تبيين يک سيستم هشدار­دهنده جهت شناسايي بحران­هاي مالي در ايران

تعداد147صفحهword

کارشناسي ارشد رشته‌ي علوم اقتصادي

تبيين يک سيستم هشدار­دهنده جهت شناسايي بحران­هاي مالي در ايران

چکيده

وقوع انقلاب صنعتي در اواخر قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم سرآغاز نظام اقتصاد سرمايه داري است. از آن زمان تاكنون اين نظام بحران‌هاي متعدد مالي و اقتصادي را پشت سر گذاشته است. از ديدگاه نظري دلايل زيادي  وجود دارد كه بتوان اين فرضيه را تأييد كرد،كه بحران‌هاي مالي و اقتصادي از پديده‌هاي ذاتي در نظام اقتصاد سرمايه‌داري است. از سوي ديگر، وقوع دهها بحران جدي در خلال دو قرن اخير مي‌تواند فرضيه فوق‌الذكر را به لحاظ مشاهدات و سنجش‌هاي آماري تأييد كند. با وجود اين، نمي‌توان نتيجه گرفت كه بحران‌هاي مالي و اقتصادي اساساً نگران كننده نيست و لذا نيازي به بررسي و تجزيه و تحليل و تدوين سياست‌هاي مناسب براي پيشگيري و مديريت بحران ندارد. شايد بتوان اين بحران‌ها را با وقوع زمين لرزه‌ها در نظام طبيعت مقايسه كرد زيرا اولاً لرزش زمين ذات اين نظام طبيعي است و ثانياً به طور مرتب و پيوسته وجود دارد هرچند وقوع بسياري از آنها احساس نمي‌شود اما توسط دستگاههاي زلزله‌گار قابل ثبت است. با وجود اين برخي زمين‌لرزه‌ها جدي است و برخي ديگر بسيار نگران كننده و تعدادي مصيبت‌بار است. تاريخ بحران­هاي اقتصادي در دنيا نشان­دهنده مخرب بودن بعضي از آنها مي­باشد، كه لازم به طراحي سيستمي هست تا بتواند جلوي آثار مخرب برخي از اين بحران­ها گرفته شود. لذا سيستم هشداردهنده در جهان اولين بار بعد از بحران ارزي کشورهاي اروپايي در سال93-1992 ، بحران کشورهاي آمريکاي لاتين  95-1994 و بطور جدي­تر بعد از بحران کشورهاي شرق آسيا در سال 98-1997 مطرح شد ، که تاکنون علاوه بر صندوق بين­المللي پول که پيشرو اين روش مي باشد ، يک سري مقالات دانشگاهي و تحقيقات بانک هاي مرکزي کشورها در اين زمينه موجود مي باشد.

در اين تحقيق با استفاده از حدود 60 متغير اقتصادي مطرح و تاثيرگذار، و با استفاده از روش شبکه عصبي با ترکيب داده­ها و متغير­هاي موجود از طريق روش کامينسکاي و همچنين با نگاه به شواهد تجربي تاريخي در اقتصاد ايران سال­هاي بحراني  استخراج خواهند شد. بعد از آن با استفاده از رويکرد سيگنالي شاخص­هاي اثر گذار انتخاب خواهند شد. شاخص­هاي منتخب بايد قبل از بحران هشدار­ها و يا آلارم­هايي از خود بروز داده باشند و سپس شاخص­هايي که داراي نويز کمتري هستند با روش لاجيت نيز تخمين زده شده تا بهترين شاخص ها ي اثرگذار معرفي شوند. همچنين در پايان با استفاده از شبکه عصبي و پيش بيني روند متغير ها و مقايسه آنها با متغيرهاي واقعي بر صحت ساير تخمين ها پي برده مي شود.

 سيستم هشدار دهنده توانسته است در اين سه آزمون سال­هاي 1359،1366،1372،1373 را به عنوان سال­هاي بحران شناسايي کند و سپس بهترين شاخص هايي که توانسته اند يک يا دو سال قبل از بحران آلارم منتشر کنند را شناسايي کند. لذا با استفاده از اين سه روش شاخص­هايي چون رشد توليد ناخالص داخلي ، تورم، نرخ بهره حقيقي، نسبت بدهي خارجي به دارايي خارجي،تحرکات ارزي و نسبت حساب­هاي جاري به توليد ناخالص داخلي به عنوان شاخص­هاي هشدار انتخاب گشته­اند، هر چند شاخص هايي چون نسبت بدهي خارجي به دارايي خارجي و نسبت حساب­هاي جاري به توليد ناخالص داخلي به دليل کمبود داده در الگوي لاجيت و شبکه عصبي مورد آزمون قرار نگرفته­اند.

کلمات کليدي: سيستم هشدار دهنده اوليه، بحران هاي مالي، بحران بانکي، بحران ارزي،رويکرد سيگنالي، مدل لاجيت، شبکه عصبي مصنوعي