بررسی دیه‌ی اعضای داخلی بدن با تأکید بر مذاهب خمسه

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                             صفحه

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                             صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

پیشینه‌ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4

ساختار تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

فصل نخست (تحلیل مفاهیم و کلیات)

1-1- مفهوم دیه……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

    1-1-1- معنای لغوی دیه……………………………………………………………………………………………………………………. 7

    1-1-2- معنای اصطلاحی دیه……………………………………………………………………………………………………………. 8

    1-1-3- مفاهیم مرتبط با دیه…………………………………………………………………………………………………………….. 15

        1-1-3-1- مفهوم ارش……………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-1-3-1-1- معنای لغوی ارش…………………………………………………………………………………………………………… 15

1-1-3-1-2- معنای اصطلاحی ارش……………………………………………………………………………………………………. 16

        1-1-3-2- مفهوم حکومت…………………………………………………………………………………………………………. 19

    1-1-3-2-1- معنای لغوی حکومت………………………………………………………………………………………………… 20

            1-1-3-2-2- معنای اصطلاحی حکومت………………………………………………………………………………. 20

    1-1-3-2-3- روش محاسبه حکومت……………………………………………………………………………………………… 21

    1-1-3-2-4- شرایط وجوب حکومت…………………………………………………………………………………………….. 24

1-2- مشروعیت دیه و حکمت تشریع آن………………………………………………………………………………………………. 25

    1-2-1- مشروعیت دیه……………………………………………………………………………………………………………………. 25

    1-2-2- حکمت تشریع دیه……………………………………………………………………………………………………………… 29

1-3- پیشینه­ی تاریخی دیه……………………………………………………………………………………………………………………… 29

    1-3-1- دیه در میان ملل مختلف…………………………………………………………………………………………………….. 30

    1-3-2- دیه در شریعت‌های الهی…………………………………………………………………………………………………….. 33

1-3-3- دیه در اسلام……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

1-4- مفهوم عضو داخلی……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

    1-4-1- مفهوم عضو………………………………………………………………………………………………………………………… 36

1-4-1-1- معنای لغوی عضو……………………………………………………………………………………………………………….. 36

1-4-1-2- معنای اصطلاحی عضو………………………………………………………………………………………………………… 37

    1-4-2- مفهوم جوف و جائفه…………………………………………………………………………………………………………… 37

1-4-2-1- معنای لغوی جوف و جائفه…………………………………………………………………………………………………. 38

        1-4-2-2- معنای اصطلاحی جوف و جائفه……………………………………………………………………………….. 40

    1-4-3- تعریف عضو داخلی……………………………………………………………………………………………………………. 43

فصل دوم (اسباب و علل وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت)

2-1- اسباب وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت (نفس – کمتر از نفس)………………………………………………… 46

    2-1-1- قتل……………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

    2-1-2- جنايت بر کمتر از نفس……………………………………………………………………………………………………….. 48

   2-1-2-1- از بین بردن عین عضو…………………………………………………………………………………………………….. 49

 2-1-2-2- از بین بردن منفعت عضو……………………………………………………………………………………………………. 63

    2-1-2-3- شجاج…………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

        2-1-2-4- جراح………………………………………………………………………………………………………………………… 73

        2-1-2-5- آنچه که جزو چهار قسم سابق به حساب نمی‌آید………………………………………………………. 74

2-2- علت وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت در جنایت بر کمتر از نفس…………………………………………….. 75

    2-2-1- علت وجوب دیه‌ی مقدر (دیه‌ی کامل و ارش مقدر)…………………………………………………………… 75

        2-2-1-1- مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………… 75

2-2-1-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 84

    2-2-2- علت وجوب دیه‌ی غیر مقدر (حکومت)…………………………………………………………………………….. 89

        2-2-2-1- مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………… 89

2-2-2-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 90

فصل سوم (دیدگاه فقهاءو دلایل آن‌ها درباره‌ دیه‌ی ‌اعضای داخلی و رویه‌ی حقوقی موجود در کشورهای اسلامی)

3-1- دیدگاه مذاهب اربعه و سبب اختلاف آن‌ها……………………………………………………………………………………. 92

    3-1-1- دیدگاه مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………. 92

    3-1-2- اسباب اختلاف……………………………………………………………………………………………………………………. 93

  3-1-2-1- قیاس در مقدّرات شرعی…………………………………………………………………………………………………… 94

  3-1-2-1-1- معناي مقدّر………………………………………………………………………………………………………………….. 94

   3-1-2-1-2- معناي قیاس………………………………………………………………………………………………………………… 94

            3-1-2-1-3- حکم قیاس در مقدّرات شرعی………………………………………………………………………… 95

3-1-2-1-3-1- مناقشه دلایل مانعین جریان قیاس در مقدرات……………………………………………………………. 97

        3-1-2-2- دیه‌ي اعضایی که سالم بودن آن‌ها معلوم نیست و مشکوک است………………………………. 99

3-2- دیدگاه امامیه و سبب اختلاف……………………………………………………………………………………………………… 100

 3-2-1- دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………… 100

  3-2-2- سبب اختلاف………………………………………………………………………………………………………………………. 100

    3-2-3- اقوال اماميه و دلایل آن‌ها………………………………………………………………………………………………….. 101

3-3- جنایت بر جوف………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

    3-3-1- حکم جراحت جائفه در حالت عمد و خطا………………………………………………………………………. 103

    3-3-2- صدمه به اعضای داخلی بر اثر جراحت جائفه…………………………………………………………………… 104

3-4- دیه‌ی منافع مربوط به اعضاي داخلی…………………………………………………………………………………………… 105

3-5- دیه‌ی اعضا و منافعی که با وجود فقدان آن‌ها طول بقا قابل تصور نیست……………………………………. 109

3-6- دیه‌ی عضو داخلی در قوانین کشورهای اسلامي…………………………………………………………………………. 109

    3-6-1- ایران…………………………………………………………………………………………………………………………………. 109

    3-6-2- سایر کشورهای اسلامی…………………………………………………………………………………………………….. 110

فصل چهارم (جمع‌بندی و نتیجه گیری)

4-1- جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………… 112

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………….. 116

پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 128

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

پیشینه‌ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4

ساختار تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

فصل نخست (تحلیل مفاهیم و کلیات)

1-1- مفهوم دیه……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

    1-1-1- معنای لغوی دیه……………………………………………………………………………………………………………………. 7

    1-1-2- معنای اصطلاحی دیه……………………………………………………………………………………………………………. 8

    1-1-3- مفاهیم مرتبط با دیه…………………………………………………………………………………………………………….. 15

        1-1-3-1- مفهوم ارش……………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-1-3-1-1- معنای لغوی ارش…………………………………………………………………………………………………………… 15

1-1-3-1-2- معنای اصطلاحی ارش……………………………………………………………………………………………………. 16

        1-1-3-2- مفهوم حکومت…………………………………………………………………………………………………………. 19

    1-1-3-2-1- معنای لغوی حکومت………………………………………………………………………………………………… 20

            1-1-3-2-2- معنای اصطلاحی حکومت………………………………………………………………………………. 20

    1-1-3-2-3- روش محاسبه حکومت……………………………………………………………………………………………… 21

    1-1-3-2-4- شرایط وجوب حکومت…………………………………………………………………………………………….. 24

1-2- مشروعیت دیه و حکمت تشریع آن………………………………………………………………………………………………. 25

    1-2-1- مشروعیت دیه……………………………………………………………………………………………………………………. 25

    1-2-2- حکمت تشریع دیه……………………………………………………………………………………………………………… 29

1-3- پیشینه­ی تاریخی دیه……………………………………………………………………………………………………………………… 29

    1-3-1- دیه در میان ملل مختلف…………………………………………………………………………………………………….. 30

    1-3-2- دیه در شریعت‌های الهی…………………………………………………………………………………………………….. 33

1-3-3- دیه در اسلام……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

1-4- مفهوم عضو داخلی……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

    1-4-1- مفهوم عضو………………………………………………………………………………………………………………………… 36

1-4-1-1- معنای لغوی عضو……………………………………………………………………………………………………………….. 36

1-4-1-2- معنای اصطلاحی عضو………………………………………………………………………………………………………… 37

    1-4-2- مفهوم جوف و جائفه…………………………………………………………………………………………………………… 37

1-4-2-1- معنای لغوی جوف و جائفه…………………………………………………………………………………………………. 38

        1-4-2-2- معنای اصطلاحی جوف و جائفه……………………………………………………………………………….. 40

    1-4-3- تعریف عضو داخلی……………………………………………………………………………………………………………. 43

فصل دوم (اسباب و علل وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت)

2-1- اسباب وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت (نفس – کمتر از نفس)………………………………………………… 46

    2-1-1- قتل……………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

    2-1-2- جنايت بر کمتر از نفس……………………………………………………………………………………………………….. 48

   2-1-2-1- از بین بردن عین عضو…………………………………………………………………………………………………….. 49

 2-1-2-2- از بین بردن منفعت عضو……………………………………………………………………………………………………. 63

    2-1-2-3- شجاج…………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

        2-1-2-4- جراح………………………………………………………………………………………………………………………… 73

        2-1-2-5- آنچه که جزو چهار قسم سابق به حساب نمی‌آید………………………………………………………. 74

2-2- علت وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت در جنایت بر کمتر از نفس…………………………………………….. 75

    2-2-1- علت وجوب دیه‌ی مقدر (دیه‌ی کامل و ارش مقدر)…………………………………………………………… 75

        2-2-1-1- مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………… 75

2-2-1-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 84

    2-2-2- علت وجوب دیه‌ی غیر مقدر (حکومت)…………………………………………………………………………….. 89

        2-2-2-1- مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………… 89

2-2-2-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 90

فصل سوم (دیدگاه فقهاءو دلایل آن‌ها درباره‌ دیه‌ی ‌اعضای داخلی و رویه‌ی حقوقی موجود در کشورهای اسلامی)

3-1- دیدگاه مذاهب اربعه و سبب اختلاف آن‌ها……………………………………………………………………………………. 92

    3-1-1- دیدگاه مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………. 92

    3-1-2- اسباب اختلاف……………………………………………………………………………………………………………………. 93

  3-1-2-1- قیاس در مقدّرات شرعی…………………………………………………………………………………………………… 94

  3-1-2-1-1- معناي مقدّر………………………………………………………………………………………………………………….. 94

   3-1-2-1-2- معناي قیاس………………………………………………………………………………………………………………… 94

            3-1-2-1-3- حکم قیاس در مقدّرات شرعی………………………………………………………………………… 95

3-1-2-1-3-1- مناقشه دلایل مانعین جریان قیاس در مقدرات……………………………………………………………. 97

        3-1-2-2- دیه‌ي اعضایی که سالم بودن آن‌ها معلوم نیست و مشکوک است………………………………. 99

3-2- دیدگاه امامیه و سبب اختلاف……………………………………………………………………………………………………… 100

 3-2-1- دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………… 100

  3-2-2- سبب اختلاف………………………………………………………………………………………………………………………. 100

    3-2-3- اقوال اماميه و دلایل آن‌ها………………………………………………………………………………………………….. 101

3-3- جنایت بر جوف………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

    3-3-1- حکم جراحت جائفه در حالت عمد و خطا………………………………………………………………………. 103

    3-3-2- صدمه به اعضای داخلی بر اثر جراحت جائفه…………………………………………………………………… 104

3-4- دیه‌ی منافع مربوط به اعضاي داخلی…………………………………………………………………………………………… 105

3-5- دیه‌ی اعضا و منافعی که با وجود فقدان آن‌ها طول بقا قابل تصور نیست……………………………………. 109

3-6- دیه‌ی عضو داخلی در قوانین کشورهای اسلامي…………………………………………………………………………. 109

    3-6-1- ایران…………………………………………………………………………………………………………………………………. 109

    3-6-2- سایر کشورهای اسلامی…………………………………………………………………………………………………….. 110

فصل چهارم (جمع‌بندی و نتیجه گیری)

4-1- جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………… 112

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………….. 116

پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 128