دانلود: تبیین نقش شبکه شهری در تعادل فضایی استان خراسان رضوی

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق… 1

   1-1- مقدمه. 2

   1-2- بیان مسئله. 4

   1-3 اهداف و سوالات تحقیق.. 6

     1-3-1- سوالات تحقیق… 6

     1-3-2- اهداف تحقیق……. 6

   1-4- فرضیه ها/ پیش فرض‌ها 7

   1-5- روش انجام تحقیق.. 7

   1-6- جنبه جدید بودن و نوآوری.. 8

   1-7- پیشینه تحقیق.. 8

   1-8- موانع و مشکلات تحقیق.. 15

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش…. 17

   2-1- تعریف مفاهیم.. 18

     2-1-1- شبکه‌شهری…….. 18

     2-1-2- سلسله‌مراتب شهری.. 18

     2-1-3- نظام شهری (سیستم شهری) 19

     2-1-4- تقسیمات کشوری.. 20

     2-1- 5- توسعه پایدار…….. 20

     2-1-6- تعادل فضایی…… 21

   2-2- ادبیات نظری.. 22

     2-2-1- نظریه‌های مرتبط با نظام شبکه‌شهری.. 22

       2-2-1-1- نظریه سیستم‌ها 24

         2-2-1-1-1- شهر به مثابه سیستم.. 25

         2-2-1-1-2- عوامل موثر در سیستم‌های شهری.. 26

         2-2-1-1-3- عوامل موثر  در سیستم‌های شهری کشورهای جهان سوم. 27

       2-2-1-2 جمع‌بندی نظریات مربوط به شبکه‌شهری.. 27

     2- 2-2-  نظریه‌های پیرامون تعادل فضایی.. 28

       2-2-2-1-  مکانیسم دستیابی به عدالت فضایی.. 30

       2-2-2-2- دیدگاه توسعه فضایی هیلهورست (نگرش سيستمي به نظام‌هاي منطقه‌اي) 31

     2-2-3-  نظريه توسعه متوازن.. 35

       2-2-3-1-  توسعه متوازن در برنامه ريزي فضايي.. 36

       2-2-3-2-  توسعه متوازن منطقه‌اي.. 36

       2-2-3-3- سياست‌هاي توسعه متوازن منطقه‌اي.. 37

        2-2-3-4-  اهداف ارتقاي توسعه متوازن منطقه‌اي.. 37

     2-3- تکنیک‌ها و مدل‌های عملیاتی.. 39

       2-3-1- مدل‌های مرتبط با توزیع و تحلیل نظام شهری.. 39

   2-4- تقسیمات کشوری… 42

     2-4-1- ضرورت و اهداف عمده تقسيمات كشوري.. 42

     2-4-2- شاخص‌هاي تاثير گذار بر تقسيمات كشوري.. 43

     2-4-3- تأثيرات تقسيمات كشوري بر ساختار فضايي- كالبدي شهر. 44

   2-5- تجربیات جهانی.. 45

   2-6- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 46

فصل سوم: روش‌شناسی و محیط شناسی.. 48

   3-1-  روش‌شناسی.. 49

     3-1-1- روش تحقیق…….  49

     3-1-2- فرضیات……………   49

     3-1-3- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق.. 50

     3-1- 4- جامعه آماری و حجم نمونه. 53

     3-1-5- روش جمع‌آوری داده‌ها 54

     3-1-6- آزمون مقدماتي…… 54

       3-1-6-1- روایی و پایایی پژوهش…. 55

     3-1-7- روش‌های تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات: 55

   3-2- محیط‌شناسی تحقیق.. 57

     3-2-1- تاریخچه تقسیمات کشوری.. 57

     3-2-2- تاریخچه تقسیمات استان.. 59

     3-2-3- موقعیت جغرافیایی استان خراسان‌رضوی.. 61

     3-2-4- موقعیت ویژه استان خراسان‌رضوی (تاریخی، مذهبی، فرهنگی و ارتباطی) 62

       3-2-4-1- موقعیت مذهبی (بارگاه امام رضا علیه السلام) 62

       3-2-4-2- موقعیت استراتژیکی (آسیای میانه و شرق) 63

       3-2-4-3- موقعیت ارتباطی (کریدور شمال- جنوب و شرق به غرب) 63

       3-2-4-4- موقعیت تاریخی- فرهنگی (خراسان بزرگ) 63

       3-2-4-5- سیاسی.. 64

     3-2-5- ویژگی‌های جمعیتی استان خراسان رضوی.. 64

       3-2-5-1- شهرهای جدید در استان خراسان رضوی.. 71

         3-2-5-1-1- شهر جدید گلبهار 71

         3-2-5-1-2- شهر جدید بینالود. 72

     3-2-6- ویژگی‌های طبیعی استان خراسان‌رضوی.. 72

     3-2-7- ویژگی‌های اجتماعی.. 74

     3-2-8- ویژگی‌های فرهنگی.. 76

     3-2-9- ویژگی‌های اقتصادی استان.. 77

       3-2-9-1- بخش صنعت… 77

       3-2-9-2- بخش معدن.. 77

       3-2-9-3- بخش کشاورزی.. 78

       3-2-9-4- بخش خدمات و گردشگری.. 79

     3-2-10- ویژگی‌های زیربنایی.. 80

     3-2-11- نقش و جايگاه استان خراسان رضوی در اسناد فرادست… 81

       3-2-11-1- پيشينه‌ی برنامه‌ريزي منطقه‌اي در خراسان.. 81

       3-2-11-2- طرح آمايش سرزمين ستيران(1355) 82

       3-2-11-3-  طرح آمايش سرزمين (1362) 83

       3-2-11- 4- طرح پايه آمايش سرزمين (1364) 84

       3-2-11-5- مطالعات طرح آمايش استان خراسان (1371) 85

       3-2-11-6- مطالعات طرح آمايش سرزمين (1383) 86

       3-2-11-7- طرح كالبدي ملي.. 87

       3-2-11-8- طرح كالبدي منطقة شمال شرق (خراسان) 88

       3-2-11-9- سند ملي توسعه استان.. 89

       3-2-11-10- مطالعات طرح آمایش سرزمین استان خراسان‌رضوی (1389 و 1385) 90

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق… 93

   4-1- یافته‌های کتابخانه‌ای.. 94

     4-1-1- بخش تئوری پژوهش…. 94

     4-1-2- بخش تحلیل جمعیتی شبکه‌شهری خراسان رضوی قبل و بعد از تقسیمات کشوری………………………………………………………………………………………………………………………………………………100

       4-1-2-1- تغییرات نظام شهری و پدیده‌ی نخست‌شهری در استان.. 100

       4-1-2-2- توزیع شهرهای استان بر حسب رتبه- اندازه 108

     4-1-3- تحلیل عملکردی شبکه‌شهری خراسان رضوی در سال 1390. 116

       4-1-3-1- تحلیل عاملی و انجام مراحل تحلیل عاملی.. 116

         4-1-3-1-1- تشکیل ماتریس داده‌ها 116

         4-1-3-1-2- محاسبه ماتریس همبستگی.. 118

         4-1-3-1-3- استخراج عامل‌ها 119

         4-1-3-1-4-  استخراج عامل‌های اصلی و نامگذاری آن‌ها 120

         4-1-3-1-5- دوران عامل‌ها 121

         4-1-3-1-6- رتبه‌بندی شهرها 123

   4-2- یافته‌های میدانی.. 126

     4-2-1- نتايج توصيفي و يک متغيره پژوهش…. 126

       4-2-1-1- ویژگی های جمعیت شناختی.. 126

         4-2-1-1- 1- جنسیت… 126

         4-2-1-1- 2-  وضعیت سنی.. 127

         4-2-1-1- 3-  میزان تحصیلات… 127

         4-2-1-1- 4-  وضعیت محل تولد. 128

         4-2-1-1- 5- وضعیت محل سکونت… 128

         4-2-1-1- 6- سمت… 129

         4-2-1-1- 7- رشته تحصیلی.. 129

         4-2-1-1- 8- سابقه کاری.. 130

     4-2-2- بررسی سوالات اصلی پرسشنامه. 131

       4-2-2-1- بررسی سوالات مربوط به عوامل سیاسی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 131

       4-2-2-2- بررسی سوالات مربوط به عوامل طبیعی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 132

       4-2-2-3-  بررسی سوالات مربوط به عوامل اجتماعی موثر بر عدم‌تعادل‌فضایی.. 134

       4-2-2-4- بررسی سوالات مربوط به عوامل اقتصادی موثر بر عدم‌تعادل‌فضایی.. 135

       4-2-2-5- بررسی سوالات مربوط به عوامل زیربنایی موثر بر عدم‌تعادل‌فضایی.. 137

       4-2-2-6- بررسی سوالات مربوط به عوامل فرهنگی- مذهبی موثر بر عدم‌تعادل‌فضایی.. 139

   4-3- نتایج تحلیلی و چند متغیره 141

     4-3-1- مدل معادلات ساختاری.. 141

     4-3-2- کدگذاری…………… 143

فصل پنجم: آزمون فرضیات و پیشنهادات… 145

   5-1- مقدمه. 146

   5-2- آزمون فرضیات… 148

     5-2-1- آزمون فرضیه اول.. 148

     5-2-2- آزمون فرضیه دوم. 149

     5-2-3- آزمون فرضیه سوم. 150

   5-3- نتیجه‌گیری.. 151

   5-4- پیشنهادات… 155

     5-4-1- پیشنهادات پژوهشی.. 155

5-4-2- پیشنهادات اجرایی.. 156

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………158

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..أ

 

فهرست جداول

جدول 1- 1 پیشینه پژوهش…. 14

جدول 2-1 دیدگاه‌های نظام شهری.. 22

جدول 2-2 نظریه‌های مرتبط با نظام شبکه‌شهری.. 22

جدول 2-3 نظریات و دیدگاه‌های مدافع نقش توسعه‌ای شهرهای متوسط… 23

جدول2-4 ويژگي‌هاي اصلي رويكرد سيستمي در برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌اي.. 26

جدول 2-5 عوامل موثر در پویایی شبکه‌شهری.. 27

جدول 2-6 دیدگاه‌های تعادل فضایی.. 35

جدول 2-8 مجموعه شاخص‌های پیشنهادی توسعه متوازن منطقه‌ای.. 38

جدول2-9 شاخص‌های نخست شهری.. 39

جدول 2-10 شاخص‌های تمرکز شهری.. 39

جدول 2-11 شاخص‌های توزیع تعادل شهری.. 40

جدول 2-12 شاخص‌های تأثیرگذار بر تقسیمات کشوری.. 43

جدول 2-13 سیاست‌ها و تجارب کشورها در برابر عدم تعادل شبکه‌شهری.. 45

جدول 3-1 عوامل سیاسی.. 52

جدول 3-2 عوامل طبیعی.. 52

جدول 3-3 عوامل اجتماعی.. 52

جدول 3-4 عوامل اقتصادی.. 52

جدول 3-5 عوامل زیربنایی.. 53

جدول 3-6 عوامل فرهنگی- مذهبی.. 53

جدول 3-7 ضريب قابليت اعتماد مولفههای عدم تعادل‌فضایی شبکه‌شهری.. 55

جدول 3-8 شاخص‌های نخست شهری.. 56

جدول3-9 شاخص‌های تمرکز شهری.. 56

جدول3-10 تغییر تعداد عناصر تقسیمات کشوری از سال 1357 تا 1394. 59

جدول 3-11 تعداد شهرستان، بخش، شهر و دهستان بر اساس تقسیمات کشوری.. 65

جدول 3-12 مشخصات عمومی شهرستان‌ها بر اساس تقسیمات کشوری در سال 1390  65

جدول 3-13 طبقه‌بندی جمعیتی شهرهای استان خراسان 75- 1335. 67

جدول 3-14 طبقه‌بندی جمعیتی شهرها 1390- 1375. 68

جدول 3- 15 شهرهای استان خراسان‌رضوی، درجه و تاسیس شهرها 69

جدول3-16 ضریب تحقق‌پذیری جمعیت در شهر جدید گلبهار 71

جدول3-17 ارزیابی میزان تحقق‌پذیری جمعیت شهر جدید بینالود. 73

جدول 3-18 جایگاه استان خراسان‌رضوی در کشور از نظر جمعیت، مساحت و تراکم سال 1390  74

جدول 3-19 مهاجرفرستی به سایر استان‌ها 75

جدول 3-20 مهاجرپذیری از سایر استان‌ها 75

جدول 3-21 شاخص‌های فرهنگی در استان.. 76

جدول3-22 توزیع برخی از عوامل زیربنایی شهرستان‌های خراسان‌رضوی.. 80

جدول 4-1 شاخص‌های نخست‌شهری در استان خراسان بدون در نظر گرفتن تقسیمات 90- 1335  100

جدول4-2 شاخص تمرکز و شاخص‌های عدم تمرکز بدون در نظر گرفتن تقسیمات،90- 1335  103

جدول 4-3 شاخص‌های نخست‌شهری در استان خراسان‌رضوی، 90- 1335. 105

جدول 4-4 شاخص‌های تمرکز و عدم تمرکز استان خراسان رضوی طی دوره 90- 1335………… 107

جدول 4-5 نتایج نمونه آزمون KMO و بارتلت… 107

جدول4-6 وجوه اشتراک متغیرهای منتخب… 119

جدول 4-7 واریانس تبیین شده گویه‌ها توسط عامل‌ها 120

جدول 4-8 دوران عامل‌های پنج‌گانه. 121

جدول 4- 9 شاخص‌های بارگذاری شده در عوامل پنج‌گانه. 123

جدول 4-10 شاخص ترکیبی و رتبه‌بندی شهرها 125

جدول 4-11 توزیع فراوانی عوامل سیاسی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 131

جدول 4-12 توزیع فراوانی عوامل طبیعی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 133

جدول 4-13 توزیع فراوانی عوامل اجتماعی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 134

جدول 4-14 توزیع فراوانی عوامل اقتصادی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 136

جدول 4-15 توزیع فراوانی عوامل زیربنایی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 138

جدول 4-16 توزیع فراوانی عوامل فرهنگی- مذهبی موثر بر عدم تعادل‌فضایی.. 140

جدول 4-17 کدگذاری عوامل، ابعاد و گویه‌ها در نرم افزار لیزرل.. 143

جدول 5-1 نتایج مدل تحلیل عاملی تأییدی.. 147

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 شاخص‌های میزان نخست‌شهری در استان خراسان بدون در نظر گرفتن تقسیمات… 102

نمودار 4-2 شاخص‌های تمرکز و تعادل در استان خراسان بدون در نظر گرفتن تقسیمات… 104

نمودار 4-3 روند نخست شهری در خراسان رضوی طی سال 1335- 1390. 105

نمودار 4-4 شاخص‌های تمرکز و عدم تمرکز در استان خراسان‌رضوی طی دوره 90- 1335. 108

نمودار 4-5 توزیع لگاریتمی جمعیت استان خراسان‌رضوی سال 90- 1335. 109

نمودار 4-6 نمودار Scree plot مربوط به داده‌های پژوهش 5 عاملی.. 121

نمودار4-7 جنسیت پاسخگویان.. 126

نمودار4-8  وضعیت سنی جامعه آماری.. 127

نمودار 4-9 وضعیت تحصیلات جامعه. 127

نمودار 4-10 وضعیت محل تولد پاسخ‌دهندگان.. 128

نمودار 4-11 وضعیت سکونت اعضای جامعه. 128

نمودار 4-12 وضعیت سمت جامعه آماری.. 129

نمودار 4-13 رشته تحصیلی جامعه. 130

نمودار 4-14 سابقه کاری پاسخ‌دهندگان.. 130

فهرست نقشه‌ها

نقشه1-1 منطقه مورد مطالعه استان خراسان‌رضوی.. 8

نقشه 3-1 نقشه استان خراسان رضوی در سال 1391(دفتر آمار و اطلاعات استانداری خراسان رضوی)…………………………….. 62

نقشه 3-2 پراکندگی شهرهای خراسان بزرگ بر حسب طبقات جمعیت 1392. 68

نقشه 3-3 جریان‌های مهاجرتی استان خراسان‌رضوی و کشور 75

نقشه 3-4 پهنه‌بندی پیشنهادی مناطق برنامه‌ریزی استان.. 92

نقشه 4-1 کسری مخازن آب زیرزمینی و اراضی کشاورزی آبی.. 97

نقشه 4-2 شهرها و روستاهای خراسان‌رضوی و دشت‌های آبی.. 97

نقشه 4-3 نقاط روستایی در پهنه‌های با پتانسیل لرزه‌خیزی استان.. 98

نقشه 4-4 نقاط شهری در پهنه‌های با پتانسیل لرزه‌خیزی استان.. 98

نقشه 4-5  محدودیت‌های فعالیت‌های  صنعتی و معدنی در استان.. 99

نقشه 4-6  توزیع صنایع در ارتباط با تمام زیرساخت‌ها 99

نقشه 4-7 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1335. 110

نقشه 4- 8 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1345. 111

نقشه 4- 9 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1355. 112

نقشه 4-10 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1365. 113

نقشه 4-11 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1375. 114

نقشه 4-12 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1385. 115

نقشه 4-13 جمعیت واقعی و نرمال نقاط شهری استان سال 1390. 116

فهرست اشکال

شکل 1-1 روند تحقیق.. 16

شکل 2-1 نماي فرضی راهبرد انسجام متمرکز (تقویت مرکز در مرحله اول توسعه) 33

شکل 2-2 نماي فرضی راهبرد انسجام پراکنده 33

شکل 2-3 نمای فرضی راهبرد بسط متمرکز. 34

شکل 2-4 نماي فرضی راهبرد بسط پراکنده 34

شکل 2-5 مکانیسم متقابل عدالت فضایی و توسعه سرزمینی.. 38

شکل4-1 نمایش مدل تحلیل عاملی تأییدی با نرم افزارلیزرل………………………………………………………..142

شکل 5-1 مدل نهایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………….154