کانی­شناسی و زمين­شيمي زيست­محيطي محدوده معدني آغ­دره تكاب و بررسي ميزان تاثير فعاليت­هاي معدنكاري و منابع زمين­زاد در ايجاد

تعداد 256صفحه در فایل word

دکتری

زمین­شناسی اقتصادی

کانی­شناسی و زمين­شيمي زيست­محيطي محدوده معدني آغ­دره تكاب و بررسي ميزان تاثير فعاليت­هاي معدنكاري و منابع زمين­زاد در ايجاد

 آلودگي آب، رسوبات و خاك منطقه

1-1- مقدمه

آنچه توسعه و محیط­زیست را به هم پیوند می­دهد مفهوم توسعه پایدار[1] است. هدف عمده در توسعه پایدار گردآوری مسایل زیست­محیطی، ضرورت اجتماعی و الزامات اقتصادی زیر یک چتر تصمیم­گیری واحد است. پایدار نگاه داشتن محیط زیست از سه جنبه مطرح می­باشد : جنبه فیزیکی، جنبه اقتصادی و جنبه اجتماعی- فرهنگی. اولین جنبه گرچه به هیچ وجه کافی نیست اما شرط ضروری برای دو جنبه دیگر است (Flakenmark and Suprato, 1992). اهداف هر نوع توسعه، حول محور انسان و تامین نیازهای او    می­چرخد و فرایندهای این توسعه وابستگی بسیار نزدیکی به منابع آب دارد، به طوری که تاریخچه     فعالیت­های انسانی مربوط به آب در واقع همان تاریخ کامل و جامع تمدن اوست (Cox, 1987).    آشفتگی­های زیست­محیطی معمولاً با شروع فعالیت و پروژه­های مرتبط با آب به صورت اثرات ناسازگار گوناگون در اکوسیستم­های طبیعی و ارزش­های زیبایی­شناسی مربوط به آن رخ می­دهد. یک پیامد      زیست­محیطی به راحتی قابل تبدیل به پیامدهای اجتماعی- فرهنگی یا یک پیامد اقتصادی است. محيط زيست از اركان توسعه پايدار در هر كشوري بوده و بدون توجه به آن، منابع طبيعي و انساني دچار نقصان شده و پيامدهاي ناگواري بر كره خاكي و حتي جوامع انساني وارد خواهد آمد. شکی نیست بدون توجه به محیط زیست، توسعه عامل مخرب و نابودکننده­ای خواهد بود.

معدنکاري، مواد لازم براي حيات و پيشرفت بشر را فراهم مي­کند و از طرفي با افزايش آلودگي­ها امکان حيات و استفاده از محيط زيست سالم را از بشر سلب مي­کند، به همين جهت در بسياري از کشورهای جهان تأثيرات زیست­محيطی عمليات معدنکاري مورد توجه قرار گرفته و در نهايت استانداردهايي در اين زمينه براي فعاليت­هاي معدني و حدود آلودگي­هاي مختلف حاصل از اين صنعت در نظر گرفته شده است. Brundland (1987) در گزارش خود تحت عنوان «آینده مشترک ما» توسعه پایدار را به شرح زیر تعریف کرده است :

« توسعه­ای که نیازهای حال حاضر را برآورده کند بدون اینکه توانایی نسل­های آتی را در برآوردن نیازهای خود به مخاطره بیندازد».  

این تعریف بطور خلاصه حاوی نکات زیر است :

• شناسایی نیازهای ضروری بویژه فقر جهانی

• توجه به ایجاد عدالت اجتماعی

• شناسایی محدودیت­های تحمیل شده از طرف قابلیت­های فناوری و تشکیلات اجتماعی در رابطه با امکانات زیست­محیطی در تامین نیازهای فعلی و آتی.

معدنکاری یکی از قدیمی­ترین فعالیت­های بشری است و برای توسعه و استمرار تمدن ضروری می­باشد. ریشه معدنکاری به عصر حجر برمی­گردد زمانی که اجداد ما سنگ آتش­زنه را استخراج کرده­اند. وابستگی بشر به مواد معدنی همواره در حال افزایش بوده است و تمدن امروزی نمی­تواند بدون محصولات حاصل از معدنکاری تداوم یابد. لیکن بهترین معدنکار کسی است که پاسخگوی مسایل زیست­محیطی نیز باشد بطوری که بتواند نواحی معدنکاری شده را در حد ممکن به حالت اول خود برگرداند یا با انجام فعالیت­هایی کمترین آسیب را به محیط فیزیکی اطراف نواحی معدنکاری شده وارد سازد برای مثال از باطله­های معدنی تولید شده در صنایع ساختمانی استفاده نماید یا گودال­های بزرگ ایجاد شده در معادن روباز را به استخر یا دریاچه­های مصنوعی تبدیل کند.

تاثیر استخراج مواد معدنی بر محیط­زیست نیز بستگی به عواملی نظیر روش­های معدنکاری، جنس و نوع سنگ­های موجود، شرایط آب­شناختی و اقلیم منطقه، ابعاد عملیات معدنکاری، توپوگرافی و بسیاری از عوامل مرتبط دارد (Keller, 1999; Bell et al., 2002). از این گذشته این اثرات با مراحل مختلف توسعه ذخیره معدنی تغییر می­کنند.

مرحله اکتشاف بطور قابل ملاحظه­ای اثرات کمتری را در مقایسه با مراحل استخراج و فرآوری روی محیط­زیست دارد، در واقع مرحله اکتشاف حداقل تاثیر را روی محیط­زیست دارد. استخراج و فرآوری مواد معدنی اثرات ناسازگار قابل ملاحظه­ای را روی زمین، آب، هوا و منابع زیستی دارند. این فعالیت­ها علاوه بر اثرات مستقیم­شان می­توانند اثرات اجتماعی ناسازگاری را روی محیط­زیست داشته باشند. این اثرات بهایی است که باید در قبال منافع بدست آمده از معدنکاری پرداخت شود. اگرچه باید سعی کرد اثرات ناسازگار روی محیط­زیست به حداقل رسانده شود ولی برخی از صدمات معدنکاری وجود دارند که اجتناب ناپذیر بوده و تاثیر واقعی آنها در آینده در آن سوی مرزهای معدن دیده خواهد شد. مهم­ترین پیامدهای        زیست­محیطی معدنکاری عبارتند از (Wellmer and Becker Platen, 2001) :

– تخریب اراضی و مراتع                                                – آزاد شدن مواد سمی

– بوجود آمدن زهاب اسیدی معدن                                – به مخاطره افتادن سلامت و ایمنی کارگران

– ایجاد سدهای باطله                                                      – آلودگی آب

– آلودگی هوا                                                                  – تاثیر روی محیط­ زیست انواع موجودات زنده

– اثرات اجتماعی

با در نظر گرفتن مطالب اشاره شده و با توجه به اينکه ايران کشوری در حال توسعه است و براي پيشرفت خود ناچار به توسعه معادن است بنابراين براي توسعه پايدار صنعت معدن کشور لازم است تا جنبه­هاي زيست­محیطی معادن و صنايع معدني کشور با توجه به اقليم مناطق مختلف آن مورد شناسايي و مطالعه قرار گيرند.

[1] Sustainable development

کانی¬شناسی و زمين¬شيمي زيست¬محيطي محدوده معدني آغ¬دره تكاب