دانلود: تحلیل و مدل سازی تراکم ساختمانی (FAR) در محله های مسکونی با رویکرد توسعه پایدار محله ای مطالعه موردی: محله های گلباد و میدان قطب شهر تبریز

کليد واژه ها: تراکم ساختمانی(FAR)، سطح اشغال، فضای باز(OS)،  LUI یا شدت استفاده از زمین، نمودارSpacemate

چکيده:

تراکم ساختمانی(FAR) عبارت است از نسبت کل سطح زیر بنای ساختمان به سطح قطعه زمینی که ساختمان در آن واقع شده است. امروزه افزایش تراکم ساختمانی در شهرهای با جمعیت رو به گسترش، یکی از راهکارهای مناسب جهت کنترل توسعه بی رویه و تعادل بخشی فضایی شهرها می باشد. افزایش FAR در شهرها در صورت عدم تعادل و توازن، عامل بروز معضلات و مشکلات عدیده ای خواهد بود که حل آنها زمان، نیرو و هزینه گزافی را می طلبد. همین موضوع، پایداری توسعه در شهرها و بخصوص در محله های مسکونی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. شهر تبریز بعنوان یکی از کلانشهرهای کشور نیز از این قاعده مستثنی نبوده و عوارض مربوط به افزایش تراکم ساختمانی بدلایل مختلف در سیما و منظر شهر به وفور قابل مشاهده است.

با توجه به این مسئله، هدف از این تحقیق تحلیل و مدل سازی تراکم ساختمانی در محله های مسکونی شهر تبریز با رویکرد توسعه پایدار محله ای است و محله های میدان قطب و گلباد به عنوان محله های مورد مطالعه انتخاب شده اند. در این تحقیق از روش توصیفی – تحلیلی جهت شناخت و تحلیل موضوع تحقیق و عناصر متشکله آن و از روش مقایسه ای نیز جهت انطباق وضعیت موجود با طرحها و مصوبات مصوب استفاده شد. همچنین از نرم افزارهای Excel و Autocad و Arc Gis استفاده شده است. از آخرین نقشه کاربری اراضی محله های مورد مطالعه جهت بررسی وضع موجودFAR  ، از پرسشنامه برای ارزیابی شاخص های توسعه پایدار محله ای و برای تحلیل وضعیت FAR در محله های مورد مطالعه از روش LUI و نمودار Spacemate استفاده شده است.

در طی نزدیک به 4 دهه گذشته علاوه بر طرحهای بالادست توسعه از قبیل مجموعه شهری تبریز و … دو طرح جامع و دو طرح تفصیلی برای شهر تبریز تهیه شده است بررسی ها نشان می دهد در هیچ یک از این طرحها و ضوابط و مقررات مربوطه، توسعه پایدار و شاخص های مرتبط با آن مدنظر قرار نگرفته است. با وجود تاکید توسعه پایدار بر فشرده سازی توسعه شهری، در طی 45 سال گذشته نرخ رشد مساحت شهر بیش از 6/5 درصد بوده در حالی که نرخ رشد جمعیت 9/2 درصد بوده است. در طی 15 سال اخیر(1390-1375) نیز نرخ رشد جمعیت شهر تبریز حدود 5/1 درصد بوده در حالی که نرخ رشد مساحت شهر حدود 6 درصد بوده است. و این با امر مغایر با اصول توسعه پایدار شهری می باشد.

بررسی نتایج بدست آمده از پرسشنامه ها در قالب سنجش اثرات کیفیت شاخص های توسعه پایدار محله ایی در وضع موجود و همزمان با افزایش آن در محله های مورد مطالعه نیز نشان می دهد. افزایش تراکم تاثیر منفی بر بسیاری از شاخص های توسعه پایدار در سطح محله ها گذاشته است. هر چند سیاست افزایش تراکم در این محله ها بطور کامل انجام نشده، اما به نظر ساکنین محله ها، همین افزایش نیز تاثیر منفی را برروی بسیاری از شاخص های توسعه پایدار گذاشته است. بنابراین افزایش تراکم در محله های مسکونی منجر به افزایش ناپایداری در آنها شده و در صورتیکه به این منوال ادامه یابد ناپایداری ها را تشدید خواهد نمود. تحلیل وضعیت FAR براساس مدل LUI یا شدت استفاده از زمین و FSI در روش Spacemate نیز از دیگر بخش های تحقیق حاضر بوده است. در روش LUI برخی از مؤلفه های مهم در افزایش تراکم ساختمانی از قبیل فضای باز (OS)، فضای باز مفید (LS) و فضای تفریحی (RS) را به ازای هر فوت مربع از سطح زمین (LA) و همچنین تعداد حداقل پارکینگ برای ساکنین (OC) و تعداد پارکینگ کل برای هر واحد مسکونی (TC) آورده شده است. نتایج بدست آمده از این روش، نشان دهنده توسعه کمتر از اندازه کافی(under develop) در هر دو محله مورد مطالعه می باشد. علاوه بر این در بسیاری از مؤلفه های مهم دخیل در تراکم ساختمانی از قبیل فضای باز (OS)، فضای باز مفید (LS) و فضای تفریحی (RS) و تعداد پارکینگ کل برای هر واحد مسکونی (TC) کمبودهای زیادی در هر دو محله وجود دارد. نتایج بدست آمده از روش Spacemate در محله های مورد مطالعه نیز با توجه سطح محله ها و سطح اشغال و همچنین سطح کل طبقات توسعه بصورت بلوکهای نواری فشرده و کم ارتفاع را نشان می دهد.