دانلود :نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت

تعداد182 صفحه در فایل word

کارشناسی ارشد

رشته: مدرّسی معارف اسلامی(اخلاق)

نقش فضايل و رذائل در ادراك

از منظر قرآن و سنّت

از آنجايي كه دغدغة بشر در طول اعصار دستيابي به اصيل‌ترين و ناب‌ترين معارف بوده است تا بتواند تيشه بر ريشة همة جهالت­ها بزند و خود را از بند اسارت جهالت برهاند. این پایان­نامه بر آن است تا بتواند راهی را برای دستیابی بشر به ادراكاتی مصون از خطا معرفي نمايد. از آنجايي كه در روايات معصومين: و آيات قرآن كريم در مورد تأثير فضايل و رذايل اخلاقي بر شناخت و ادراك، اشاراتي به صورت مستقيم و  غير مستقيم وارد شده است این تحقیق بر آن است كه اين نقش و تأثيرگذاري را در اين پژوهش بررسي نمايد.

برخي قائلند كه گناه حجابي بر ديدگان انسان ايجاد مي‌كند كه مانع از ديد صحيح مي‌شود و يا  اصلاً ديده را كور كرده و آدمي را از ديدن بسياري از حقايق بازمي‌دارد. آيا اين ادّعا صحيح مي‌باشد؟

آيا گناه مي‌تواند در نوع نگاه و نگرش انسان و بالطبع ادراك آدمي اثر بگذارد؟

آيا آدمي مي‌تواند با رعايت تقوا به مدارجي دست يابد كه ديگران از آن محرومند؟

بر فرض جواب مثبت به اين تأثيرگذاري، آيا مي‌توان ديگران را هم نسبت به اين تأثيرگذاري متقاعد نمود؟ يا دست كم به تأمّلي جدي در اين مسئله وادار كرد؟

آيا در بررسي علل و عوامل اُفت تحصيلي دانشجويان و طلاب و محصّلين مي‌توان عواملي همچون، گناه و يا رذايل اخلاقي را به عنوان يكي از فاكتوري‌هاي تأثيرگذار در اين امر به حساب آورد؟

آنچه كه از آيات و روايات استفاده مي‌شود اين است كه نافرماني از خداوند و گناه كه حركت در خلاف مسير كلّ نظام هستي مي‌باشد باعث دگرگوني در عقل و خرد و حسّ تشخيص آدمي مي‌گردد. در حقيقت دگرگوني و ناموزوني حسّ تشخيص و ادراك آدمي، معلول بيماري خاصّي است كه همانند بيماري‌هاي جسمي بر مزاج و يا روح انسان مسلّط مي‌گردد.

گرايش به گناه، نوعي بيماري رواني محسوب مي‌شود كه در روح آدمي اثر منفي گذاشته و باعث دگرگوني در نحوة انديشة او و اعوجاج در دستگاه ادراك مي‌گردد. از منظر قرآن و روايات در اثر تكرار گناه آدمي به حالت خاصي مي‌رسد كه ديگر زشتي‌ها را نمي‌بيند و آن را امري طبيعي قلمداد مي‌كند و آرام و آرام فاعل گناه خود به شكل گناه درمي‌آيد. و بر اثر آن بر قلب و گوش او مهر مي‌خورد و پرده‌اي در برابر ديدگانش آويخته مي‌گردد و از فهميدن حقايق و شنيدن نصايح، محروم مي‌ماند. ﴿خَتَمَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ عَلى سَمْعِهِمْ وَ عَلى أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ…﴾[1].

با انجام رذايل، زمينة سقوط آدمي فراهم گشته و در انديشه او شبهه و زمينه كج‌فهمي و اعوجاج در بينش ايجاد مي‌شود. و بر عكس؛ با فضيلت‌مندي زمينة ارتقاء فهم و ايجاد بصيرت فراهم گشته و وسعت ديد او زياد مي‌گردد.

کلید واژه: ادراک، معرفت ـ فضائل ـ رذائل ـ قرآن ـ روایت

[1] – قرآن مجيد، بقره، آيه 7: «خدا بر دل‌ها و گوش‌هايشان مهر و بر ديدگانشان پرده‌اي افكنده كه فهم حقايق و معارف الهي را نمي‌كنند…».