دانلود: بررسی میزان تأثیر برنامه ریزی توسعه گردشگری در روابط ایران و آذربایجان

• بیان مسئله

از آنجا که گردشگري آثار و پيامدهاي مثبت بسياري بر وضيعيت اقتصادي، اجتماعي, فرهنگي و حتی سیاسی و امنیتی در سطوح منطقه­ای و بین المللی داشته و توانسته توجه کشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته را براي توسعه کشور از طريق امور مرتبط به خود معطوف دارد لذا يكي از راهبردهايي كه اخيرا در اغلب كشورهاي جهان مورد توجه قرار گرفته ، مديريت و برنامه ريزي براي توسعه گردشگري در نواحي مرزی و داراي پتانسيل هاي لازم مي باشد. در واقع، گردشگري در عين حال كه يك رقابت اقتصادي است، به نوع­دوستي و همكاري بين­المللي منجر شده و همين امر موجب مي­شود كه از نظر سياسي، دولت­ها به هم نزديك­تر شوند و ملت­ها همديگر را بهتر بشناسند. دولت­هايي كه در زمينه­ي گردشگري سرمايه­گذاري كرده­اند، معمولاً در روابط بين­المللي خود بازنگري نموده­اند. الگوي سياسي كارآمد و افزايش روند همكاريهاي بين­المللي، تاثير بسزایی بر صنعت گردشگري دارد و وجود چنين شرايطي باعث ثبات در صنعت گردشگري با استفاده از ويزا و گذرنامه آزاد، رفع محدوديت­هاي قبلي در زمينه­ي ورود به برخي مناطق، يكپارچگي برخي از كشورها، رشد اقتصاد جهاني و اتحاديه­هاي تجاري مي­گردد.

کشور ما ایران نیز به خاطر داشتن مزیت­های فراوان راهبردی من جمله قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از گذشته تا کنون نقش پل ارتباطی بین شرق و غرب، دارای ویژگیهای ارزنده­ایست که می­تواند بعنوان مزیت­های نسبی مورد توجه و بهره­برداری کشورهای همسایه از جمله کشور آذربایجان قرار گیرد و در سایه این تعامل و همکاری برخی امکانات نظیر صادرات گاز ایران به اروپا در چارچوب طرح ناباکو میسر گردد. علی­رغم وجود دین و مذهب مشترک، پیوندهای تاریخی و فرهنگی و سایر ویژگیهای همگرایی از قبیل عضویت در سازمان اکو (ECO) و سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) بین دو کشور ایران و آذربایجان، قرابت نزدیکی از لحاظ سیاسی بین دو کشور وجود ندارد چرا كه کشور آذربایجان به خاطر ترس از تهدیدات انقلابی ایران و استعمار سنتی روسیه استراتژی خود را در مسیر نزدیک شدن هر چه بیشتر به ترکیه و غرب قرارداده و از طرفي سیاست امروز ایران نسبت به کشور آذربایجان الهام گرفته از شعارهای پانتورکیستی است که سبب دوری هرچه بیشتر این دو کشور از هم قلمداد می‌شود.

بطوريكه امروزه در حاليكه كه حدود بیست­سال از استقلال جمهوري آذربايجان و به رسميت شناخته شدن آن از سوي ايران مي­گذرد سطح روابط دو كشور حدود500 ميليون دلار اعلام گرديده كه با توجه به اشتراكات همه جانبه ايران وآذربايجان در مقايسه با روابط هر يك از دو كشور با كشورهاي ديگر بيانگر پايين بودن سطح مناسبات مي باشد. در همین راستا نقش مناطق مرزی دو کشور در تلاش برای بهبود و بسط هر چه بیشتر روابط و مناسبات نظامی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی با توجه به پتانسیلهای یاد شده بسیار با اهمیت و استراتژیک می­باشد.

شهرستان جلفا در ناحیهٔ شمال غربی استان آذربایجان شرقی، از جنوب به شهرستان مرند و شهرستان ورزقان، از شرق به شهرستان کلیبر و اهر، از غرب به شهرستانهاي ماكو وخوي (استان اذربايجان غربي) و از شمال بواسطه رودخانه ارس به جمهوری آذربایجان و ارمنستان محدود است که پیشتر یکی از بخش‌های شهرستان مرند محسوب می‌شد که به دلیل تجاری بودن و مهم بودن به شهرستانی مستقل تبدیل شد. این شهرستان از لحاظ موقعيت جغرافيائي وژئوپليتيكی نیز در آذربايجان از مناطق حساس محسوب مي­شود چرا كه سابقاً پايگاه سياسي و اطلاعاتي نظام كپيتاليستي آمريكا در مقابل نظام سوسياليستي شوروي سابق بوده و در حال حاضر با دوجمهوري تازه استقلال يافته آذربايجان و ارمنستان كه هر كدام اهداف سياسي خاص را دنبال مي­كنند سرحد مشترك دارد.

بنابراین با توجه به اهمیت این شهرستان در مرز ایران و آذربایجان و برخورداری آن از موقعیت جغرافیایی خاص و مناسب من جمله قرارگرفتن در مسیر شاهراه ایران، قفقاز، آسیای میانه، اروپا، روسیه، ترکیه و کشورهای خاورمیانه و داشتن پیوند اقتصادی با جمعیت 300 میلیونی کشورهای اکو و حتی حائز بودن نقش محوری میان دریای مازندران و دریای سیاه و… که موجب شده از نظر اقتصادی نیز جزء مناطق ویژه اقتصادی و تقریباً توسعه یافته در گردشگری گردد دلیل اصلی انتخاب این شهرستان برای پژوهش می­باشد. از آنجا که کمبود بررسی و مطالعات با رویکرد سنجش نقش گردشگری در توسعه روابط بین کشورها از منظر جغرافیای سیاسی کاملاً محسوس می­باشد، انجام تحقیق با موضوع اشاره شده در نوع خود جدید و ضروری بوده و یافته­های تحقیق میتواند به لحاظ کاربردی برای مراکز تصمیم­ساز و تصمیم­گیر حایز اهمیت باشد. در این پژوهش که با شناخت ظرفیتها و پتانسیلهای موجود در منطقه نسبت به بررسی گردشگری در راستای توسعه روابط بین دو کشور ایران و آذربایجان اقدام می­گردد، سعی شده است به سئوال اساسی پاسخ داده شود:

توسعه گردشگری در شهرستان جلفا تا چه حد می­تواند در روابط سیاسی و استراتژیک کشور ایران و آذربایجان تأثیر گذار باشد؟