پيوند اسطوره و نجوم در ایران باستان

فهرست مطالب

عنوان                                               صفحه

فصل اول: کلیات

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………..3

1-2. بیان مسئله…………………………. 3

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش………………….. 5

1-4. اهداف پژوهش…………………………. 6

فصل دوم

2-1 نشانه های آسمانی……………………… 9

2-1-1 ستارگان پیرامونی …………………… 10

2-2. معرفی صورت فلکی……………………… 10

2-2-1. منطقه البروج………………………. 11

2-2-2. سرگردانی هایی در بین ستارگان………… 12

الف: ظهور و غروب ناهید……………………. 12

ب: عطارد و ناهید…………………………. 13

ج: مذهب ستاره پرستی………………………. 13

د: ظهور و غروب مشتری……………………… 15

ه: حرکت معکوس سیارات …………………….. 15

2-2-3. سپهر ستارگان………………………. 16

2-2-4. دوره ی نجومی………………………. 16

2-2-5. طالع بینی و ستاره شناسی ……………. 17

2-4. نشانه گزاری زمان از طریق مهتاب………… 17

2-4-1. ماه قرانی و ماه اژدهایی…………….. 19

2-4-2.وضعيت انسان بدون آسمان………………. 19

2-4-3. اوزیریس و ماه……………………… 19

2-4-4. ماه در بندهش ……………………… 20

2-5. اسطوره های ستارگان و سیارات…………… 21

الف: شباهنگ……………………………… 21

ب: مشتری………………………………… 22

ج: زهره ………………………………… 23

د: عطارد………………………………… 24

ه: مریخ…………………………………. 24

و: زحل………………………………….. 25

2-5-1. اختران و اباختران در بندهش………….. 26

الف: سپاهبدان آسمان………………………. 27

ب: نظریه ی هنینگ ………………………… 28

ج:ستارگان تیزروتر در متون پهلوی…………… 28

د: سپهر ستارگان………………………….. 29

ه: حصار آسمانی…………………………… 30

و: ستارگان نیامیزنده……………………… 30

2-5-2. تیشتر…………………………….. 31

2-5-3. بهرام…………………………….. 33

2-5-4. سدویس…………………………….. 34

2-5-5. هفت اورنگ…………………………. 35

2-5-6. ونند……………………………… 36

2-5-7. میخگاه یا ستاره قطبی……………….. 36

2-5-8. پارند و مزداد……………………… 38

2-6. درباره ی فراز آفریدن روشنان…………… 38

فصل سوم: منازل قمر

3-1. ديدگاه هنینگ درباره ی منازل قمر……….. 43

3-2. یادداشت هایی درباره ی منازل قمر……….. 44

3-2-1. پدیسپر……………………………. 44

3-2-2. پیش پرویز…………………………. 44

3-2-3. پرویز…………………………….. 44

3-2-4. پها………………………………. 45

3-2-5. بزیسر…………………………….. 45

3-2-6. بشن………………………………. 46

3-2-7. رخوت……………………………… 46

3-2-8. تریشگ…………………………….. 46

3-2-9. ازرگ……………………………… 47

3-2-10. نخو……………………………… 47

3-2-11 میان………………………………. 47

3-2-12. اودم…………………………….. 47

3-2-13. ماشاهه…………………………… 48

3-2-14. اسپور……………………………. 48

3-2-15. هوسرو……………………………. 48

3-2-16. سروی…………………………….. 49

3-2-17. ور………………………………. 49

3-2-18. دل………………………………. 49

3-2-19. درفشه……………………………. 49

3-2-20. ورنت…………………………….. 49

3-2-21. گا………………………………. 50

3-2-22. یوغ……………………………… 50

3-2-23. موری…………………………….. 50

3-2-24. بنزه…………………………….. 50

3-2-25. کهت سر…………………………… 51

3-2-26. کهت میان…………………………. 51

3-2-27. کهت……………………………… 51

فصل چهارم: تقویم های نجومی

4-1. عناصر تقویم ها………………………. 55

4-2. صورتهای اختری: طلوع ها و غروب های خورشیدی. 57

4-3. هویت ستاره ی صبحگاهی و شامگاهی………… 58

4-4. تقویم در ایران و بین النهرین پیش از تاریخ. 58

4-4-1. ایرانیان و بین النهرینیان پیش از تاریخ..

4-5. سال شمسی قمری……………………….. 60

4-6. تقویم های بابلی و ایرانی باستان……….. 61

4-6-1. تقویم بابلی……………………….. 61

الف: حمورابی و خاندان او………………….. 62

ب: اهمیت هندسه برای دانش نجوم…………….. 63

ج: کبیسه کردن بابلیان…………………….. 64

د: پیشینه ی گاه شماری بابلی……………….. 66

ه: اهمیت مراحل ستارگان در کشاورزی…………. 67

و: متن « به هریک سه ستاره » ……………… 68

ز: نامهاي ستارگان………………………… 69

ز-1. مجموعه مل = (ستاره ای) آپین…………… 70

ز-2. فهرست ستارگان……………………….. 72

4-7. دوره ی بابلی جدید و ایرانی ها…………. 74

الف: ویژگی های دانش نجوم این عصر………….. 76

ب: ساروس ها……………………………… 76

ج: دوره های سیارگان ……………………… 76

د: آیین کیهانی، اخترشناسی، دانش نجوم………. 77

4-7-1. مذاهب ایرانی………………………. 78

الف: مذهب ………………………………. 79

ب: زروان………………………………… 80

4-7-2. گاه شماری و مسایل کبیسه…………….. 81

الف: وهيگك……………………………….. 83

ب: چگونگی کبیسه به گفته بیرونی……………. 84

ج: هنگام اولین و آخرین کبیسه……………… 85

د: نقل خیام در نوروزنامه درباره اجرای کبیسه های کهن 86

ه: استنباط بیرونی درباره ی زمان اجرای آخرین کبیسه87

4-7-3. گاه شماری اوستایی………………….. 88

الف: فصل و سال، گاهنبارها، شادی و جشن……… 88

ب: اسامی ماه ها در کتیبه های هخامنشی………. 91

ج: گاه شماری اوستایی، سوابق……………….. 92

4-8. گاه شماری مصری………………………. 93

4-8-1. سال مصری………………………….. 93

4-8-2. دوره سوتیسی……………………….. 94

4-8-3.ایرانیان و مصریان…………………… 95

4-8-4.محاسبه­ی دوره­ها……………………… 96

4-9. گاه شماری یونانی…………………….. 97

4-9-1. مراحل ستارگان در قصیده ی هسیودوس…….. 97

فصل پنجم: اسطوره هاو احكام صور فلکی

5-1. حمل (بره)…………………………… 103

5-2. ثور (گاو) ………………………….. 103

5-3. جوزا ( دوپیکر)………………………. 104

5-4. خرچنگ (سرطان)……………………….. 105

5-5. شیر (اسد)…………………………… 105

5-6. سمبله (خوشه)………………………… 105

5-7. میزان (ترازو)……………………….. 106

5-8. عقرب (کژدم)…………………………. 107

5-9. قوس (تیرانداز)………………………. 108

5-10. جدی (بز)پ………………………….. 108

5-11. دلو (آبریز) ……………………….. 109

5-12. حوت (ماهی)…………………………. 110

5-13. صورتهای فلکی بهار…………………… 110

5-14. صورتهای فلکی تابستان………………… 110

5-15. صورتهای فلکی پاییز………………….. 111

5-16. صورتهای فلکی زمستان…………………. 111

5-17 آغاز اختر شناسی……………………… 111

الف: ایشتار   …………………………. 112

ب: مذهب ستاره پرستی و اخترشناسی  ……….. 112

ج: زیج زهره ی آمیزادوگا ………………. 113

5-18. در احکام برج ها…………………….. 114

الف: چيستي مثلث ها…………………….. 115

ب: مربع ها و برج های فصول …………….. 116

ج: چگونگي طبعهای ستارگان……………….. 116

د: احوال ستارگان و سیارات در سعادت و نحوست. 116

ه: تقسيم بندي اقليم ميان ستارگان……….. 117

و: فره دارهای ستارگان…………………… 117

ز: نگرستن ستارگان در برج ها…………….. 118

5-19. احکام برج ها در بندهش……………….. 118

نتيجه گيري………………………………………………………………………………………………………………….119

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………….. 123