دانلود: برنامه ریزی فضایی تهران با رویکرد کاهش آسیب پذیری از بحران زلزله

تعداد 205صفحه در فایل word

شهرسازی- برنامه ریزی منطقه‌ای

برنامه ریزی فضایی تهران با رویکرد کاهش آسیب پذیری از بحران زلزله

چکیده

پایداری و ایمنی در برابر بلایای طبیعی به عنوان یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های برنامه ریزی فضایی همواره مورد توجه برنامه ریزان منطقه‌ای بوده است. زلزله به عنوان پدیده‌ای طبیعی و تکرارپذیر در بیشتر موارد تأثیرات ویران کننده‌ای بر سکونتگاه‌های انسانی و به تبع سازمان فضایی یک منطقه گذارده است. از این رو به منظور کاهش اثرات این پدیده به عنوان یک بحران همواره در منظور کردن نظام فعالیتی و سکونتی منطقه و نحوه‌ی طراحی و برنامه ریزی مؤثر بوده است. گسترش سکونت در مناطق کلان‌شهری و تمرکز و تجمع جمیعت و افزایش بازگذاری های محیطی و اقتصادی ناشی از آن، ضرورت مدیریت بحران هنگام بروز زلزله را در این مناطق دوچندان کرده است. از این رو این پژوهش به دنبال بررسی تأثیرات برنامه ریزی فضایی بر کاهش آسیب پذیری مناطق کلان‌شهری در برابر زلزله است.

بررسی های علمی در این زمینه نشان میدهد که در مقیاس کلان در وحله ی اول، برنامه ریزی فضایی در زمینه ی کاهش خطرات ناشی از زلزله بیشترین ارتباط را با شاخص‌های طبیعی مکان دارد. دوری و نزدیگی به گسل و، شکست زمین، تخریب های ناشی از روانگرایی، زمین لغزش، فرونشست زمین و آسیب‌های حاصل از جنس خاک و پستی و بلندی از جمله این عوامل هستند که می‌توانند شهرها را در مقابل زلزله آسیب پذیر نمایند. برنامه ریزی فضایی به عنوان ابزار ساماندهی فضایی نظام های استقرار جمعیت و فعالیت در بسر یک منطقه،  می‌تواند با شناسایی نواحی زلزله خیر از احداث شهرها و پهنه های فعالیت در این نواحی جلوگیری کرده و یا مانع توسعه های شهری و منطقه‌ای به سوی این نواحی شود. ابعاد کالبدی شاید به عنوان محسوس ترین نقش برنامه ریزی فضایی در کاهش اثرات زلزله دانست. از این رو در بررسی و تحلیل نقش برنامه ریزی فضایی بایتی بر عوامل تاثیر گذار بر عناصر برنامه ریزی فضایی توجه گردد. با توجه به مطالعات صورت گرفته در این زمینه این شاخص‌ها تبیین شده است. بر این مبنا شاخص‌های تبیین کننده میزان آسیب پذیری مناطق شهری در برابر زلزله شامل شاخص‌های طبیعی یا زمین ساخت، شاخص‌های کالبدی، دسترسی به مراکز خدمات رسانی و شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی در نظر گرفته شده اند.

با توجه به شاخص‌های معرفی شده در ادبیات تحقیق، روشهای مناسب به منظور مدلسازی شرایط منطقه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به چارچوب ارائه شده روشهای مورد بررسی نیز در دو دسته ی کلی روشهای ارزیابی آسیب پذیری و روش‌های ارزیابی سازمان فضایی بررسی شده اند. بر این مبنا در تحلیل آسیب پذیری از روشهای تحلیل های مکانی استفاده شده و در بخش تحلیل سازمان فضایی روش اسپیس سینتکس به عنوان روش در تحلیل اجزای سازمان فضایی بکار گرفته شده است.

نتایج تحلیل های صورت گرفته با استفاده از روشهای مطرح شده در منطقه‌ی کلان‌شهری تهران به عنوان نمونه ی موردی این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. منطقه‌ی کلان‌شهری تهران به عنوان پرجمعیت ترین منطقه‌ی سکونتگاهی کشور به دلیل مرکزیت اداری و مدیریتی و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در آن، از موقعیت منحصر به فردی برخوردار است. تحلیل ویژگی‌های این منطقه نشان میدهد که در بخش سنجش میزان آسیب پذیری بخش های مرکزی این منطقه و نیمه ی جنوبی آن دارای بیشترین سطح از میزان آسیب پذیری در منطقه است. این در حالی است که در تحلیل بخش سنجش سازمان فضایی منطقه، بخش های مرکزی و غربی دارای بیشترین مزیت های مکانی و فعالیتی در منطقه است. بررسی تطبیقی این دو تحلیل نشان می‌دهد که حوزه ی پیرامونی دو شهر اصلی منطقه‌یعنی شهر تهران و کرج دارای بیشترین میزان خطر پذیری از منظر زلزله در منطقه هستند  که از این جنبه بایستی بیشترین و توجه به این مناطق معطوف گردد. به‌طوری که بررسی های آماری نشان می‌دهد مناطق با ویژگی آسیب پذیری نسبتا زیاد و سازمان فضایی ضعیف در حدود 12 درصد از سطح منطقه را پوشش می‌دهد. این در حالی است که مناطق با آسیب پذیری متوسط و سازمان فضایی ضعیف دارای سهمی 30 درصدی در منطقه است.

کلمات کلیدی: آسیب پذیری زلزله، برنامه ریزی فضایی، بحران زلزله، ساختار فضایی، منطقه‌ی کلان‌شهری تهران