%31تخفیف

تضاد دین و عرفان در دیوان حافظ

تعداد146صفحهword

گروه زبان و ادبیّات فارسی

 

کارشناسی ارشد

تضاد دین و عرفان در دیوان حافظ

یکی از مهمترین دغدغه های عرفان اسلامی، توجّه به شریعت است زیرا بدون عمل به دستورات شریعت، مقصود نهایی برای عارف حاصل نخواهد شد. نزاع همیشگی عرفا و متشرعین مبنی بر این که گاه عارفان از شریعت در می گذرند و دین و عرفان در زمینه های مختلفی با هم اختلاف و تعارض دارند، نکته ای است که ظاهر برخی ابیات حافظ نیز به آن دامن می زند. حافظ در بسیاری از ابیات دیوانش عناصری از دین را مورد طنز و تردید و انکار قرار داده است دلایل وجود تضادهای ظاهری بین دین و عرفان در دیوان حافظ موضوع این پایان نامه است.

در این پایان نامه با هدف رسیدن به نظر و اعتقاد واقعی حافظ در زمینه دین و دین داری و اثبات عرفان عمیق او که هیچ گونه تضاد و تعارضی با دین ندارد، تضادهای موجود در دو دسته کلّی به شرح زیر رفع گردیده اند: ابیاتی که مخاطب آن متشرعین متظاهر و ریاکار عصرند و حافظ از سر انتقاد و اعتراض و حتّی لجبازی و تمسخر آنان چنان اظهار نظرهایی نموده است و دسته دیگر که حاوی نظرگاه درست و دقیق شاعر است و فقط در نگاه اوّل و در ظاهر آن ها، نکته ای منفی و متضاد استنباط می شود و حافظ با به کار بردن واژه ای در آن ابیات، خواننده اثرش را به غرض و مقصود اصلی خویش رهنمون می شود و نهایتاً باید گفت که حافظ هیچ نظر کلّی و قطعی و روشن و طنزآمیز در مورد انتقاد به عناصر دین نداشته و ندارد بلکه با دین داران ریاکار عصر در تعارض و تضاد است.

کلید واژه ها : حافظ ، عرفان ، دین ، تضاد ، اعتراض ، عشق

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: کلیّات

  1. کلیّات…………………………………………………………………………………………………………….. 3

1ـ1. مقدّمه……………………………………………………………………………………………………… 3

1ـ2. بیان مسأله تحقیق……………………………………………………………………………………….. 6

1ـ3. پرسش های تحقیق……………………………………………………………………………………… 6

1ـ4. اهمیّت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………… 7

1ـ5. پیشینه ی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 7

1ـ6. اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………. 8

1ـ7. فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………. 8

1ـ8. حدود قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………….. 9

1ـ9. روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… 9

فصل دوم: مبانی نظری( دین و عرفان، تعاریف، نسبت ها)

  1. مبانی نظری (دین و عرفان، تعاریف، نسبت ها)……………………………………………………….. 11

2ـ1. تعریف دین……………………………………………………………………………………………… 11

2ـ1ـ1. هدف دین……………………………………………………………………………………………… 13

2ـ2. عرفان……………………………………………………………………………………………………… 15

2ـ2ـ1. بخش های مختلف عرفان………………………………………………………………………….. 18

2ـ3. دین و عرفان (نسبت یا تضاد)……………………………………………………………………… 20

2ـ3ـ1. عرفان و تصوّف………………………………………………………………………………………. 21

2ـ3ـ2. جایگاه شریعت در قلمرو عرفان………………………………………………………………….. 23

2ـ3ـ3. نسبت یا جدایی دین و عرفان……………………………………………………………………… 27

2ـ3ـ3ـ1. معرفت شناسی……………………………………………………………………………………. 28

2ـ3ـ3ـ2. هستی شناسی دینی و عرفانی………………………………………………………………….. 29

 

فصل سوم:

  1. معرّفی حافظ……………………………………………………………………………………………………. 33

3ـ1. شهرت و محبوبیّت حافظ……………………………………………………………………………… 33

3ـ2. عرفان حافظ……………………………………………………………………………………………… 35

3ـ3. هنر حافظ…………………………………………………………………………………………………. 37

3ـ4. رندی حافظ………………………………………………………………………………………………. 38

فصل چهارم: تضاد دین و عرفان در دیوان حافظ

  1. تضاد دین و عرفان……………………………………………………………………………………………. 44

4ـ1. تضادهای ظاهری………………………………………………………………………………………. 44

4ـ1ـ1. وارونگی در شعر حافظ…………………………………………………………………………….. 44

4ـ1ـ1ـ1. تضاد با متشرعین و متصوفه……………………………………………………………………. 45

4ـ1ـ1ـ1ـ1. شراب……………………………………………………………………………………………. 47

4ـ1ـ1ـ1ـ2. ماه رمضان………………………………………………………………………………………. 55

4ـ1ـ1ـ1ـ3. معاد……………………………………………………………………………………………… 61

4ـ1ـ1ـ1ـ4. تسبیح……………………………………………………………………………………………. 68

4ـ1ـ1ـ1ـ5. گناه………………………………………………………………………………………………. 70

4ـ1ـ1ـ1ـ5ـ1. گناه كردن به دليل بخشندگي خداوند………………………………………………….. 79

4ـ1ـ1ـ1ـ5ـ2. مباح بودن شراب در مقابل ريا………………………………………………………….. 80

4ـ1ـ1ـ1ـ6. شطح…………………………………………………………………………………………….. 82

4ـ1ـ1ـ1ـ7. زهد……………………………………………………………………………………………… 90

4ـ1ـ2. متضادنما……………………………………………………………………………………………….. 94

4ـ1ـ2ـ1. تضادهاي زباني……………………………………………………………………………………. 95

4ـ1ـ2ـ1ـ1. ابیات داراي حروف شرط…………………………………………………………………… 95

4ـ1ـ2ـ1ـ2. ابيات متضاد نماي داراي كليد واژه اصلي………………………………………………… 110

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات

  1. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………… 132

5ـ1. پیشنهادات………………………………………………………………………………………………… 135

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………… 136

Abstract………………………………………………………………………………………………………….. 141

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “تضاد دین و عرفان در دیوان حافظ”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo