Urtica dioica (122 قطعه نمونه) براساس شاخص همروبي در درجات همروبي H3 (β-euhemerob)، (α-euhemerob) H4 و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي برون شهري. 105

نمودار 3-17- معرفي چگونگي حضور زيرگونه dioica در محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 108

نمودار شماره3-18- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده زيرگونه dioica (125 قطعه نمونه) براساس شاخص همروبي در درجات همروبيH3 (β-euhemerob)، (α-euhemerob) H4 و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي برون شهري 109

نمودار 3-19- توزيع زيرگونه dioica در درجات همروبي H5, H4, H3 در بيوتوپ‌هاي بيرون شهر همدان 111

نمودار 3-20- معرفي چگونگي حضور زيرگونه  kurdestanicaدر محدوده‌هاي تحت مطالعه درون شهر همدان 113

نمودار شماره3-21- درصد تعداد قطعات نمونه بررسي شده زيرگونه Kurdestanica  (80 قطعه نمونه) براساس شاخص همروبي در درجات همروبيH3 (β-euhemerob)، (α-euhemerob) H4 و  H5(Polyhemerob) در محدوده‌هاي درون شهري. 114

نمودار 3-22- توزيع زيرگونه kurdestanica در درجات همروبي H5, H4, H3 در بيوتوپ‌هاي بيرون شهر همدان 115

 

فهرست اشکال

شکل1-1- نقشه پراکندگي دو زيرگونه dioica و kurdestanica در ايران، فلورايران (مهين جاني قربان، 1374) 40

شکل 1-2- نقشه شهرستان همدان 42

شکل2-1- تعيين پنج محدوده مورد مطالعه شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب همدان 54

شکل 2-2- نقشه راهنماي شهر همدان 55

شکل 3-1-نقشه پراکندگي گونه  P. major در مناطق تحت مطالعه شهر همدان 68

شکل3-2 موقعيت برگ و ساختار آن در دو زير گونه major  (سمت چپ) و intermedia (سمت راست) 70

شکل 3-3-نقشه پراکندگي زيرگونه major در مناطق تحت مطالعه شهر همدان 71

شکل 3-4-نقشه پراکندگي زيرگونه intermedia در مناطق تحت مطالعه شهر همدان 74

شکل 3- 5- يکي از نمونه‌‌هاي مشاهده شده در محيط‌‌هاي مختلف شهري با پراکندگي بسيار وسيع، حضور زيرگونه intermedia مي‌باشد. 76

شکل 3-6 – يکي  از گونه‌‌هاي زگتال که در بسياري از بيوتوپ‌‌هاي درون شهر و حاشيه مزارع بيرون شهر مشاهده گرديد. زيرگونه intermedia مي‌باشد.. 78

شکل 3-7- حضور زيرگونه intermedia در محدوده بسيار آنتروپوژن با درجه همروبي H5 79

شکل 3-8-نقشه پراکندگي گونه  Plantago Lagopus در مناطق تحت مطالعه شهر همدان 80

شکل 3-9- حضور گونه P. lagopus در يک زمين کشاورزي 84

شکل 3-10: نقشه پراکندگي گونه  Plantago lanceolata در مناطق تحت مطالعه شهر همدان 85

شکل3-11-  برگ‌‌هاي گونه P. lanceolata 88

شکل 3-12- سنبله‌‌هاي گونه P. lanceolata  88

شکل 3-13- حضور گونه P. lanceolata   89

شکل 3-14- گونه Plantago lanceolata در يک باغ در روستاي سولان، واقع در شمال غرب شهر همدان،  با درجه همروبي H4 91

شکل 3-15- گونه Plantago lanceolata در ديواره سنگ فرش شده جوي آب در جاده گنجنامه با درجه همروبي H5 92

شکل 3-16:   سنبله گونه ي P. lanceolata 94

شکل 3-17- دندروگرام حاصل از داده‌هاي ريخت شناسي گونه P. lanceolata در بيوتوپ‌هاي مختلف درون و برون شهر همدان 93

شکل 3-18- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از PCO  براي نمونه‌هاي گونه P. lanceolata در محيط‌هاي درون و برون شهر همدان 95

شکل 3-20 اين دو عکس سنبله زيرگونه intermedia را نشان مي‌دهد 97

شکل 3-19- دندروگرام حاصل از داده‌هاي ريخت شناسي زير گونه  intermediaدر بيوتوپ‌هاي مختلف درون و برون شهر همدان 96

شکل 3-21- گروه‌هاي فنتيکي حاصل ازPCO براي نمونه‌هاي زير گونه intermedia در بيوتوپ‌هاي درون و برون شهر همدان. 97

شکل 3-23- عکس سنبله تخم مرغي شکل گونه P. Lagopus 99

شکل3-22- دندروگرام حاصل از داده‌هاي ريخت شناسي گونه . P. lagopus در بيوتوپ‌هاي مختلف درون و برون شهر همدان 98

شکل3- 24- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از آناليز pco داده‌هاي ريخت شناسي گونه   P. lagopusدر بيوتوپ‌هاي مختلف درون و برون شهر همدان. 100

شکل 3-25– دندروگرام حاصل از آناليز داده‌هاي ريخت شناسي جنس plantago  در شهر همدان. 101

شکل3- 26- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از آناليز pco داده‌هاي ريخت شناسي جنس  plantago در شهرهاي همدان 102

شکل3- 27-  نقشه پراکندگي زيرگونه dioica در بيوتوپهاي تحت مطالعه شهر همدان 107

شکل 3-28- حضور زيرگونه dioica در حاشيه يک باغ با درجه همروبي H4 109

شکل 3-29- حضور زيرگونه dioica در يک محيط رها شده با درجه همروبي H3. 110

شکل 3-30- حضور زيرگونه dioica در يک محيط آنتروپوژن با درجه همروبي H5 (polyhemerob) .. 110

شکل 3-31- نقشه پراکندگي زير گونه kurdestanica در محدوده شهر همدان 112

شکل 3-32- حضور زيرگونه kurdestanica در حاشيه يک باغ با درجه همروبي H4 116

شکل 3-33- حضور زيرگونه kurdestanica در يک محيط تخريب شده با درجه همروبي H5 117

شکل 3-34- حضور زيرگونه kurdestanica در يک محيط تخريب شده در ميان صخره‌‌ها با درجه همروبي H5 117

شکل 3-36- اندازه برگ صفت مرفولوژيکي مهمي در متمايز کردن دو زيرگونه dioica و  زيرگونه kurdestanica مي‌باشد 119

شکل3- 36 – دندروگرام حاصل از آناليز داده‌هاي ريخت شناسي زير گونه  dioicaدر محيط‌هاي درون و برون شهر همدان. 118

شکل3- 37- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از آناليز pco داده‌هاي ريخت شناسي زير گونه  dioicaدر محيط‌هاي درون و برون شهر همدان 120

شکل 3-39 شکل برگ‌‌هاي زيرگونه kurdestanica 122

شکل3- 38 – دندروگرام حاصل از آناليز داده‌هاي ريخت شناسي زيرگونه  kurdestanicaدر محيط‌هاي درون و برون شهر همدان. 121

شکل3- 40- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از آناليز pco داده‌هاي ريخت شناسي زيرگونه  kurdestanica در محيط‌هاي درون و برون شهر همدان 123

شکل 3-41– دندروگرام حاصل از آناليز داده‌هاي ريخت شناسي گونه Urtica dioica  در شهرهاي همدان در اين آناليز نمونه‌هاي گياهي در 2 گروه اصلي قرار گرفتند. 124

شکل3- 42- گروه‌هاي فنتيکي حاصل از آناليز pco داده‌هاي ريخت شناسي گونه  Urtica dioica  در شهر همدان 125

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “بررسي حضور و پراکندگي گونه‌‌هاي مشاهده شده از تيره‌هاي بارهنگ (Plantaginaceae) و گزنه (Urticaceae) در محيط‌هاي رودرال و زگتال درون و حومه شهر همدان  ”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo