%31تخفیف

بررسی وضعیت سیاسی– اجتماعی شیعیان جمهوری آذربایجان

تعداد244صفحهword

کارشناسی ارشد   شیعه شناسی

بررسی وضعیت سیاسی اجتماعی

شیعیان جمهوری آذربایجان

چکیده

            جمهوری آذربایجان که به لحاظ درصد جمعیت، دومین کشور شیعه جهان اسلام می باشد، تحولات سیاسی- اجتماعی جهانی باعث شده است تا شیعیان این کشور روز بروز بر تحرکات سیاسی، اجتماعی خود در مسائل مختلف داخلی و بین المللی بیافزایند. موقعیت راهبردی ، رشد اسلام گرایی و ایران گرایی، خلاء اعتقادی و فرهنگی و آموزه های شیعی ، توجه محافل صهیونیستی و غربی و رشد فعالیتهای پان ترکیستی، انجام مطالعات در یک حوزه شیعی با قلمرو سیاسی مشخص  و با روشهای جامعه شناسانه را ضروری می نمود. در این تحقیق با اتکا به مطالعات اسنادی و میدانی مشخص شده است که شیعیان جمهوری آذربایجان مشترکات فرهنگی – اجتماعی بسیاری  با جمهوری اسلامی ایران دارند. تعلیمات و تبلیغات آموزه های شیعی توسط دینداران  و طلاب علوم دینی برای پر کردن خلاء های به جا مانده از 70 سال حکومت کمونیستها در راس اقدامات آنها قرار گرفته است و در مقابل حکومت نیز محدودیتهای بسیاری را برای مقابله با دینداران و گروههای شیعه اسلام گرا ایجاد و چالشهای زیادی میان حکومت و این گروهها به وجود آمده است.  شیعیان تلاش می کنند با ایجاد مدارس غیر انتفاعی، آموزش های اعتقادی و فرهنگی ، انتشار روزنامه ها و مجلات هدفمند مذهبی، ایجاد شبکه های اینترنتی و ماهواره ای مذهبی، برگزاری مراسم فرهنگی – دینی و ایجاد هیئتها و مجامع دینی و فعال کردن مساجد و اماکن وارد مراحل دیگر شیعه گری همچون جریان سازی  شوند که حضور در صحنه های سیاسی – اجتماعی داخلی و بین المللی همچون روز قدس و واکنش به حوادث جهان اسلام و تحرکات سیاسی برای تاثیر گذاری در سیاستهای داخلی و خارجی حکومت در این راستا بوده است . در این تحقیق خوانندگان در می یابند که گرایش به دین و زندگی دینی روند فزاینده ای را در این کشور  نشان می دهد  که طلاب تحصیل کرده در حوزه های علمیه ایران ، نقش تعیین کننده ای در گسترش آن دارند اما دولت و جریانات وابسته غیر مذهبی داخلی و نیروهای خارجی ، مانع مهم بازدارنده در روند گسترش دینی جامعه محسوب می شوند و  افق های تازه ای برای عزت یافتگی  و تبدیل شدن به عناصری تاثیر گذار در مسائل مختلف کشور گشوده اند اما  با وجود رشد فعالیتهای اسلام گرایی در این کشور تا دست یابی قدرت توسط شیعیان این کشور هنوز فاصله چشمگیری وجود دارد و بلوغ و نبوغ سیاسی لازم را برای کسب قدرت ندارند.

کلمات کلیدی : شیعیان ، آذربایجان ، جمهوری آذربایجان ، گروههای شیعی ، گرایشات شیعی

عنوان                                                                                                                    صفحه

فصل اول : کلیات

  1. مقدمه                                                                                                                   2

  2. بیان مسئله 3

  3. پیشینه تحقیق 4

  4. اهمیت و کاربردهای تحقیق 5

  5. سوالات اصلی تحقیق 9

  6. فرضیات تحقیق 10

  7. روشهای گرد آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات 10

فصل دوم: تاریخچه تشیع در جمهوری آذربایجان

  1. حغرافیای تاریخی 14

  2. تاريخچه سیاسی 17

  3. تاریخچه ورود اسلام و تشیع 19

فصل سوم : وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی

1-1. مختصات جغرافیایی                                                                                    25

1-2. مساحت و مرزها                                                                                         25

1-3. شرایط طبیعی                                                                                             26

3-1-1. آب و هوا                                                                                                26

3-1-2. رودخانه ها و دریاچه ها                                                                  26

3-1-3. کوهها                                                                                         27

3-1-4. دشت ها و جلگه ها                                                                       28

3-1-5. منابع زیرزمینی                                                                              28

  1. جغرافیای انسانی 29

2-1. شهرها                                                                                                      29

2-2. مناطق شیعه نشین و سنی نشین و ارمنی نشین                                                     30

2-3. پرچم و نشان ملی                                                                                        31

فصل چهارم : جمعیت

  1. مقدمه 33

  2. آمارهای جمعیتی 34

2-1. امید به زندگی                                                                                            36

2-2. ازدواج و طلاق                                                                                          36

2-3. جمعیت شهری و روستایی                                                                            37

2-4. نرخ زاد و ولد                                                                                            37

  1. جمعیت شیعیان 38

3-1. اختلافات آماری                                                                                        38

  1. فرق دینی 39

4-1. پراکندگی جغرافیایی جمعیت شیعیان                                                             39

4-2. پراکندگی جغرافیایی جمعیت اهل سنت                                                         40

4-3. تفاهم و تنازع اقوام و مذاهب در جمهوری آذربایجان                                       44

4-3-1. روابط میان شیعیان و سنی ها                                                                        44

4-3-2. روابط میان شیعیان و سلفی ها                                                          44

4-4. فرق دینی غیر اسلامی                                                                                  45

4-5. طریقت های غیر رسمی                                                                               50

4-6. گروهها و مجامع دینی                                                                                 50

  1. اقوام 51

5-1. تنوع قومیتی در جمهوری آذربایجان                                                              51

5-2. گروههای قومی                                                                                          52

5-3. اقلیتهای قومی                                                                                             53

5-4. ارامنه و ترکيب قومی منطقه قره باغ                                                                57

فصل پنجم : ساختار سیاسی

  1. تحولات سیاسی دو دهه اخیر            60

  2. تقسيمات‌ اداری – سیاسی ‌                                                                                     62

  3. نهادهاي حكومتي جمهوري آذربايجان                                                                      62

  4. قانون اساسی جمهوری آذربایجان                                                                        65

  5. ارتش جمهوري آذربايجان                                                                                     70

5-2. ساختار كلي نيروهاي مسلح جمهوري آذربايجان                                              72

5-3. علل شكست آذريها از ارامنه در جنگ قره باغ                                                 72

5-4. دلایل گرایش به ناتو                                                                                   73

5-5. ملاحظات امنیتی                                                                                         73

5-6. درگیریهای مرزی                                                                                       74

  1. احزاب و گروههای سیاسی (موافقان و مخالفان دولت) 76

  2. گروههای شیعی اسلام گرا                                                                                     81

7-1.  مقدمه                                                                                                      81

7-2. گروههای شیعی اسلام گرا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران                         83

7-3. گروههای شیعی اسلام گرا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی                                  87

7-4. گروههای شیعی اسلام گرا در دورة استقلال خواهی و فروپاشی شوروی                           93

7-5. گروههای شیعی اسلام گرا بعداز استقلال تا تثبیت حکومت حیدر علیو                95

7-6. گروههای شیعی اسلام گرا جمهوری آذربایجان در یک دهه اخیر                       103

فصل ششم :  ساختار اقتصادی

  1. اقتصاد در حال گذر                                                                                                119

  2. شاخصهای اقتصادی                                                                                               120

  3. کشاورزی و دامداری                                                                                             122

  4. صنعت و معدن                                                                                                       122

  5. سیستم بانکی و مالی                                                                                               123

  6. واحد پول                                                                                                             124

  7. حمل و نقل                                                                                                           125

 8 . نفت و گاز  و انرژی                                                                                                126

  1. موافقتنامه های نفتی                                                                                                127

  2. تورم                                                                                                                  129

  3. تجارت و سرمایه گذاری خارجی                                                                           130

  4. صادرات و واردات                                                                                              131

  5. وضعیت اسلام گرا ها در اقتصاد جمهوری آذربایجان 132

فصل هفتم :آموزش و پرورش و آموزش عالی

  1. 1. نرخ باسوادی                                                                                                          134

  2. نظام آموزشی رسمی                                                                                               135

2-1. نظام آموزشی قدیم                                                                                       135

2-2. نظام آموزش و پرورش جدید                                                                         136

2-3. آموزش عالی                                                                                              140

2-4. فرهنگستان علوم ملی آذربایجان                                                                      141

  1. آموزش علوم دینی                                                                                                  143

3-1. مدارس علوم دینی رسمی                                                                               143

3-2. مراکز رسمی تحصیل دینی در دانشگاهها                                                          144

  1. محدوديت حضور بانوان محجبه در مدارس و دانشگاهها 145

  2. وضعیت گروههای شیعی اسلام گرا در مدیریت مدارس و دانشگاهها 147

فصل هشتم : فرهنگ

  1. ادبیات و زبان 150

1-1. زبان                                                                                                         150

1-2. تحولات زبان نوشتاری                                                                                150

1-3. محفوظ ماندن الفبای عربی در آثار تاریخی                                                     153

1-4.  نام گذاریها                                                                                               154

5.1. شعر و شاعری                                                                                             155

1-6. موسسات فرهنگي و هنري                                                                            158

  1. پوشش زنان، مردان و حجاب اسلامی 159

  2. ازدواج 164

  3. رسانه ها،نشریات و کتب دینی                                                                                   166

4-1. مطبوعات                                                                                                              166

4-2. موسسات انتشاراتی                                                                                     167

4-3. كتابخانه هاي عمومي آذربايجان                                                                   168

4-4. پایگاههای اطلاع رسانی                                                                               168

4-5. کتب دینی                                                                                                             168

4-6. شبکه های تلویزیونی و برنامه های مذهبی                                                       170

4-7. کانالهاي راديويي جمهوري آذربايجان                                                           173

  1. مساجد و اماکن مقدس مذهبی 175

5-1. مساجد                                                                                                      175

5-2. زیارتگاهها                                                                                                183

5-3. زیارت های مذهبی خارجی                                                                                     191

  1. آئینهای مذهبی 192

6-1. طرح مطلب                                                                                                192

 6-2. وفیات و مراسم عزداری                                                                              193

6-3. عزاداری ماه محرم                                                                                                   195

6-4. هيئتهاي عزاداري                                                                                        197

6-5. اعیاد و مراسم جشن های مذهبی                                                                    198

  1. اعیاد و جشنهای ملی 202

  2. ترویج غرب گرایی                                                 204

فصل نهم : سازمان روحانیت شیعه

  1. گذشته تاریخی 207

1-1. طرح مطلب                                                                                               207

1-2. روحانيت شيعه در دورة حكومت تزار                                                                        207

1-3. روحانيت شيعه در دوره حكومت كمونيستها                                                   209

  1. دو نوع سازمان دینی: رسمی و غیر رسمی 210

  2. سازمان روحاني غیر رسمی 216

3-1. گذشته و حال                                                                                            216

3-2. آموزشهای غیر رسمی دینی در مساجد                                                           217

3-3. عزیمت انفرادی به سایر کشورها برای تحصیلات دینی                                                  218

3-4. سایر موسسات آموزشي ديني غیر رسمی                                                        220

  1. عرصه هاي خدمات                                                                                                220

  2. ارتباط با مرجعیت 224

  3. دیانت و سیاست (چالشهاي روحانيت با حكومت ) 226

6-1. ممانعت از ايجاد مراكز ديني و حوزه هاي علميه ديني مستقل                             226

6-2. ممانعت از برگزاري مراسم ديني در اماکن عمومی                                           227

6-3. ممانعت از گشايش دفتر مراجع ديني                                                                          227

6-4. ممانعت از انتشار ادبيات شيعی ايران                                                               228

6-5. تلاش حکومت برای به کنترل در آوردن عرصه فعالیتهای دینی                           228

6-6. محدودیتها و مشکلات شیعیان در برگزاری مراسم دینی                                     229

6-7. سایر چالشها                                                                                               230

  1. تاثیر عوامل خارجی بر محیط دینی جمهوری آذربایجان 230

7-1. ترکیه                                                                                                       230

7-2. کشورهای عربی                                                                                         232

7-3. نفوذ مسیونرهای مسیحی                                                                              232

فصل دهم : روابط با جمهوری اسلامی ایران و حوزه علمیه قم

  1. روابط سیاسی 234

  2. روابط اقتصادی 236

2-2. بازارچه های مرزی                                                                                                 237

2-3. حمایتهای کمیته امداد                                                                                 238

  1. بررسی میزان علاقمندی شیعیان جمهوری آذربایجان به جمهوری اسلامی ایران                 239

فصل یازدهم : نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات                                                          247

فهرست منابع  و مآخذ                                                                                              254

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                    صفحه

جدول شماره 1 . توزیع جمعیت گروههای سنی از سال  2008 الی 2005                           35

جدول شماره 2 .  امید به زندگی   1995 الی 2008                                                                   36

جدول شماره 3.  ازدواج و طلاق   1995 الی 2008                                                                    36

جدول شماره4 . جمعیت شهری و روستایی   1999 الی 2008                                          37

جدول شماره 5 . نرخ زاد و ولد   1995 الی 2007                                                                     37

جدول شماره 6. تركيب جمعيت بر پايه سرشماري1999-  1989                                     53

جدول شماره 7. سطح سواد گروههاي سني جمعيت بر پايه سرشماري سال1999                  134

جدول شماره 8 . تعداد مدارس کل کشور  در طول سالهای تحصیلی2001 الی 2008                       139

جدول شماره9. جمعیت دانش آموزان و معلمان کشور در سالهای تحصیلی2001 الی 2008  139

جدول شماره10. جدول تغییرات الفبای                                                                           152

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال و نمودار ها

 

عنوان                                                                                                                    صفحه

شکل شماره 1. نقشه جمهوری آذربایجان                                                                        25

شکل شماره 2. پرچم و نشان ملی                                                                                   31

شکل شماره 3. کلیسای پروسلاو گرجی ها                                                                      47

شکل شماره 4. ساختمان دولت آذربایجان                                                                       63

شکل شماره 5 . تجمع ضد صهیونیستی                                                                           106

شکل شماره 6 . محکومیت توهین به مقدسات                                                                  108

شکل شماره 7 .  بانک ملی (مرکزی )                                                                             124

شکل شماره 8 .سمبل منات آذربایجان                                                                            124

شکل شماره 9. فرهنگستان  علوم آذربایجان                                                                     141

شکل شماره 10 .تندیس‌هایی برگرفته از اشعار نظامی گنجوی                                            155

شکل شماره 11. مسجد تازه پیر                                                                                     176

شکل شماره 12.  مسجد جمعه ایچری شهر                                                                      177

شکل شماره 13. مسجد حاج سلطان علی                                                                         177

شکل شماره 14. مسجد آبی و گوی مسجدی                                                                   178

شکل شماره 15. مسجد الهیات یاسامال                                                                           179

شکل شماره 16. مسجد ابوبکر                                                                                       179

شکل شماره 17. زیارتگاه دیری بابا در منطقه مرزه                                                            183

شکل شماره 18. نمایی کلی از مرقد حضرت رحیمه خاتون(س)                                         184

شکل شماره 19. عزاداری مردم روستای نارداران در روز عاشورا                                         185

شکل شماره 20. زیارتگاه بی بی هیبت خواهر امام رضا(ع)                                                 187

شکل شماره 21. زیارتگاه  علی آیاغی{قدمگاه حضرت علی (ع )                                       189

شکل شماره 22. چهار شنبه سوری و عید نوروز                                                                202

شکل شماره 23. تصویر اداره سازمان روحانیت قفقاز                                                         215

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “بررسی وضعیت سیاسی– اجتماعی شیعیان جمهوری آذربایجان”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo