%31تخفیف

بستر تاریخی پیدایش جنبش حروفیه (840-800ه‌ق)

این فایل در 229 صفحه فایل word قابل ویرایش می باشد.

چکیده

 

 

حروفیه از سلسله جنبش‌های صوفی مسلک است که در شمال ایران و خراسان توسط فضل‌الله استرآبادی (796-740ه‌ق) پایه‌گذاری شده و توسط خلفای وی در مناطق مختلف همچون آناتولی و آذربایجان گسترش یافته و در اعتقادات پسیخانیان و سربازان ینی‌چری در عثمانی اثر گذاشت. این جنبش برخوردار از پاره‌ای عقاید و افکار به ‌خصوص است که بهره‌گیری از حروف و اعداد اساس آن را تشکیل می‌دهد. مجموعه این باورها طی ادوار تاریخی، تکامل یافته‌تر گردید و نمودهای مختلفی به خود گرفت که تفسیر، تاویل، تناسخ و الوهیت در زمره بارزترین اشکال آن می‌باشد.

این نمودها که غالبا توسط سران جنبش مورد بسط و شرح قرار گرفته، دستمایه بسیاری از محققان بوده که به این جنبش توجه کرده‌اند. این در حالی است که دو موضوع مهم در خصوص این جنبش وجود دارد که چندان در دایره پژوهش محققان قرار نگرفته است. از این‌رو نیازمند توجه جدی‌تر و بررسی‌های دقیق‌تر و بیشتری می‌باشد. یکی از این دو موضوع، ریشه‌ها و مبانی فکری حروفیه و موضوع دیگر، سیر تطور تاریخی و روند تکوین آموزه‌های این جنبش تا مقطع شکل‌گیری می‌باشد.

به‌بیان دیگر و آن‌گونه که بررسی‌های تاریخی اولیه گویای آن است، مبانی فکری و اعتقادی جنبش حروفیه، آمیزه‌ای نشات گرفته از برخی آموزه‌های ادیان الهی، مکاتب شرقی (مشخصاً باورهای رایج در چین و هند) و به‌ نسبت محدودتر اندیشه‌های متفکران یونان و روم است که تحت تاثیر پدیده‌هایی همچون روابط فرهنگی ایران و غرب، رواج یافتن ادیان آسمانی و نیز فعالیت‌های دانشگاه جندی‌شاپور، بیت‌الحکمه و مدارس نظامیه، بسترها و زمینه‌های تطور این جنبش را در طول تاریخ رقم زده است. همچنین سیاست ایلخانان در فراهم نمودن شرایط برای نشر اندیشه‌ها و مکاتب مختلف، از دیگر پدیده‌هایی است که در شکل‌گیری و تکوین آموزه‌های حروفیه منشا آثار برجسته و مهمی بوده است.

برپایه این موارد، تحقیق حاضر برآن است با رویکردی تاریخی این دو مسأله را مورد بررسی و پژوهش قرار داده و از رهگذر آن به اهدافی همچون دستیابی به شناختی از مبانی فکری جنبش حروفیه با تاکید بر سرچشمه‌های اصلی این تفکر و سیر تطور آن در طول زمان؛ ارزیابی و تقسیم ایده‌ها، اندیشه‌ها و اعمال بنیانگذار و پیروان این تفکر؛ رسیدن به آگاهی مفید از وضعیت اجتماعی ـ فرهنگی دوره تیموری با توجه به قلمداد شدن حروفیه به عنوان یکی از جنبش‌های اصلی این دوره دست یابد. نوع مطالعه نیز در این تحقیق کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا می‌باشد.

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                    صفحه

 

فصل اول: بیان مفاهیم

1-1-مقدمه…………………………………….. 1

1-1-1-شرح و بيان مساله پژوهشی……………………. 1

1-1-2-اهداف تحقيق………………………………. 2

1-1-3-سوال‌ها و فرضیه‌های تحقيق……………………. 2

1-1-4-پيشينه تحقیق …………………………. 2

1-1-5-معرفی و نقد منابع……………………… 4

1-1-6-روش تحقیق……………………………… 7

1-2-جنبش‌هاي اجتماعي و «گروه‌هاي فشار»……………. 9

1-2-1-جنبش‌هاي اجتماعي…………………………… 9

1-2-2-اصول سه گانه جنبش‌هاي اجتماعي براساس آراي تورن. 10

1-2-3-کنش‌گرایی و جنبش‌هاي اجتماعي………………… 11

1-2-4-كاركردهاي سه‌گانه جنبش‌هاي اجتماعي…………… 11

1-2-5-رابطه بين نخبگان، نهضت‌ها و گروه‌ها………….. 14

1-4-تصوف…………………………………….. 17

1-4-1-تصوف نظری……………………………….. 18

1-4-2-تصوف عملی……………………………….. 22

فصل دوم: فضل‌الله استرآبادی

2-1-زندگینامه………………………………… 26

2-1-1-آثار فضل…………………………………. 36

عنوان                                                    صفحه

2-2-خلفای فضل………………………………… 37

2-3-خانواده فضل………………………………. 44

2-4-نتیجه……………………………………. 45

فصل سوم: حروف و اعداد

3-1-تاریخ بهره‌گیری از حروف و اعداد…………….. 49

3-2-تقدس حروف و اعداد نزد حروفیه………………. 55

3-2-1-رمزهای حروفیه……………………………. 65

3-2-گویش گرگانی………………………………. 67

فصل چهارم: تفسیر و تاویل

4-1-تفسیر……………………………………. 71

4-1-1-تفسیر عرفانی……………………………… 72

4-2-تاویل……………………………………. 77

4-3-تفسیر و تاویل نزد حروفیه………………….. 83

4-3-1-تعبیر خواب………………………………. 88

4-4-سیر تطور و انتقال تفسیر و تاویل……………. 94

4-4-1-بیت‌الحکمه……………………………….. 94

4-4-2-مدارس نظامیه…………………………….. 98

فصل پنجم: تناسخ

5-1-تناسخ…………………………………… 103

5-1-1-پیشینه و زمینه………………………….. 104

5-1-2-دیدگاه صوفیه……………………………. 106

عنوان                                                    صفحه

5-1-3-یونان باستان……………………………. 107

5-1-4-مسیحیت………………………………….. 108

5-1-5-یهود……………………………………. 109

5-1-6-اندیشه‌های بودایی………………………… 109

5-1-7-مانویت………………………………….. 111

5-2-تناسخ در اندیشه حروفیه…………………… 112

5-3-جریان شناسی و سیر تحول تناسخ……………… 120

5-3-1-نفوذ تفکر بودایی در ایران………………… 121

5-3-2-دانشگاه جندی‌شاپور……………………….. 121

5-3-3-تعامل مذاهب در دوره ایلخانان……………… 124

فصل ششم: الوهیت

6-1-الوهیت………………………………….. 133

6-1-1-غلاة در اسلام…………………………….. 133

6-1-2-غلو درباره پیغمبر و ائمه…………………. 134

6-1-3-فرق غلاة…………………………………. 137

6-1-4-تثلیث در مسیحیت…………………………. 139

6-1-5-تثلیث مانویت……………………………. 140

6-2-الوهیت در حروفیه…………………………. 141

6-3-جریان شناسی و سیرتحول الوهیت……………… 150

6-3-1-تبادل فرهنگی ایران و غرب…………………. 150

6-3-2-ترجمه…………………………………… 156

عنوان                                                    صفحه

فصل هفتم: کارکردهای اجتماعی جنبش حروفیه

7-1-مقدمه…………………………………… 161

7-2-توجه مورخان به این گروه………………….. 163

7-3-بازخورد این جنبش در سایر ممالک……………. 166

7-4-وجود نسخ خطی فراوان……………………….. 170

7-5-حروفیه به مثابه یک جنبش………………….. 174

7-6-حروفیه به مثابه یک تشکل صوفی مسلک…………. 176

نتیجه………………………………………… 177

منابع و مآخذ

9-1-منابع…………………………………… 180

9-2-تحقیقات جدید…………………………….. 188

9-3-مقالات…………………………………… 192

9-4-منابع دیجیتال……………………………. 193

9-5-منابع لاتین………………………………. 193

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “بستر تاریخی پیدایش جنبش حروفیه (840-800ه‌ق)”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo