%31تخفیف

نقش مجالس مذهبي مطلوب در حفظ و تداوم حيات ديني جامعه از ديدگاه قرآن و روايات

چکيده

مجالس مذهبی از مردمی­ترین محافل و مجامع است که حول محور قرآن و سنت اهل بیتعلیهم السلام و تعظیم شعائر دینی فعالیت می­کند. با توجه به گستردگی و فراگیری این مجالس و همچنین دارا بودن ویژگی­های منحصربفردی چون حضور گسترده اقشار مختلف مردم، این مجالس، نقش بالایی در زنده و پویا نگه­داشتن دین در جامعه دارند. در قرآن کریم به ویژه در آیات تعظیم شعائر الهی، خداوند مسلمانان را به برگزاری این مجالس ترغیب و تشویق می­نماید. در روایات معصومین علیهم السلام نیز توصیه و سفارشات فراوانی در این زمینه وجود دارد. در این پژوهش، ما با بکارگیری روش کیفی و جمع­آوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه­ای به دنبال آن هستیم تا بتوانیم نقش مجالس مذهبي در حفظ و تداوم حيات ديني جامعه از ديدگاه قرآن و روايات را تبیین کنیم. اگر مجالس مذهبی آن­گونه که مورد نظر خدا و اهل بیتعلیهم السلام بوده برگزار شوند، آثار و برکات فراوانی به همراه خواهند داشت و باعث زنده نگه داشتن دین در جامعه و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر می­شوند. از مهم­ترین کارکردهای این مجالس می­توان به کارکردهای عبادی، سیاسی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و روانشناختی اشاره نمود. البته مجالس مذهبی با آسیب­هائی نیز مواجه است،  که بی­توجهی به این آسیب­ها باعث می­شود که این مجالس از مسیر اصلی خود منحرف شده و حتی باعث کمرنگ شدن دین در جامعه و یا از بین رفتن آن شود. در نتیجه شناخت و توجه به کارکردهای مجالس مذهبی و پیراستن آسیب­ها از آن، باعث می­شود که این مجالس به هدف اصلی خود برسند و دین را در جامعه زنده و پویا نگه دارند و از نسلی به نسل دیگر منتقل کنند.

کلمات کليدي: مجالس مذهبي، حيات ديني جامعه، کارکردهاي مجالس مذهبي، آسیب­های مجالس مذهبی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول: کليات تحقيق و مفهوم شناسی……………………………………………………………………………………2

1-1- کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………3

1-1-1- بيان مسأله تحقيق………………………………………………………………………………………………..3

1-1-2- سوالات تحقيق…………………………………………………………………………………………………..4

1-1-2-1- سوالات اصلي…………………………………………………………………………………………..4

1-1-2-2-  سوالات فرعي………………………………………………………………………………………….4

1-1-3- ضرورت انجام تحقيق………………………………………………………………………………………….5

1-1-4-  اهداف و كاربردهاي تحقيق………………………………………………………………………………..6

1-1-5-  روش انجام تحقيق…………………………………………………………………………………………….6

1-1-6- پيشينه تحقيق……………………………………………………………………………………………………..7

1-1-7- فرضيات تحقيق………………………………………………………………………………………………..10

1-1-8-  جنبه جديد بودن و نوآوري تحقيق…………………………………………………………………….11

1-2- مفهوم شناسي تحقيق………………………………………………………………………………………………….12

1-2-1- مجالس……………………………………………………………………………………………………………12

1-2-2- مجالس مذهبي…………………………………………………………………………………………………13

1-2-3- حيات ديني………………………………………………………………………………………………………13

1-3- تاريخچه مجالس مذهبي…………………………………………………………………………………………..16

1-3-1- بررسي انواع مجالس مذهبي در زمان پيامبر و ائمه معصومين(عليهم‌السلام)………………………………….16

1-3-1-1- بررسي برگزاري مجالس مذهبی توسط اهل بيت(عليهم السلام)……………………………………………20

1-3-1-2-  جهت‌گيري مجالس مذهبي پس از شهادت امام حسين(عليه‌السلام)…………………………………21

1-3-2-  تاريخچه مجالس مذهبي در ايران………………………………………………………………………26

1-3-2-1- هجرت امام رضا‌عليه‌السلام به ايران………………………………………………………………..27

1-3-2-2- مهاجرت اهل بيت حضرت موسي بن جعفر‌ و امام رضاعليهم‌السلام به ايران………….27

1-3-2-3- استقرار شيعيان مهاجر و شکل گيري شهر مقدس قم……………………………………29

1-3-2-4- ورود حضرت فاطمه معصومه‌سلام‌الله‌عليها به قم……………………………………………….29

1-3-2-5- برگزاري مجالس مذهبي بعد از شهادت حضرت امام رضاعليه‌السلام……………………………..30

1-3-2-6- دوران آل بويه؛ رسميت يافتن مجالس مذهبی در ايران…………………………………30

1-3-2-7- دوران سلجوقيان؛ حيات مخفي…………………………………………………………………32

1-3-2-9- دوران تيموريان؛ پيدايش مجالس مذهبي “روضه”……………………………………….33

1-3-2-10- دوران صفويه؛ اوج تعظيم شعائر……………………………………………………………..34

1-3-2-11- دوران افشاريان و زنديان؛ عصر افول و رکود……………………………………………34

1-3-2-12- دوران قاجار؛ غلبه ي زوايد و حواشي بر اصل………………………………………….35

1-3-2-13-  دوران پهلوي؛ سياست دوگانه………………………………………………………………..37

1-3-2-14- نقش مجالس مذهبي در پيروزي انقلاب اسلامي……………………………………….38

جمع­بندی……………………………………………………………………………………………………………………………..39

فصل دوم……………………………………………………………………………………………………………………………..40

کارکردهاي  مجالس مذهبي در احياي دين با استفاده ازآيات و روايات…………………………………………40

2-1- اهميت جماعت و مجالس در اسلام………………………………………………………………………………..41

2-2-  برپايي مجالس مذهبي از ديدگاه قرآن و روايات………………………………………………………………44

2-2-1- برپايي مجالس مذهبي از ديدگاه قرآن………………………………………………………………….45

2-2-1-1- انواع شعائر با توجه به آيات قرآن کريم………………………………………………………50

2-2-2- برپايي مجالس مذهبي از ديدگاه روايات………………………………………………………………56

2-3- جايگاه مجالس مذهبي مطلوب در حفظ و تداوم حيات ديني جامعه……………………………………62

2-3-1- کارکرد عبادي:………………………………………………………………………………………………….62

2-3-1-1- تبيين معارف ديني:…………………………………………………………………………………..64

2-3-1-2- فراهم سازي زمينه تهذيب نفس:………………………………………………………………..65

2-3-1-3-  بيان روايات و معارف اهل بيت:……………………………………………………………….67

2-3-2- کارکرد سياسي………………………………………………………………………………………………….68

2-3-2-1-  مجالس مذهبي ابزار مبارزه سياسي اهل بيت (عليهم السلام)…………………………………………………69

2-3-2-2- رزمايش سياسي………………………………………………………………………………………71

2-3-2-3- افزايش روحيه جهاد و شهادت طلبي و ظلم ستيزي در برابر دشمنان………………73

2-3-2-4-  افزايش معرفت و بصيرت در مخاطبان………………………………………………………75

2-3-2-5- افزايش روحيه تولي و تبري……………………………………………………………………..77

2-3-3- کارکرد تربيتي…………………………………………………………………………………………………..81

2-3-3-1- ذکر خدا…………………………………………………………………………………………………82

2332- معرفي الگو هاي برتر و نمونه هاي ناپسند………………………………………………….84

2-3-3-3- يادآوري نعمت هاي الهي…………………………………………………………………………86

2334– يادآوري مرگ و قيامت…………………………………………………………………………….88

2-3-4- کارکرد فرهنگي………………………………………………………………………………………………..90

2-3-4-1- حفظ و استمرار هويت و فرهنگ ديني……………………………………………………….90

2-3-4-2-  تقويت و گسترش ادبيات و هنرهاي مذهبي……………………………………………….91

2-3-4-3-  شکل گيري مراکز ديني-فرهنگي………………………………………………………………92

2-3-5- کارکرد اجتماعي……………………………………………………………………………………………….94

2-3-5-1- افزايش وحدت و همبستگي اجتماعي………………………………………………………..94

2-3-5-2- از ميان رفتن طبقات اجتماعي ظاهري………………………………………………………..96

2-3-5-3- تقويت ارتباطات ديني………………………………………………………………………………98

2-3-6- کارکرد روانشناختي…………………………………………………………………………………………..99

2-3-6-1- برانگيختن عواطف ديني…………………………………………………………………………..99

2-3-6-2- تکرار و تلقين……………………………………………………………………………………….101

2-3-6-3- برقراري ارتباط مستقيم و چهره به چهره…………………………………………………..104

2-3-6-4-  ایجاد آرامش  روحی…………………………………………………………………………….108

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………………….112

فصل سوم: آسيب شناسي مجالس مذهبي……………………………………………………………………………….113

3-1- واعظان و ذاکران………………………………………………………………………………………………………..114

3- 1-1- عدم تجهيز به انديشه‌هاي ناب و مستدل…………………………………………………………..117

3- 1-2-  غفلت از تهذيب نفس…………………………………………………………………………………..118

3- 1-3-  غلو…………………………………………………………………………………………………………….121

3- 1-5-  خرافات در مجالس مذهبي……………………………………………………………………………124

3-1-6- تشديد اختلافات فرقه اي در بين مسلمين………………………………………………………….126

3- 1-7-  افراط و تفريط در طرح مسايل سياسي…………………………………………………………….127

3- 1-8- برخورد کاسبکارانه………………………………………………………………………………………..128

3- 1-9-  استفاده از آهنگ‌هاي نامناسب و سبک‌هاي مبتذل(غنا)………………………………………129

3-2- آسيب‌هاي مربوط به متوليان مجالس مذهبي…………………………………………………………………..132

3-2-1- اکتفا به مداحي و کاستن از برنامه‌هاي محتوايي شعورمحوري……………………………….132

3-2-2- طولاني شدن برنامه مجالس مذهبي…………………………………………………………………..135

3-2-3- بي توجهي به نماز اول وقت…………………………………………………………………………….135

3-2-4- اسراف و چشم و هم‏چشمي…………………………………………………………………………….136

3-3-1-  فراهم آوردن زمينه آزار و اذيت براي ديگران…………………………………………………….138

3-3-2-  آسيب رساندن به بدن…………………………………………………………………………………….139

3-4- آسيب هاي مشترک در هر سه رکن………………………………………………………………………………140

3-4-1- ريا و تظاهر……………………………………………………………………………………………………140

3-5- برخي پيشنهادات به منظور رفع آسيب‌ها………………………………………………………………………..142

جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………………………..145

نتیجه‌گیری نهائی…………………………………………………………………………………………………………………146

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………………148

الف. منابع عربي………………………………………………………………………………………………………….148

ب. منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………..152

ج. مقالات…………………………………………………………………………………………………………………..158

د. پايان نامه…………………………………………………………………………………………………………………160

ه. منابع مجازي…………………………………………………………………………………………………………….160

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “نقش مجالس مذهبي مطلوب در حفظ و تداوم حيات ديني جامعه از ديدگاه قرآن و روايات”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo