فروش‌ویژه!
بررسی تغییرات میدان تنش سنوزوئیک پسین (میوسن - کواترنری) در گستره زنجان و کاربرد آن در ژئودینامیک شمال­باختر ایران
,

بررسی تغییرات میدان تنش سنوزوئیک پسین (میوسن – کواترنری) در گستره زنجان و کاربرد آن در ژئودینامیک شمال­باختر ایران

قیمت اصلی: 36,000 تومان بود.قیمت فعلی: 25,000 تومان.

تعداد 177صفحه در فایل word

کارشناسی ارشد در رشته زمین­شناسی گرایش تکتونیک

 

 

 

 

 

بررسی تغییرات میدان تنش سنوزوئیک پسین (میوسن – کواترنری) در گستره زنجان و کاربرد آن در ژئودینامیک شمال­باختر ایران

 

 

 

چكيده:

گستره زنجان در شمال­باختر ايران با دربرداشتن دو سامانه دگرريختي سلطانيه  و شمال زنجان در مرز شمال­باختري همگرايي پهنه ايران مرکزي و بستر خزر جنوبي قرار دارد. در اين مطالعه، روي تحولات رژيم­هاي تکتونيکي سنوزوئيک پسين (ميوسن- کواترنري) گستره زنجان تمرکز شده است. در اين پژوهش با وارون­سازي بردارهاي لغزش گسلي مدارکي درباره تغييرات مهم وضعيت تنش ارائه شده است. وارون­سازي داده­هاي جنبش گسله­ها، تغييرات زماني جدا از همي را در وضعيت­هاي تنش سنوزوئيک پسين نشان مي­دهد. در پي اين بررسي­ها سه وضعيت تنش جدا از هم نتيجه شد: (1) وضعيت تنش ديرينه، با يک رژيم تکتونيکي راستالغز و روند عمومي N130  براي محور تنش بيشينه افقي (σ1)، (2) وضعيت تنش امروزين، با يک رژيم تکتونيکي ترافشارشي و روند عمومي N040 براي محور σ1 و (3) وضعيت تنش ميانه، با روند عمومي N000 براي σ1 که تغيير از وضعيت تنش ديرينه به تنش امروزين در پي آن رخ داده است. وضعيت تنش امروزين با بررسي جوان­ترين داده­هاي لغزش گسلي نتيجه شد. اين داده­هاي جوان لغزش گسلي با وضعيت تنش امروزين سازگاری خوبي دارند. با توجه به داده­ها و نتايج بدست آمده، همگرايي عربي- اوراسيايي را درگستره زنجان مي­توان در راستاي گسله­هاي معکوس مايل­لغز چپ­بر سلطانيه با روند عمومي NW و معکوس مايل­لغز راست­بر شمال زنجان با روند عمومي NNW مشاهده کرد. مجموعه اين ساختارها يک هماهنگي مکانيکي خوبي را در ميدان تنش همگن امروزين، نشان مي­دهند که از طرفي بيانگر عدم بخش­بندي تنش/ تغييرشکل و عدم چرخش بلوک­هاي ساختاري در گستره زنجان است.

واژه­هاي کليدي: زنجان – رژيم تکتونيکي – سنوزوئيک پسين – وارون­سازي داده­هاي لغزش گسلي – وضعيت تنش – بخش­بندي تنش/ تغييرشکل

دسته: , برچسب:

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات.. 1

1-1 مقدمه. 3

1-2 موقعیت جغرافیایی گستره 5

1-3 راه­های دسترسی. 5

1-4 ایستگاه­های اندازه­گیری. 6

1-5 فعالیت­های پیشین. 7

1-6 اهداف پژوهش… 7

1-7 روش انجام پژوهش و داده­های استفاده شده 8

1-8 فرضیه­های پژوهش… 9

1-9 ژئومورفولوژی عمومی. 13

فصل دوم: زمین­شناسی عمومی و تکتونیک.. 15

2-1 مقدمه. 17

2-2 چینه­شناسی. 18

2-2-1 سنگ­های دگرگونی پرکامبرین. 18

2-2-2 نهشته­های آواری سازند کهر 18

2-2-3 نهشته­های آواری- کربناته پرکامبرین بالایی- پالئوزوئیک زیرین. 19

2-2-3-1 نهشته­های سازند بایندر 19

2-2-3-2 نهشته­های سازند سلطانیه. 19

2-2-3-3 نهشته­های سازند باروت.. 19

2-2-3-4 نهشته­های سازند زایگون. 20

2-2-4 نهشته­های پالئوزوئیک.. 20

2-2-4-1 ماسه­سنگ­های سازند لالون. 20

2-2-4-2 نهشته­های سازند میلا. 21

2-2-4-3 نهشته­های پرمین.. 21

2-2-5 نهشته­های مزوزوئیک.. 22

2-2-5-1 نهشته­های دولومیتی تریاس.. 22

2-2-5-2 نهشته­های سازند شمشک.. 22

2-2-5-3 واحدهای آهکی سازند لار 22

2-2-5-4 نهشته­های کرتاسه. 22

2-2-6 نهشته­های ترشیری. 23

2-2-6-1 واحدهای کنگلومرایی فجن.. 24

2-2-6-2 واحد آهکی نومولیت­دار 24

2-2-6-3 نهشته­های توفی- شیلی بخش زیرین سازند کرج. 24

2-2-6-4 نهشته­های توفی- آگلومرایی- گدازه­های بخش بالایی سازند کرج. 25

2-2-6-5 نهشته­های عضو کردکند و اَمند در زون طارم. 25

2-2-6-6 نهشته­های الیگو- میوسن.. 27

2-2-6-7 نهشته­های کوهپایه­های پلیو- پلیستوسن.. 27

2-2-7 نهشته­های کواترنر 28

2-2-8 توده­های نفوذی. 28

2-3 تکتونیک منطقه. 30

2-4 مورفوتکتونیک.. 34

فصل سوم: مبانی تحلیل تنش و روش­های موجود 35

3-1 مقدمه. 37

3-2 تنش… 39

3-2-1 نیرو 40

3-2-2 فشارش.. 40

3-2-3 تنش سطحی. 40

3-2-4 تنش روی نقطه. 41

3-2-5 تنش روی جسم. 42

3-3 تانسور تنش: 43

3-4 تانسور تنش کاهش یافته. 45

3-5 تاریخچه دانش تنش… 47

3-6 تنش تکتونیکی و ساختاری. 47

3-7 روش­های اندازه­گیری تنش… 49

3-8 میدان تنش تکتونیکی. 54

3-9 بررسی دسته­داده­های لغزش گسلی. 56

3-10 سیستم مختصات و پایه هندسی. 57

3-11 وارون­سازی دسته داده­های گسلی. 59

3-11-1 فرضیه­های روش وارون­سازی. 61

3-11-2 جداسازی داده­ها 62

3-11-3 بررسی کیفیت تانسور تنش… 62

3-11-4 زاویه انحراف.. 62

3-11-5 کمینه­سازی زاویه انحراف.. 64

3-12 تخمین سایر پارامترهای تنش… 64

3-13 پردازش­های گرافیکی داده­های لغزش گسلی. 66

3-13-1 محورهای P و T. 66

3-13-2 دوسطحی P و T 66

3-14 جهت­یابی و سوی برش.. 68

3-14-1 بریدگی­های ریدل. 70

3-14-2 سطوح P خشدار 72

3-14-3 شکستگی­های بدون خراشیدگی (شکستگی­های T) 72

3-14-4 فابریک­های S-C.. 74

3-14-5 کانی­های فیبری و تول­مارک­ها 74

3-15 نرم افزار وین- تنسور (Win-Tensor) 76

3-15-1 رز دیاگرام. 79

3-15-2 تحلیل آماری. 79

3-15-3 محورهای PBT. 80

3-15-4 روش دوسطحی. 80

3-15-5 بهینه­سازی. 82

3-15-6 دایره مور 84

3-15-7 چرخش داده­ها به وضعیت پیش از چین­خوردگی و کج­شدگی. 84

فصل چهارم: وضعیت تنش در گستره زنجان. 87

4-1 مقدمه. 89

4-2 سامانه گسلی سلطانیه. 90

4-2-1 بخش مرکزی (بخش شماره 1) 91

4-2-1-1 ایستگاه­های 3،2-202. 93

4-2-1-2 ایستگاه 4-202. 94

4-2-1-3 ایستگاه 4-203. 95

4-2-1-4 ایستگاه 5-203. 96

4-2-1-5 ایستگاه­های 6،7-203. 99

4-2-1-6 ایستگاه 1-722. 99

4-2-1-7 ایستگاه 2-722. 103

4-2-1-8 ایستگاه 4-722. 103

4-2-1-9 ایستگاه 1-723. 105

4-2-1-10 ایستگاه 3-723. 107

4-2-2 بخش باختری (بخش شماره 2) 109

4-2-2-1 ایستگاه­های 2،1-204. 109

4-2-2-2 ایستگاه 4-204. 110

4-2-2-3 ایستگاه 5-204. 114

4-2-2-4 ایستگاه 3-722. 116

4-2-2-5 ایستگاه­های 2،1-612. 117

4-2-3 بخش خاوری (بخش شماره 4) 119

4-2-3-1 ایستگاه 2-629. 120

4-2-3-2 ایستگاه 3-629. 122

4-2-3-3 ایستگاه 1-802. 123

4-3 سامانه گسلی کناوند. 124

4-3-1 ایستگاه 1-321. 124

4-3-2 ایستگاه 2-321. 126

4-4 سامانه گسلی شمال زنجان. 127

4-4-1 ایستگاه 1-320. 128

4-4-2 ایستگاه 2-320. 129

4-4-3 ایستگاه 1-509. 132

4-4-4 ایستگاه 2-509. 134

4-4-5 ایستگاه 2-322. 141

4-4-6 ایستگاه 3-509. 138

4-4-7 ایستگاه 3-321. 139

4-4-8 ایستگاه 1-611. 141

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری.. 145

5-1 مقدمه. 147

5-2 تغییرات وضعیت تنش در راستای سامانه گسلی سلطانیه. 148

5-3 تغییرات تنش در راستای سامانه گسلی شمال زنجان. 153

5-4 تغییرات تنش در راستای سامانه گسلی کناوند. 154

5-5 بلوک­های ساختاری و وضعیت­های تنش… 155

5-6 نقش پوسته خزر در تکتونیک گستره زنجان. 155

5-7 وضعیت تنش و ارتباط ژئودینامیکی آن. 157

5-8 نتیجه­گیری. 158

5-9 پیشنهادها 159

 

فهرست جداول

جدول 3- 1. مفهوم تکاملی تنش. برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود (برگرفته از توییس و مور (1992)). 39

جدول 3- 2. تاریخچه  گردهمایی­های دانش تنش سنگ (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)) 48

جدول 3- 3. روش­های اندازه­گیری تنش در مواد شکل­پذیر مربوط به سنگ­ها و کانی­ها (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)). 50

جدول 3- 4. مکانیسم فیزیکی، روش آزمایشگاهی و عمق حفاری نهایی (UBD) برای تخمین تنش پوسته در منابع کلاسیک و امروزین (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)). 52

جدول 3- 5. حجم سنگ درگیر در اندازه­گیری تنش پوسته و  شکل ساده­ای از روش (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)) 53

جدول 3- 6. مقادیر آستانه­ای تعدادی از پارامترهای تانسور تنش که توسط اسپرنر و همکاران (2003)  پیشنهاد شده و مشخص کننده علامت کیفیت تانسور در نقشه تنش جهانی است (برگرفته از دلووکسه و اسپرنر (2003)). برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود. 79

جدول 4- 1. نتایج وارون­سازی داده­های جنبش گسلی بیانگر رژیم­های تنش سنوزوئیک پسین در گستره زنجان. 144

فهرست شکل­ها

شکل 1- 1. آهنگ لغزش گسلی و مرزبندی بلوک­ها از نظر اندازه بردارهای سرعت در هر بلوک (mm/yr). اعداد بالایی (بدون پرانتز) نرخ جنبش راستالغز را نشان می­دهند، مثبت­ها چپ­بر هستند. اعداد پایینی (داخل پرانتز) نرخ جنبش شیب­لغز را نشان می­دهند، مثبت­ها فشارشی هستند. نام اختصاری بلوک­ها: البرز (AL)، کویر (KA)، بلوک ایران مرکزی (CIB)، قفقاز (CA)،اوراسیا (EU)، عربی (AR)، دریای سیاه (BS)، آناتولی (AN)، سینا (SIN). (برگرفته از رلینجر و همکاران (2006)). مستطیل کوچک، محدوده مطالعاتی را نشان می­دهد. 4

شکل 1- 2. a، چارچوب برخورد عربی- اوراسیایی (برگرفته از شبانیان و همکاران (2010). بردارهای سرعت با اعداد مشخص، از رلینجر و همکاران (2006)). b، نقشه بردارهای سرعت شمال­باختر ایران (با کمی تغییرات از جمور و همکاران (2011)). مربع سیاه رنگ، موقعیت گستره پژوهشی را نشان می­دهد. 6

شکل 1- 3. ارتباط متفاوت ژئودینامیکی پهنه­های ساختاری با یکدیگر. نیرویی که به پهنه 1 وارد می­شود به پهنه­های 2 و 3 با بزرگی و جهت­های متفاوتی منتقل می­گردد. 11

شکل 1- 4. نقشه زمین­شناسی گستره مطالعاتی. گسله­هایی که به صورت خط­چین مشخص شده­اند، با استناد برتصاویر ماهواره­ای گوگل­ارث، لندست و “SRTM-90m” استنباط شده­اند و داده میدانی از این گسله­ها اندازه­گیری نشده است. برای اطلاعات بیشتر به متن مراجعه شود. 12

شکل 1- 5. تصویر توپوگرافی تهیه شده از گستره مطالعاتی، برپایه تصویر ماهواره­ای “SRTM90m“. در این پژوهش، بیشتر به ساختارهای بین دو کوهستان سلطانیه و طارم (رسوبات میوسن-کواترنری) پرداخته شده است. 13

شکل 2- 1. پدیده ملافیری شدن: به حباب­هایی که در ابتدای تشکیل سنگ از مذاب بوجود آمده و سپس توسط مواد پرکننده پر شده­اند را ملافیر و به فرآیند تشکیل آن نیز ملافیری شدن می­گویند. پیکان­های زردرنگ جهت کوتاه­شدگی ظاهری را نشان می­دهند. 26

شکل 2- 2. ستون چینه­شناسی رسوبات ترشیری گستره زنجان (Rahimpour-Bonab and Kalantarzadeh (2005)). نهشته­های ترشیری گستره مطالعاتی شامل نهشته­های پلیوسن تا عهد حاضر است. 29

شکل 3- 1. مولفه­های عمومی تنش. تنش­های بالا و پایین باهم و تنش­های راست و چپ نیز با یکدیگر برابر هستند بنابراین تعداد مؤلفه­های نشان داده شده (8 مؤلفه) به نصف (4 مؤلفه) کاهش می­یابد (برگرفته از توییس و مور (1992)). 42

شکل 3- 2. مؤلفه­های تنش وارد شده به یک ذره. تنش وارده به 9 مؤلفه تجزیه می­شود. در اینجا مولفه­های مثبت تنش نشان داده شده و مؤلفه­های منفی که در سمت مقابل قرار دارند حذف شده­اند (برگرفته از فوسن (2010)). 43

شکل 3- 3. هندسه تنش سه بعدی در نمودار مور. A. نمودار فضای سه بعدی. در اینجا ،  و  نرمال­های صفحات عمود بر هم بوده که به ترتیب موازی با محورهای ،  و  هستند. θ1، θ2 و θ3 زاویه بین محورهای مختصات و نرمال­ها هستند. هر سه زاویه ساعتگرد (منفی) هستند. B. نمودار مور. هر یک از دایره­های مور نماینده تنش دو بعدی روی هر یک از صفحات مختصات اصلی هستند. منطقه حاشور خورده منطقه قرارگیری موقعیت یک تنش سه بعدی است (با کمی تغییرات از توییس و مور (1992)). 45

شکل 3- 4. ارتباط بین فاکتور 𝜓 و تنش­های اصلی (برگرفته از آنژلیه (2002)). 46

شکل 3- 5. تنش­های تکتونیکی با توجه به شکل ارتباط نواحی آنها به سه دسته تقسیم می­شوند. دسته اول در رابطه با حرکات صفحات لیتوسفری (شکل چپ)، دسته دوم در رابطه با کوهزایی­ها (شکل وسط) و دسته سوم در رابطه با گسله­ها و گسلش­ها (شکل راست) شکل می­گیرند (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)). 49

شکل 3- 6. نوع گسلش اندرسون در فضای فیزیکی (چپ)، وضعیت تنش در دایره مور (وسط)، و مکانیسم کانونی زمینلرزه آن (راست). a برای گسله­های راندگی، کوچک­ترین تنش اصلی (σ3)، تنش قائم است. b برای گسله­های نرمال، بزرگترین تنش اصلی (σ1)، تنش قائم است. c برای گسله­های امتدادلغز، تنش میانی، تنش قائم است (برگرفته از زنگ و استفانسون (2010)). 55

شکل 3- 7. a: سیستم مختصات و  رابطه محورهای اصلی تنش با آن؛ b: تصویر استریوگرام شکل a ( برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 58

شکل 3- 8. مؤلفه­های لغزش برشی و تنش برشی. بلوک­ها یک لغزش چپ­بر معکوس را نشان می­دهند. بردار s جهت لغزش یا خش­لغزش مشاهده شده و بردار τ بردار لغزش محاسباتی را نشان می­دهند. α، زاویه انحراف بین بردارهای لغزش مشاهده شده و محاسباتی را نشان می­دهد. 63

شکل 3- 9. ارتباط مقدار تنش­های اصلی با افزایش عمق با در نظر گرفتن چهار پارامتر تنش (چپ) و پنج پارامتر تنش (راست). با اضافه کردن قانون آمونتوس به چهار پارامتر اصلی تنش، رابطه مقدار تنش­های اصلی با افزایش عمق، یک رابطه خطی می­شود (برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 65

شکل 3- 10. استریوگرام­های سایزموتکتونیکی، که بیشتر در روش مکانیسم کانونی زمین­لرزه­ها در وارون­سازی تنش به کار می­رود (برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 67

شکل 3- 11. دیاگرام دوسطحی P و T. دایره­های بزرگ دارای موقعیت خش­لغزش نماینده صفحات گسله و دایره­های بزرگ مقابل، نماینده صفحات کمکی هستند. برای هر گسله محدوده کشش با عدد صفر و محدوده فشارش با عدد 1 مشخص شده است. در پی همپوشانی محدوده­ها، عدد آنها باهم جمع می­شود، بنابراین عدد 3 نشان از همپوشانی سه محدوده فشارش و عدد صفر نشان از همپوشانی محدوده­های کشش دارد. با افزایش تعداد داده در نمودار، دقت انتخاب محورهای اصلی تنش نیز افزایش می­آید (برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 67

شکل 3- 12. نشانگرهای سوی برش. a، شکستگی کانی؛ b، بادامک­های لایه­های رسی.. 69

شکل 3- 13. ارتباط شکستگی­های برشی و رگه­های کششی با جهت لغزش در زون گسله (برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 70

شکل 3- 14. نشانگرهای سوی برش. نشانگرها ممکن است با وجود شباهت باهم، بیانگر سوی حرکت مخالف هم باشند. A) نشانگرهای حرکت راست­بر صفحه گسله، B) نشانگرهای حرکت چپ­بر صفحه گسله. در سمت راست، پلکانی که در حرکت راست­بر ایجاد شده مشابه پلکان ایجاد شده در حرکت چپ­بر است ولی مکانیسم ایجاد آنها کاملاً متفاوت است. در سمت چپ، شکستگی ریدلی که در پی حرکت راست­بر ایجاد شده، مشابه میکروتراستی است که مکانیسم چپ­بر عامل آن است. 70

شکل 3- 15. شکستگی­های ریدل و رابطه آنها با جهت فشارش. شکستگی­های کششی موازی با تنش وارد شده ایجاد می­شوند. 71

شکل 3- 16. انواع شکستگی ریدل. جهت گسلش، راست­بر است (اصلاح شده پس از پتیت (1987) و برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 71

شکل 3- 17. ساختار لونت در سامانه گسله شمال زنجان روی یک صفحه گسلی به نسبت قدیمی که مکانیسم حرکتی چپ­بر این سامانه را تأیید می­کند. 72

شکل 3- 18. انواع نشانگرهای سطوح P خش­دار. جهت گسلش، راست­بر است (اصلاح شده پس از پتیت (1987) و برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 73

شکل 3- 19. چپ: شکستگی­های بدون خراشیدگی (نوع کششی در بالا و نوع هلالی در پایین)، راست: فابریک­های S-C (نوع گوژ گسلی در بالا و نوع کربناته در پایین). جهت گسلش در همه شکل­ها راست­بر است (اصلاح شده پس از پتیت (1987) و برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 75

شکل 3- 20. نحوه تشکیل کانی­های فیبری (برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود). 75

شکل 3- 21. نشانگرهای کانی­های فیبری (بالا) و تول­مارک­ها (پایین). جهت حرکت، راست­بر است. (برگرفته از آلمندینگر و همکاران (1989)). 76

شکل 3- 22. وضعیت R و Rʹ نسبت به هم و موقعیت محورهای تنش اصلی افقی. اندازه پیکان­ها بیانگر بزرگای نسبی تنش­های افقی است. پیکان­های سفید واگرا: تنش کششی، پیکان­های سیاه همگرا: تنش فشارشی. در مرکز هر شکل، تنش قائم برای رژیم­های کششی (σ1=σv) با دایره کوچک توپر، برای رژیم­های امتدادلغز (σ2=σv) با نقطه و برای رژیم­های فشارشی (σ3=σv) با دایره کوچک توخالی نشان داده شده است (برگرفته از دلووکسه و همکاران (1997)). 78

شکل 3- 23. محیط کار نرم­افزار وین- تنسور (Win-Tensor, 5.0,2). در قسمت بالا چپ، مشخصاتی عمومی مانند نام پروژه پژوهشی، نام ایستگاه اندازه­گیری، نام منطقه، نام زمین­شناسانی که داده­برداری کرده­اند، تاریخ داده­برداری، موقعیت جغرافیایی ایستگاه، نوع رخنمون، چینه­شناسی و لیتولوژی سنگ­های میزبان، ساختار تکتونیکی و زمان اندازه­گیری وارد می­شود. در قسمت پایین­تر، داده­های اندازه­گیری شده با فرمت دلخواه وارد می­شود. در این قسمت مشخصات مختلف صفحات گسله از جمله روند، شیب و جهت شیب، پیچ خش­لغزش، سوی برش و میزان اطمینان از سوی برش را می­توان وارد کرد. در قسمت استریونت، موقعیت صفحه وارد شده و شکلی از همه داده­های وارد شده و در قسمت بالا راست نیز توضیحاتی درباره نوع داده و عدد نشانگر آن در نرم­افزار را می­توان مشاهده کرد. 81

شکل 3- 24. نمونه­ای از تانسور محاسبه شده در قسمت محورهای P,B,T نرم­افزار وین- تنسور. دایره­های بزرگ کشیده شده به دور محورهای اصلی تنش نشانگر زاویه مخروط میانگین هستند. دایره­ها، مربع­ها و مثلث­های کوچک به ترتیب نشانگر δ1، δ2 و δ3 صفحات گسله هستند. 82

شکل 3- 25. استریوگرام دوسطحی P و T در نرم­افزار وین- تنسور. قسمت تیره رنگ نشانگر محدوده کشش و قسمت روشن نشانگر محدوده فشارش است. پایین سمت چپ، نمودار ستونی میزان انحراف محاسبه­ای صفحات گسله نشان داده شده است. برای مثال، در این نمودار، شش صفحه گسله دارای انحراف محاسبه­ای بین 20 تا 25 درصد است. 83

شکل 3- 26. نمونه­ای از تانسور بهینه شده در نرم­افزار وین- تنسور. روی صفحات گسله موقعیت هر دو خش­لغزش اندازه­گیری شده (سیاه رنگ) و محاسبه­ای (خاکستری رنگ) مشخص است. قسمت بالا راست، نوع استریوگرام و نسبت تعداد داده­های پردازش شده به تعداد کل داده­های وارد شده (n/nt) مشخص می­شود. قسمت چپ موقعیت محورهای تنش اصلی (روند/پلانج)، مقدار نسبت تنش (R)، میانگین انحراف زاویه­ای (F1)، علامت کیفی تانسور تنش (QRw و QRt) و نمودار ستونی زاویه­ی انحراف داده­ها مشخص می­شود. 85

شکل 3- 27. دایره مور ارائه شده در نرم­افزار وین- تنسور. موقعیت تنش هر یک از صفحات گسله با نقطه­های سیاه­رنگ مشخص می­شود. خط مستقیم مورب بیانگر شرایط اصطکاک مرزی روی صفحه گسله است، بنابراین نقطه­های سیاه رنگ نباید در زیر این خط قرار گیرند. بهترین پراکندگی موقعیت داده­ها، قسمت بالای دایره مور است. 85

شکل 3- 28. نمونه­ای از داده­های بررسی شده با نرم­افزار وین- تنسور که داده­ها در قسمت چرخش اصلاح شده و به وضعیت قبل از چین­خوردگی برگردانده شده­اند. تانسورهای اصلاح شده، کیفیت بیشتری نسبت به تانسورهای اولیه یا اصلی دارند. a، تانسور تنش در وضعیت قبل از جداسازی دسته داده­ها. در این وضعیت، تانسور تنش ناسازگاری­های زیادی مانند زاویه انحراف بسیار بالا، دایره مور با داده­های غیرقابل­قبول و پراکندگی نامناسب موقعیت تنش داده­ها را نشان می­دهد؛ b و c، تانسورهای تنش پس از فرآیند جداسازی داده­ها. فرآیند جداسازی داده­ها، دو تانسور تنش جدا از هم که مربوط به دو رژیم تنش مختلف است را نشان می­دهد. اغلب فاکتورهای کیفی تانسور تنش قابل­قبول هستند. تنها فاکتور غیرقابل­قبول، رعایت نشدن تئوری اندرسون است و بنابراین در قسمت چرخش نرم­افزار باید دوباره مورد بررسی قرار گیرند؛ d و e، تانسورهای تنش پس از اصلاح چین­خوردگی لایه­بندی. تانسور e کاملاً از تئوری اندرسون تبعیت می­کند ولی تانسور d تغییر چندانی نکرده و بیان می­کند که تانسور b درست بوده و داده­های آن دچار چرخش نشده و پس از چین­خوردگی ایجاد شده­اند. 86

شکل 4- 1. محدوده هر یک از سامانه­های گسله بررسی شده. SFZ: سامانه گسله سلطانیه، NZFZ: سامانه گسله شمال زنجان، KF: گسله کناوند. 90

شکل 4- 2. تقسیم­بندی گستره پژوهشی به 4 بخش: بخش 1 یا مرکزی (بخش مرکزی سامانه گسله سلطانیه)، بخش 2 یا باختری (باختر سامانه سلطانیه و سامانه کناوند)، بخش 3 یا شمالی (سامانه گسله شمال زنجان) و بخش 4 یا خاوری (خاور سامانه گسله سلطانیه). جزئیات بیشتر هر یک از بخش­های مشخص شده، به ترتیب در شکل­های 4- 3، 4- 20، 4- 40 و 4- 31 آمده است. برای اطلاعات تکمیلی، به شکل 1- 4 مراجعه شود. 92

شکل 4- 3. بخش مرکزی سامانه گسله سلطانیه (به شکل 4- 2 مراجعه شود). ایستگاه­هایی که تانسورهای غیرقابل­قبول دارند با دایره­های کوچک­تر مشخص شده­اند. 93

شکل 4- 4. a، صفحات خش­لغزش اندازه­گیری شده که هنوز فرآیند جداسازی روی آنها اعمال نشده است. b,c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های ایستگاه 2،3-202 که به ترتیب دارای 6 و 7 صفحه گسله هستند. برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود. 94

شکل 4- 5. تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های ایستگاه 4-202. a، مجموعه 23 صفحات گسله برداشت شده. b,c، تانسورهای تنش قابل­قبول. با وجود اینکه هر دو تانسور هم­جهت هستند ولی تانسور b یک تنش راستالغز محض و تانسور c یک تنش معکوس است. 95

شکل 4- 6. a، مجموعه 32 صفحه گسله برداشت شده از ایستگاه شماره 4-203. b,c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول. 96

شکل 4- 7. چین­خوردگی مرتبط با زون گسله در محل ایستگاه اندازه­گیری شماره 5-203. در این محل، زون گسلی را می­توان دید که در اثر فعالیت­های رژیم­های تکتونیکی مختلف پیشرفت کرده و بزرگ شده است. استریونت، موقعیت لایه­بندی و سطح محوری چین را نشان می­دهد. با فرض موازی بودن سطح محوری چین و گسله ، مثلث کوچک نشانگر خش­لغزش صفحه گسله خواهد بود. بنابراین فشارشی که عامل این چین است دارای روند تقریبی NW-SE خواهد بود. 97

شکل 4- 8. تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های ایستگاه 5-203. شکل پایین، تانسور تنش مربوط به صفحات گسله تانسورهای b و c’ است که باهم بررسی شده و یک تانسور بدست آمده است. برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود. 98

شکل 4- 9. تانسور قابل­قبول بدست آمده از بررسی دسته داده­های لغزش گسلی ایستگاه 6،7-203 (بیشتر داده­ها مربوط به ایستگاه 7-203 است). 100

شکل 4- 10. تصویر پانورامیک از راندگی مشخص با روند تقریبی E-W در ایستگاه شماره 7-203 که لایه­بندی افقی را بریده است. در سمت جنوبی این راندگی، چین­خوردگی دیده می­شود که مربوط به فازهای تکتونیکی قبلی است. 101

شکل 4- 11. تصویری از ایستگاه 1-722 و گسله تقریباً افقی مشاهده شده در آن. در شکل شماتیک سمت پایین تصویر، نحوه افقی شدن گسله در طول زمان خلاصه شده است. شکل بالا چپ، صفحه خش­لغزش کوچک چپ­بری از این زون گسله را نشان می­دهد. 101

شکل 4- 12. a، همه صفحات گسله اندازه­گیری شده. b,c، تانسورهای جداسازی شده  از مجموع داده­های ایستگاه 1-722. d,e، تانسورهای بدست آمده پس از چرخش صفحات گسله تانسورهای b و c به وضعیت قبل از چین­خوردگی. برای توضیحات بیشتر به متن مراجعه شود. 102

شکل 4- 13. گسلش چند سانتی­متری در رسوبات مخروط­افکنه­ای پلیستوسن در محل ایستگاه 2-722 از سامانه گسلی سلطانیه. رسوبات عهد حاضر، پس از گسلش، روی این گسله را پوشانده­اند. 103

شکل 4- 14. تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های ایستگاه 2-722. 104

شکل 4- 15. a، مجموعه صفحات گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه 4-722. b,c,d، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. سن نسبی تانسورها نسبت به هم به ترتیب از کهن­تر به جوان­تر: d، c و a. 105

شکل 4- 16. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه 1-723. b,c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. ارتباط صفحات گسله بیانگر جوان­تر بودن تانسور c نسبت به تانسور b است. 106

شکل 4- 17. a، بریدگی­های راستالغز راست­بر در سنگ­های آتشفشانی ائوسن، در محل ایستگاه 1-723 (دید عکس رو به پایین است). b، خش­لغزش راست­بر در این زون گسله. 106

شکل 4- 18. بریدگی راستالغز راست­بر چند ده متری در محل ایستگاه 3-723. به تانسور b در شکل 4- 19 و ارتباط آن با صفحات راست­بر اندازه­گیری شده از این گسله توجه کنید. 107

شکل 4- 19. a، مجموع داده­های لغزش گسله اندازه­گیری شده از ایستگاه 3-723. b,c، تانسورهای جداسازی شده از مجموع داده­های a. تانسور b مورد پذیرش است ولی تانسور c از قاعده اندرسونی پیروی نمی­کند و صفحات آن دچار چرخش شده­اند. d، تانسور اصلاح شده c در وضعیتی که صفحات آن به وضعیت قبل از چین­خوردگی بازگردانده شده­اند. 108

شکل 4- 20. سامانه گسلی کناوند و بخش باختری سامانه گسلی سلطانیه (به شکل 4- 2 مراجعه شود). ایستگاه­های دارای تانسورهای غیرقابل­قبول با دایره­های کوچک­تر مشخص شد­ه­اند. 109

شکل 4- 21. a، تصویر پانورامیک از بالاآمدگی جنوب مهتر. خط­چین­ها لایه­بندی را مشخص می­کنند. کنگلومرای معادل بختیاری با آتشفشانی­های ائوسن ناپیوستگی شیب­داری تشکیل داده است. b، صفحه خش­لغزش دونسلی. ارتباط سنی خش­لغزش­ها نشان می­دهد که خراشیدگی 2، خراشیدگی 1 را قطع کرده و بنابراین جوان­تر است. c، کنگلومرای معادل فجن. 111

شکل 4- 22. تانسورهای جداسازی شده (راست) از مجموع داده­های لغزش گسله (چپ) ایستگاه 1-204. بیشتر تانسورها به دلیل نداشتن تعداد صفحه خش­لغزش کافی برای قبول یک تانسور تنش (بیش از 3 صفحه)، پذیرفته نشده­اند. 112

شکل 4- 23. سنگ­های صخره­ساز میکروکنگلومرا و ماسه­سنگ (پلیوسن؟) روی رسوبات کنگلومرایی پلیوکواترنری رانده شده­اند (محل ایستگاه اندازه­گیری 4-204). 113

شکل 4- 24. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه 4-204. b,c، تانسورهای جداسازی شده از مجموع داده­های a. تانسور b مورد پذیرش است ولی تانسور c مورد پذیرش نبوده و صفحات خش­لغزش آن باید دوباره در وضعیت قبل از چین­خوردگی مورد بررسی قرار گیرد. d، تانسور اصلاح شده حاصل از بررسی دوباره صفحات تانسور c با این تفاوت که وضعیت لایه­بندی نهشته­های میزبان در این تانسور افقی است. 114

شکل 4- 25. تصویر پانورامیک از روستای تلخاب و موقعیت ایستگاه شماره 5-204 واقع در ورودی روستای تلخاب (با حرف a مشخص است). a، راندگی تقریبی 20 سانتیمتری و به نسبت جوان در رسوبات گل­سنگی. 115

شکل 4- 26. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه 5-204 و b، تانسور جداسازی شده قابل­قبول. 115

شکل 4- 27. تصویر پانورامیک از زون گسله چند ده متری، ایستگاه اندازه­گیری شماره 3-722. 116

شکل 4- 28. a، مجموعه داده­های اندازه­گیری شده از ایستگاه 3-722. b,c,d، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. تانسور b جوان­ترین تانسور است. 117

شکل 4- 29. a، تصویر پانورامیک از زون گسله چند ده متری و کهن در محل ایستگاه 2+1-612. توپوگرافی ملایم سطح زمین روی این زون گسله، نشان از قدمت بالای این زون در این محل دارد. b، سنگ­ها در این زون گسله به شدت خرد شده و تبدیل به گوژ گسله شده­اند. روی این زون خرد شده را رسوبات مخروط­افکنه­ای جوان و خاک پوشانده است. c، در اثر فعالیت رژیم­های تکتونیکی اخیر، خش­لغزش­های جوانی در این زون گسله ایجاد شده است. تناقض بین توپوگرافی سطح زمین در تعیین کرونولوژی و خش­لغزش­ها را می­توان اینگونه توضیح داد که تاثیر رژیم­های تکتونیکی در ایجاد توپوگرافی خشن کمتر از تاثیر فرسایش بوده است. 118

شکل 4- 30. a، مجموعه داده­های برداشت شده از زون گسله مشاهده شده در محل ایستگاه 2،1-612. b,c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. 119

شکل 4- 31. بخش خاوری سامانه گسلی سلطانیه (به شکل 4- 2 مراجعه شود). این قسمت از پیمایش­ها در بخش درونی کوه­های سلطانیه و البته بر روی رسوبات بسیار قدیمی موجود در این کوهستان و سامانه گسلی سلطانیه انجام گرفت. ایستگاه­هایی که تانسورهای قابل­قبولی را نتیجه داده­اند (ایستگاه­های شماره 2-629، 3-629 و 1-802) با دایره­های بزرگ­تری مشخص شده­اند. 120

شکل 4- 32. صفحه خش­لغزش (SP) کوچک در سنگ آهک سازند روته به سن پرمین بالایی در سامانه گسلی سلطانیه در محل ایستگاه اندازه­گیری 2-629. شکستگی کششی (TF)، جهت لغزش راست­بر را به خوبی نشان می­دهد. 121

شکل 4- 33. a، مجموعه داده­های برداشت شده از ایستگاه شماره 2-629. b، تانسور جداسازی شده از مجموع داده­های a که یک تانسور تنش کششی را نشان می­دهد. c، تانسور اصلاح شده b که صفحات آن به وضعیت قبل از چین­خوردگی برگردانده شده­اند. 122

شکل 4- 34. تانسور جداسازی شده قابل­قبول (b) از مجموع داده­های ایستگاه 3-629 (a). 123

شکل 4- 35. تانسور جداسازی شده قابل­قبول (b) از مجموع داده­های ایستگاه 1-802 (a). 123

شکل 4- 36. a، شکستگی­های موازی با جاده در ایستگاه شماره 1-321. b، نمایی نزدیک­تر از راندگی­ها. جهت قرارگیری ماژیک، در جهت خش­لغزش است. c، تصویری از خش­لغزش موجود در رسوبات گل­سنگی. 125

شکل 4- 37. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه 1-321 و b، تانسور تنش حاصل از آن. 125

شکل 4- 38. گسله شیب­لغز معکوس کناوند و پرتگاه 0.5 متری تشکیل شده توسط فعالیت این گسله. 126

شکل 4- 39. a، مجموعه 23 داده لغزش گسلی اندازه­گیری شده از ایستگاه شماره 2-321. b,c,d، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. تانسورها از کهن­تر به جوان­تر به ترتیب: d، c و b. 127

شکل 4- 40. سامانه گسلی شمال زنجان (به شکل 4- 2 مراجعه شود). ایستگاه­های دارای تانسورهای غیرقابل­قبول با دایره­های کوچک­تر مشخص شده­اند. 128

شکل 4- 41. راندگی­های مشاهده شده در معدن شن و ماسه در محل ایستگاه 1-320. 130

شکل 4- 42. a، مجموعه داده­های برداشت شده از نهشته­های ماسه­سنگی- کنگلومرایی جوان در محل ایستگاه 1-320. b، تانسور قابل­قبول حاصل از بررسی مجموع داده­های a. 131

شکل 4- 43. بالا: ارتباط شکستگی­های کششی (T- fracture) و زون کوچکی از گسله راست­بر شمال زنجان، پایین: وجود صفحه خش­لغزش دونسلی در این زون گسله. 131

شکل 4- 44. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی برداشت شده از ایستگاه شماره 2-320. b, c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از بررسی مجموع داده­های a. 132

شکل 4- 45. راندگی تقریبی 0.5 متری و جوان در لایه­های افقی کواترنری در ترانشه ورودی شهرک صنعتی (ایستگاه 1-509). 133

شکل 4- 46. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی برداشت شده از ایستگاه شماره 1-509. b, c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. 134

شکل 4- 47. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی اندازه­گیری شده از زون گسله مشاهده شده در ایستگاه شماره 2-509. این مجموعه داده­ها یکی از فاکتورهای سودمند روش وارون­سازی را مبنی بر گوناگونی در جهت­های صفحه­ها را دارد. b, c, d، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از بررسی مجموع داده­های a. تانسورهای b و c به علت داشتن روند و رژیم تنش مشابه، به احتمال قوی مربوط به یک رژیم تکتونیکی هستند. 135

شکل 4- 48. a، تصویر پانورامیک از محل اندازه­گیری (b) در بریدگی کنار جاده زنجان- اورتابولاق. b، تصویر راندگی تشکیل شده در رسوبات نرم پلیو- کواترنری. پایین­ترین لایه در این شکل چین­خورده است. 136

شکل 4- 49. a، مجموعه داده­های لغزش گسلی برداشت شده از ایستگاه شماره 2-322. b، تانسور حاصل از بررسی مجموع داده­های a در وضعیت لایه­بندی چین­خورده. تانسور اصلاح شده b در وضعیت لایه­بندی غیرچین­خورده. 137

شکل 4- 50. رابطه چین­خوردگی و روند عمومی گسله در محل ایستگاه 2-322. صفحات لایه­بندی، یک چین مخروطی را نشان می­دهند. نقطه­های تیره، قطب صفحات؛ نقطه تیره بزرگ، محور چین مخروطی؛ خط پهن­تر (قرمزرنگ)، روند عمومی گسله،  و ستاره، ریک خش­لغزش روی گسله را نشان می­دهد. با توجه به ارتباط چین­های مخروطی و گسلش­های مرتبط با آنها، زاویه بین محور چین مخروطی و خش­لغزش روی صفحه گسله باید 90 درجه باشد. اگر از محل محور چین مخروطی به اندازه 90 درجه روی صفحه گسله حرکت کنیم به محل ستاره می­رسیم که همان خش­لغزش است. با توجه به هندسه گسله و ریک خش­لغزش آن، تنش فشارشی وارد بر آن دارای روند عمومی NW-SE است. 137

شکل 4- 51. a، مجموعه داده­های اندازه­گیری شده از ایستگاه شماره 3-509. b، تانسور جداسازی شده اولیه حاصل از مجموع داده­های a که کیفیت اندرسونی پایینی دارد. c، تانسور نهایی با کیفیت اندرسونی بیشتر نسبت به تانسور b. 138

شکل 4- 52. a، مجموعه 15 داده لغزش گسلی برداشت شده از ایستگاه شماره 3-321. b,c، تانسورهای جداسازی شده قابل­قبول از مجموع داده­های a. 139

شکل 4- 53. صفحات خش­لغزش چپ­بر (a) و راست­بر (b) در محل ایستگاه 3-321 از سامانه گسله شمال زنجان. صفحه چپ­بر سازگار با تانسور c و صفحه راست­بر سازگار با تانسور b در شکل 4- 52 هستند. 140

شکل 4- 54. تصویری از ایستگاه اندازه­گیری 1-611 و پهنه گسلی چندین متری و خش­لغزش راست­بر در این پهنه گسله. 142

شکل 4- 55. a، مجموعه داده­های اندازه­گیری شده از ایستگاه شماره 1-611. b, c, d، سه تانسور جداسازی شده قابل­قبول از بررسی مجموع داده­های a. ترتیب سنی تانسورها از کهن­تر به جوان­تر: d، c و b. 143

شکل 5- 1. وضعیت تنش امروزین در گستره زنجان، با روند عمومی N040. سامانه­های گسلی سلطانیه، کناوند، شمال زنجان و طارم به ترتیب دارای مکانیسم حرکتی معکوس مایل­لغز چپ­بر، شیب­لغز معکوس با مؤلفه کوچک راستالغز چپ­بر، معکوس مایل­لغز راست­بر و راستالغز چپ­بر است.. 150

شکل 5- 2. وضعیت تنش حدواسط در گستره زنجان، با روند عمومی N000. سامانه­های گسلی سلطانیه، کناوند، شمال زنجان و طارم به ترتیب دارای مکانیسم حرکتی معکوس مایل­لغز راست­بر، معکوس مایل­لغز راست­بر، راستالغز راست­بر و راستالغز چپ­بر (شاید معکوس مایل­لغز راست­بر) است. 151

شکل 5- 3. وضعیت تنش دیرینه در گستره زنجان، با روند عمومی N130. سامانه­های گسلی سلطانیه، کناوند، شمال زنجان و طارم به ترتیب دارای مکانیسم حرکتی راستالغز راست­بر، راستالغز راست­بر، معکوس مایل­لغز چپ­بر و راستالغز راست­بر است. 152

شکل 5- 4. تغییر وضعیت جهت­های تنش تکتونیکی از تنش دیرینه تا تنش امروزین در گستره زنجان. مکایسم جنبشی گسله­های هر یک از سامانه­های گسلی، با تغییر جهت رژیم تنش، تغییر کرده و هماهنگ با رژیم تنش می­شود. SFZ: زون گسله سلطانیه، KFZ: زون گسله کناوند، NZFZ: زون گسله شمال زنجان، TFZ: زون گسله طارم. 156

شکل 5- 5. مدل ژئودینامیکی پیشنهادی برای وضعیت تکتونیک امروزه گستره زنجان. با وارد شدن نیروی تکونیکی شمال­شرق- جنوب­غربی در گستره زنجان، سامانه­های گسلی سلطانیه (SFZ)، کناوند (KFZ)، شمال زنجان (NZFZ) و طارم (TFZ) به ترتیب دارای مکانیسم جنبشی معکوس مایل­لغز چپ­بر، معکوس، معکوس مایل­لغز راست­بر و راستالغز چپ­بر هستند. 157

دیدگاهها

هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.

اولین نفری باشید که دیدگاهی را ارسال می کنید برای “بررسی تغییرات میدان تنش سنوزوئیک پسین (میوسن – کواترنری) در گستره زنجان و کاربرد آن در ژئودینامیک شمال­باختر ایران”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

محصولات مشابه

enemad-logo
پیمایش به بالا