%31تخفیف

بررسی اثر تیمارهای هورمونی بر رشد، نمو و تولید ترکیبات فرار در قطعات کشت شده­ ساقه آویشن باغی Thymus vulgaris L.

تعداد 108صفحه در فایل word

کارشناسی ارشد در رشته علوم گیاهی گرایش سلولی- تکوینی

بررسی اثر تیمارهای هورمونی بر رشد، نمو و تولید ترکیبات فرار در قطعات کشت شده­ ساقه آویشن باغی Thymus vulgaris L.

كليد واژه : آویشن باغی، ترکیبات فرار، کشت ساقه، تولید بیومس، تنظیم­کننده رشد

چكيده

روغن­های فرار بخش غالب ترکیبات مورد استفاده در صنایع داروسازی را تشکیل می­دهند. با استفاده از تکنیک کشت بافت گیاهی و به­وسیله تغییر در شرایط غذایی و هورمونی محیط کشت می­توان تغییرات کمی و کیفی را در تولید روغن­های فرار القا کرد. آویشن باغی یکی از گونه­های معطر مهم گیاهی می­باشد که اهمیت آن به دلیل توانایی تولید روغن­های فرار مورد استفاده در صنایع داروسازی، عطرسازی و غذاسازی می­باشد. در تحقیق حاضر کشت ساقه گیاه آویشن باغی با استفاده از دو ریزنمونه شامل بخش راسی ساقه و قطعه گرهی مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر اندول بوتیریک اسید (IBA)، بنزیل آدنین (BA)، تیدیازورون (TDZ) و کینتین (KIN) در غلظت 1 میکرومولار بر تولید بیومس، پرآوری شاخساره و تولید ترکیبات فرار در گیاه مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. ترکیبات فرار به کمک عمل ساییدن گیاهچه­ها در محلول ان- هگزان استخراج شدند و سپس آنالیز آنها با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به دتکتور MS انجام شد. بیشترین میزان رشد بیومس در محیط کشت تیمار شده با تیدیازرون و با استفاده از قطعه گرهی به عنوان ریزنمونه به دست آمد. بیشترین درصد باززایی شاخساره (%95) در محیط کشت تیمار شده با کینتین و به وسیله ریزنمونه قطعه گرهی مشاهده شد. بالاترین میانگین تعداد شاخساره و شاخص SFC با استفاده از قطعه گرهی و در محیط کشت تیمار شده با هورمون تیدیازرون و بالاترین میانگین طول شاخساره به وسیله قطعه گرهی و در محیط کشت تیمار شده با هورمون اندول بوتیریک اسید به دست آمد. بالاترین درصد ریشه­زایی و بیشترین میانگین طول ریشه و همچنین شاخص RFC در محیط حاوی اندول بوتیریک اسید و با استفاده از قطعه گرهی مشاهده شد. تنظیم کننده های رشد باعث القای تغییرات کمی و کیفی در تولید ترکیبات فرار شدند، به طوری که بیشترین مقدار تیمول (%64/84) با استفاده گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه و در محیط کشت تیمار شده با اکسین IBA به دست آمد، در حالی که بالاترین میزان تولید کارواکرول(%37/85) در محیط کشت تیمار شده با تیدیازورون و با استفاده از قطعه گرهی به دست آمد. در این تحقیق برای اولین بار در کشت ساقه آویشن باغی تولید یک ماده جدید (مریستیسین) گزارش شد. به طور کلی قطعه گرهی کارایی بالایی در پرآوری ساقه، ریشه­دهی و تولید بیومس و همچنین کمیت تولید ترکیبات فرار داشت.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                 صفحه

1

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل اول: بررسی منابع

4

     1- 1گیاهان دارویی ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

6

     1-2 متابولیت­های ثانویه ……………………………………………………………………………………………………………………………..

8

          1-2-1- ترکیبات نیتروژن­دار ………………………………………………………………………………………………………………

8

          1-2-2- ترپن­ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………

9

          1-2-3- فنل­ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

10

               1-2-3-1- فنیل­پروپانوئیدها …………………………………………………………………………………………………………

10

     1-3-اسانس­ها یا روغن­های فرار ………………………………………………………………………………………………………………….

12

          1-3-1- خصوصیات اسانس­ها ……………………………………………………………………………………………………………..

12

          1-3-2- تاریخچه استفاده از اسانس­ها ………………………………………………………………………………………………..

13

          1-3-3- اثرات اسانس­ها ………………………………………………………………………………………………………………………..

14

          1-3-5- مسیر بیوسنتزی اسانس­ها ………………………………………………………………………………………………………

14

               1-3-5-1- مسیر بیوسنتز ترپن­ها …………………………………………………………………………………………………..

16

               1-3-5-2- مسیر بیوسنتز فنیل پروپانوئیدها …………………………………………………………………………………

18

          1-3-6- استخراج اسانس­ها ……………………………………………………………………………………………………………………

18

          1-3-7- شناسایی ترکیبات موجود در اسانس­ها …………………………………………………………………………………..

19

     1-4- آویشن …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

19

          1-4-1 خصوصیات گیاه­شناسی ……………………………………………………………………………………………………………..

21

          1-4-2- ترکیبات شیمیایی مهم آویشن ………………………………………………………………………………………………..

22

          1-4-3- ترکیبات اصلی اسانس آویشن باغی …………………………………………………………………………………………

22

               1-4-3-1- تیمول …………………………………………………………………………………………………………………………..

23

               1-4-3-2- کارواکرول ……………………………………………………………………………………………………………………..

24

          1-4-4- تاثیر عوامل مختلف بر تولید اسانس آویشن …………………………………………………………………………..

25

          1-4-5- موارد استفاده از اویشن ……………………………………………………………………………………………………………

25

               1-4-5-1- در طب سنتی ………………………………………………………………………………………………………………

26

               1-4-5-2- در طب جدید ………………………………………………………………………………………………………………

28

          1-4-6- مصارف غذایی آویشن ………………………………………………………………………………………………………………

28

     1-5- کشت بافت گیاهی ………………………………………………………………………………………………………………………………

28

          1-5-1- تاریخچه و اهمیت کشت بافت گیاهی …………………………………………………………………………………….

29

          1-5-2- کشت بافت گیاهان دارویی ………………………………………………………………………………………………………

30

               1-5-2-1- تکثیر درون شیشه­ای …………………………………………………………………………………………………..

30

               1-5-2-2- حفظ گونه­های گیاهان دارویی از طریق حفاظت در شرایط انجماد …………………………….

31

               1-5-2-3 استفاده از کشت بافت در تولید متابوایت­های ثانویه ……………………………………………………..

32

          1-5-3- عوامل موثر بر تولید متابولیت­های ثانویه در شرایط درون شیشه­ای ………………………………………

33

          1-5-4- برتری کشت اندام بر کشت سلول در تولید متابولیت­های ثانویه ……………………………………………

34

          1-5-5- تاثیر تنظیم­کننده­های رشد بر تولید متابولیت­های ثانویه ……………………………………………………….

34

               1-5-5-1- تنظیم­کننده­های رشد …………………………………………………………………………………………………..

25

               1-5-5-2- تاثیر تنظیم­کننده­های رشد بر تولید متابولیت­های ثانویه در شرایط درون شیشه­ای … …….

28

     1-6-نقش تنظیم­کننده­های رشد به عنوان نوعی الیسیتور ………………………………………………………………………….

39

     1-7-مکانیسم اثر الیسیتورهای زیستی در سلول­های گیاهی ………………………………………………………………………

41

     1-8- تاثیر تنظیم­کننده­های رشد بر کشت کالوس و اندام در گیاه آویشن ………………………………………………..

44

     1-9-اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل دوم: مواد و روش­ها

46

     2-1-محل اجرای آزمایش و عوامل مورد ارزیابی …………………………………………………………………………………………

46

     2-2- تهیه مواد گیاهی …………………………………………………………………………………………………………………………………

47

     2-3- روش استریل کردن …………………………………………………………………………………………………………………………….

47

          2-3-1- روش­های استریل کردن بذر ……………………………………………………………………………………………………

47

          2-3-2- روش استریل کردن وسایل مورد نیاز و محیط­های کشت ……………………………………………………..

47

     2-4-تهیه محیط کشت …………………………………………………………………………………………………………………………………

48

     2-5-استقرار شرایط درون شیشه­ای …………………………………………………………………………………………………………….

48

          2-5-1- کشت درون شیشه­ای بذرها ……………………………………………………………………………………………………..

49

          2-5-2- کشت درون شیشه­ای ساقه ………………………………………………………………………………………………………

50

     2-6- صفات مورد ارزیابی گیاهچه­های تولید شده در شرایط درون شیشه­ای …………………………………………….

50

          2-6-1- اندازه­گیری شاخص وزن تر و خشک ………………………………………………………………………………………

50

          2-6-2- اندازه­گیری شاخص درصد باززایی شاخساره …………………………………………………………………………..

51

          2-6-3- اندازه­گیری شاخص تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………..

52

          2-6-4- اندازه­گیری شاخص طول شاخساره …………………………………………………………………………………………

51

          2-6-5- اندازه­گیری شاخص SFC (Shoot Forming Capacity) ……………………………………………………..

51

          2-6-6- اندازه­گیری شاخص درصد ریشه­زایی ………………………………………………………………………………………

51

          2-6-7- اندازه­گیری شاخص تعداد ریشه ………………………………………………………………………………………………

51

          2-6-8- اندازه­گیری شاخص طول ریشه ……………………………………………………………………………………………….

52

          2-6-9- اندازه­گیری شاخصRFC (Root Forming Capacity)  ………………………………………………………..

52

     2-8- اسانس­گیری از گیاهچه­ها …………………………………………………………………………………………………………………..

52

     2-9- شرایط دستگاه GC-MS …………………………………………………………………………………………………………………….

53

     2-10- تجزیه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل سوم: نتایج

55

     3-1- درصد جوانه­زنی بذرها …………………………………………………………………………………………………………………………

55

     3-2- استقرار شرایط درون شیشه­ای ……………………………………………………………………………………………………………

56

     3-3- تجزیه واریانس کلیه صفات مطالعه شده در ریزنمونه بخش راسی ساقه …………………………………………..

57

     3-4- تجزیه واریانس کلیه صفات مطالعه شده در ریزنمونه قطعه گرهی ……………………………………………………

58

     3-5- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص وزن تر در دو ریزنمونه ………………………………………………………………

59

     3-6- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص وزن خشک در دو ریزنمونه ……………………………………………………….

60

     3-7- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص درصد باززایی شاخساره در دو ریزنمونه …………………………………..

61

     3-8- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص تعداد شاخساره در دو ریزنمونه …………………………………………………

62

     3-9- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص طول شاخساره در دو ریزنمونه …………………………………………………

63

     3-10- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص SFC در دو ریزنمونه ………………………………………………………………

64

     3-11- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص درصد ریشه­زایی در دو ریزنمونه ……………………………………………

65

     3-12- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص تعداد ریشه در دو ریزنمونه  …………………………………………………..

66

     3-13- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص طول ریشه در دو ریزنمونه ……………………………………………………..

67

      3-14- تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص RFC در دو ریزنمونه ……………………………………………………………………….

68

     3-15- تاثیر تنوع ریزنمونه و تنوع تیمار هورمونی برتولید ترکیبات فرار  ………………………………………………

فصل چهارم: بحث و پیشنهادات

76

     4-1- بحث …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

94

     4-2 نتیجه­گیری کلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………

95

     4-3 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

97

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

فهرست جداول

22

جدول 1-1- خصوصیات تیمول …………………………………………………………………………………………………………………………..

23

جدول 1-2- خصوصیات کارواکرول …………………………………………………………………………………………………………………….

56

جدول 3-1- تجزیه واریانس کلیه صفات مطالعه شده در ریزنمونه بخش راسی ساقه ………………………………………

57

جدول 3-2- تجزیه واریانس کلیه صفات مطالعه شده در ریزنمونه قطعه گرهی ………………………………………………

58

جدول 3-3- مقایسه میانگین تاثیر تیمارهای هورمونی بر شاخص وزن تر در دو ریزنمونه ………………………………

59

جدول 3-4 مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر شاخص وزن خشک در دو ریز نمونه ………………………..

60

جدول 3-5- مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر درصد باززایی شاخساره در دو ریز­نمونه …………………

61

جدول 3-6- مقایسه میانگین تیمار­های هورمونی بر صفت تعداد شاخساره در دو ریز نمونه ……………………………

62

جدول 3-7 مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر صفت طول شاخساره  در دو ریز نمونه …………………….

63

جدول 3-8- مقایسه میانگین اثر تیمار­های هورمونی بر صفتSFC در دو ریز نمونه ………………………………………..

64

جدول 3-9 مقایسه میانگین اثر تیمار­های هورمونی بر صفت درصد ریشه­زایی در دو ریز نمونه ………………………

65

جدول 3-10 مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر صفت تعداد ریشه در دو ریز نمونه ………………………..

66

جدول 3-11- مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر صفت طول ریشه در دو ربزنمونه …………………………

67

جدول 3-12- مقایسه میانگین تاثیر تیمار­های هورمونی بر صفت RFC در دو ریزنمونه …………………………………

70

جدول 3-13 تاثیرتنوع ریز نمونه و تیمار هورمونی برتولید ترکیبات فرار در گیاه آویشن باغی یا Thymus vulgaris ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

71

جدول 3-14- ویژگی ترکیبات فرارشناسایی شده ………………………………………………………………………………………………

فهرست نمودارها

72

نمودار 3-1- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از قطعه گره­ای تحت تاثیر تیمار هورمونی  KIN ..

72

نمودار 3-2- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه تحت تاثیر تیمار هورمونی        KIN………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

72

نمودار 3-3- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از قطعه گره­ای تحت تاثیر تیمار هورمونی TDZ ….

73

نمودار 3-4- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه تحت تاثیر تیمار هورمونی

 TDZ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

73

نمودار 3-5- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از قطعه گرهی تحت تاثیر تیمار هورمونی IBA …….

73

نمودار 3-6- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه تحت تاثیر تیمار هورمونی

 IBA ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

74

نمودار 3-7- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از قطعه گرهی تحت تاثیر تیمار هورمونی BA ……

74

نمودار 3-8- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه تحت تاثیر تیمار هورمونی…….. BA74

74

نمودار 3-9- طیف GC-MS اسانس گیاهچه­های حاصل از قطعه گره­ای تحت تاثیر تیمار شاهد …………………

74

نمودار 3-10- طیف  GC-MSاسانس گیاهچه­های حاصل از بخش راسی ساقه تحت تاثیر تیمار شاهد ………….

 

فهرست شکل­ها

15

شکل 1-1- مسیر بیوسنتزی ترپن­ها در سلول گیاهی …………………………………………………………………………………..

17

شکل 1-2- مسیر بیوسنتزی فنیل­پروپانوئیدها ………………………………………………………………………………………………

20

شکل 1-3- سرشاخه گلدار آویشن در مرحله گلدهی …………………………………………………………………………………….

41

شکل 1-4 – a: مسیر انتقال پیام در گیاهان b – مسیر انتقال پیام القا­شده توسط اکسین (مثالی از تنظیم­کننده-های رشد …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

46

شکل 2-1- تهیه بذر از سرشاخه­های گلدار گیاه آویشن باغی ……………………………………………………………………….

49

شکل 2-2- کشت درون شیشه­ای بذرها در محیط کشت مایع و جامد ………………………………………………………..

49

شکل 2-3- تولید گیاهچه استریل در محیط کشت جامد ……………………………………………………………………………..

49

شکل 2-3- تولید گیاهچه استریل در محیط کشت جامد ……………………………………………………………………………..

91

شکل 4-1- مسیر بیوسنتز تیمول و کارواکرول ………………………………………………………………………………………………

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “بررسی اثر تیمارهای هورمونی بر رشد، نمو و تولید ترکیبات فرار در قطعات کشت شده­ ساقه آویشن باغی Thymus vulgaris L.”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo