%31تخفیف

بررسي تطبيقي غزل‌هاي سعدي شيرازي و غزل‌هاي كمال خجندي

این فایل در 233 صفحه فایل word قابل ویرایش می باشد.

چکيده

 

بررسي تطبيقي غزل‌هاي سعدي وغزل‌هاي کمال خجندي

 

به کوشش:

معصومه عباسي فرد

 

يکي از قالب‌هاي شعري بسيار مهم در طول تاريخ شعر فارسي براي بيان مضامين مختلف از جمله مضمون‌هاي عارفانه و عاشقانه قالب شعري، غزل است، که پس از گذراندن دگرگوني‌هاي بسيار در قرن هفتم به اوج اعتلاي خود رسيده است. سعدي يکي از بزرگترين شاعران غزل‌سراي فارسي و بنيان‌گذار مدرسه‌ي بزرگي در غزل‌سرايي در قرن هفتم هجري است که پس از وي شاعران زيادي شاگردان شيوه‌ي غزل‌سرايي وي شدند؛ به ويژه شاعران غزل‌سراي قرن هشتم از جمله حافظ شيرازي، خواجوي کرماني، عماد فقيه، کمال خجندي و… .از وي تأثير به سزايي پذيرفتند. از موفق‌ترين شاگردان اين مدرسه ، کمال‌الدين مسعود خجندي معروف به «کمال خجندي » و متخلص به «کمال» شاعر و عارف بزرگ قرن هشتم و از معاصران حافظ شيرازي است. در اين پژوهش غزل‌هاي «کمال خجندي» با غزل‌هاي «سعدي» مقايسه و تطبيق شده‌اند. از اهداف مهم اين تحقيق بررسي شيوه‌هاي تأثير‌پذيري كمال از سعدي است. و از مهم‌ترين نتايج به دست آمده‌ي اين پژوهش اين است که تأثيرپذيري‌هاي کمال خجندي از غزل سعدي در حوزه‌هاي گوناگون؛ مضامين و محتوا، ساختار کلام، ترکيب‌ها و عبارات، موسيقي کلام، وزن و قافيه و رديف فراوان است.

يافته‌هاي اين پايان نامه در هفت فصل به شرح زير فراهم شده است: در فصل اول، به طرح مباحث کلّي تحقيق شامل: مقدمه، اهميت، هدف، پيشينه و روش تحقيق پرداخته شده است؛ فصل دوم به معرفي کمال‌الدين خجندي اختصاص يافته و براساس منابع معتبر در مورد زندگاني و شرح اوضاع و احوال او سخن به ميان آمده است. در فصل سوم به مشترکات موسيقايي (وزن، قافيه و رديف) در غزل‌هاي سعدي وکمال خجندي پرداخته شده است. در فصل چهارم و پنجم به مقايسه‌ي مضامين، واژگان، ساختار کلام و ترکيبات و تعابير سعدي وکمال خجندي پرداخته‌ايم. فصل ششم به بررسي عناصر بديعي و بياني مشترک در غزل‌هاي سعدي و کمال خجندي اختصاص داده شده است و در فصل هفتم نتايج حاصل از اين پژوهش فراهم آمده‌است.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                            صفحه

 

فصل اول : مقدمه

1-1-نگاهی گذرا به سیر غزل …………….. 2

1-2-کيفيت غزل كمال خجندي………………. 4

1-3-ااهميت و ضرورت تحقیق………………. 4

1-4-اهداف تحقیق ……………………… 5

1-5-پيشينه‌ي تحقيق…………………….. 5

1-6-سوالات تحقيق………………………. 7

1-7-روش تحقيق………………………… 7

 

فصل دوم: گذري بر احوال شيخ كمال خجندي

2-1- گذری یر احوال كمال خجندي………….. 9

2-1-1- كمال الدين خجندي در تذكره‌ها و ساير كتب   9

2-1-2- زمان ولادت شيخ كمال خجندي………… 10

2-1-3- خانواده و نزديكان ……………… 10

2-1-4- دوران زندگاني شيخ كمال خجندي …… 10

2-1-5- سال وفات شيخ كمال خجندي…………. 14

2-1-6- شيوه‌ي طريقت كمال خجندي………….. 14

2-2- چند ويژگي بارز در شعر كمال خجندي….. 16

2-2-1- چند ویژگی اجنماعی………………. 16

2-2-1-1- كمال و مكتب رند و زهد‌ستيزي…….. 16

2-2-1-2- تمثيل و ضرب‌المثل‌ در شعر كمال خجندي 19

2-2-1- جايگاه رقيب در شعر در شعر كمال خجندي 20

2-2-2- دو صنعت مهم در شعر کمال…………. 21

2-2-2-1- كمال و صنعت سؤال و جواب……….. 21

 

 

عنوان                            صفحه

 

2-2-2-2- حرفء‌گرايي و آرايش‌هاي واكي در شعر كمال خجندي……………………………………. 22

2-3- تاثير پذيري شعر كمال از ديگر شاعران و تاثير گذاري شعر او بر آنها………………………. 23

2-3-1- كمال و فردوسي………………….. 24

2-3-2- كمال و سنايي…………………… 24

2-3-3- كمال و انوري…………………… 25

2-3-4- كمال و نظامي…………………… 26

2-3-5- كمال و مولانا…………………… 27

2-3-6- كمال و همام تبريزي……………… 27

2-3-7- كمال و حسن دهلوي……………….. 28

2-3-8– كمال و حافظ…………………… 28

2-3-9- كمال و شاه نعمت‌اللّه‌ولي……………. 29

2-3-10- كمال و جامي…………………… 32

2-4-كمال و سعدي و شهر شيراز…………… 34

2-5-سخني چند در مورد سعدي……………… 35

 

فصل سوم : مشتركات موسيقيايي(وزن و قافيه و رديف) در غزليّات سعدي و كمال خجندي

-مشتركات موسيقيايي (وزن و قافيه و رديف) در غزليّات سعدي و كمال خجندي…………………………… 38

3-1-وزن، قافيه و رديف مشترك……………. 42

3-1-1–بحر رمل………………………… 43

3-1-2-بحر هزج…………………………. 54

3-1-3-بحر مضارع……………………….. 64

3-1-4-بحر مجتث………………………… 70

3-1-5-بحر رجز…………………………. 74

3-1-6-بحر خفيف………………………… 77

3-1-7–بحر منسرح ……………………… 79

3-2-قافيه‌هاي مشترك…………………….. 81

3-3-رديف‌هاي مشترك……………………… 89

 

 

عنوان                            صفحه

 

فصل چهارم: مشتركات ساختاري بررسي تركيبات و عبارات مشترك

 در غزل‌هاي سعدي و كمال خجندي…………… 92

تركيبات و عبارات مشترك در غزل‌هاي سعدي و كمال خجندي 93

4-1-آوردن يك مصراع بدون تغيير يا با اندكي تغيير جزئي…………………………………….. 93

4-1-1- ما نيز يكي باشيم از جمله‌ي قربان‌ها… 94

4-1-2- ديده از ديدار خوبان بر‌گرفتن مشكل است 94

4-1-3- روزه‌داران ماه نو بينند و ما ابروي دوست   94

4-1-4- همتي كان به تو مصروف بود قاصر نيست.. 95

4-1-6-جان ندارد هر كه جانانيش نيست………. 96

4-1-6- آفرين خداي بر جانت………………. 96

4-1-7- خوش مي‌روي به نها، تنها فداي جانت…. 96

4-1-8- با رستم دستان بزند هر كه در‌افتاد…. 96

4-1-9- اگر چراغ بميرد صبا چه غم دارد……. 97

4-1-10- با كسي گوي كه در دست عناني دارد….. 97

4-1-11- طوطي شكر شكست كه صاحب كلام شد…….. 97

4-1-12- شادي مكن كه با تو همين ماجرا رود…. 98

4-1-13- هر كسي در حرم عشق تو محرم نشود…… 98

4-1-14-آتشي هست كه دود از سر آن مي‌آيد……. 99

4-1-15 شكر از مصر و سعدي از شيراز……….. 99

4-1-16-در پاي متاركت فشانم……………… 100

4-1-17- بر ديده ي روشنت نشانم…………… 100

4-1-18- غوغا بود دو پادشه اندر ولايتي…….. 101

4-1-19-ما بي تو به دل بر نزديم آب صبوري….. 101

4-4-20-چون سنگ‌دلان دل ننهاديم به دوري…….. 102

4-1-22- طوطي خموش به چو و گفتار مي‌كني……. 102

4-1-23-اينجا شكري هست كه چندين مگسانند…… 102

4-1-24- اگر مقابله بينم كه تير مي‌آيد…….. 103

4-1-25- يار در خانه و ما گرد جهان گرديديم… 103

4-1-26- سالك راه و گزين همه حالم نشود……. 103

عنوان                            صفحه

 

4-1-27- مشنو اي دوست كه غير از تو مرا ياري هست 104

4-2–تركيبات و عبارات مشترك در غزل‌هاي هم‌وزن 105

4-2-1- اي كه گفتي……………………… 105

4-2-2- دوش بي روي تو…………………… 105

4-2-3- سلسبيل و كافور………………….. 106

4-2-4- سوداي بي‌حاصل……………………. 106

4-2-5- شمايل موزون، طبع موزون…………… 106

4-2-6- قصه دراز كردن…………………… 107

4-2-7- غمزه‌ي جادوي دوست………………… 107

4-3- تركيبات و تعبيرات مشترك در غزل‌هاي غير هم‌وزن    107

4-3-1- آفت و تأخير…………………….. 108

4-3-2- از من مپرس- از او بپرس…………… 108

4-3-3- انگشت‌نمايي……………………… 108

4-3-4- باز آ كه در فراق تو……………… 109

4-3-5- آتش تيز كردن……………………. 109

4-3-6- به كنارافتادن…………………… 109

4-3-7- پاي در گل بودن………………….. 110

4-3-8- پاي در ديده نهادن……………….. 110

4-3-9- پروانه صفت……………………… 110

4-3-10- پنجه با ساعد سيمين افكندن……….. 110

4-3-11- ترك جان گفتن…………………… 111

4-3-12- جرم از طرف ماست………………… 111

4-3-13- چشم رضا……………………….. 111

4-3-14- حلقه در گوش بودن ………………. 112

4-3-15- دل خون شدن…………………….. 112

4-3-16- دلق مرقع………………………. 112

4-3-17- عشق‌بازي آغاز نهادن …………….. 112

4-3-18-عشق و توبه، آبگينه و سنگ…………. 113

4-3-19- گو مباش……………………….. 113

4-3-20- دور بودن چشم بد از معشوق………… 113

عنوان                            صفحه

 

4-3-21- ساقيا باده بده…………………. 113

4-3-22- شب را سحر نبودن………………… 114

4-3-23- گوي لطافت ربودن………………… 114

4-3-24- ملامت‌‌گوي بي‌حاصل…………………. 114

4-3-25- مفلس و خيال گنح………………… 115

4-3-26- نه من و بس…………………….. 115

4-4- عبارت‌های عربی مشترک………….. ………115

4-4-1- اللّه اللّه……………………. ……….115

4-4-2- المنته للْه…………………… …….116

4-4-3- عفاك اللّه ………………….. ……..116

4-4-4- علي‌ الخصوص…………………… ..116

4-4-5-علي الصباح……………………. …117

 

فصل پنجم: مشتركات محتوايي در غزل‌هاي سعدي و كمال خنجدي

5-1- مشتركات محتوايي در غزل‌هاي سعدي و كمال خنجدي………………………………….. …119

5-1-1- از دوست به دشمن شكايت نبردن……. …120

5-1-2- آزادي عاشق در بند معشوق بودن است . …120

5-1-3- ازلي بودن عشق ……………….. …121

5-1-4- آفت به همراه داشتن تأخير……….. 122

5-1-5- با وجود يار از همه عالم فراغ داشتن. 122

5-1-6- بر كنار از بلا حال گرفتار بلا را نمي‌داند   …1123

5-1-7- به پايان آمدن دفتر و باقي بودن حكايت 123

5-1-8- بي پروايي عاشق……………….. …117

5-1-9- بي وفايي معشوق و وفاداري عاشق….. ..124

5-1-10- تبديل شدن خاك عاشق به سبو……… 124

5-1-11- تسليم كامل در برابر معشوق…….. ..125

5-1-12- تقدير گرايي………………….. .125

5-1-13- جان افشاندن به پاي دوست ………. .127

5-1-14- جمال يار نشانه‌ي صنع الهي است…… .127

5-1-15- چشم دوختن به تير معشوق ……….. .128

عنوان                            صفحه

 

5-1-16- حاجت نبودن به شمع با وجود چهره‌ي يار 128

5-1-17- حاجت مشاطه نيست روي دلارام را…… 129

5-1-18-حاصل جهان صحبت يار و در نظر بودن اوست 129

5-1-19- حقير بودن دل به عنوان خانه‌ي معشوق. 130

5-1-20- حقير بودن جان به عنوان تحفه‌اي براي جانان    130

5-1-21- خاموش نبودن بلبل در ايام گل……. 131

5-1-22- خجلت بردن گل از ديدن رخ يار……. 132

5-1-23- خجلت بردن ماه از ديدن روي يار….. 132

5-1-24- خراج بر خراب نوشتن……………. 133

5-1-25- خيال يار پيوسته در نظر بودن……. 133

5-1-26- درد يار را درمان دانستن……….. 134

5-1-27- دل‌ربايي غمزه…………………. 134

5-1-28- دوستان به جاي بوستان………….. 135

5-1-29- ذره سان بودن عاشق در مقابل خورشيد معشوق 136

5-1-30- رنج كشيدن و گنج يافتن…………. 137

5-1-31- رنگ رخساره خبر از حال درون مي‌دهد.. 137

5-1-32- زلف و خال يار را دام و دانه پنداشتن 138

5-1-33- زنده شدن مرده با آمدن يار …….. 138

5-1-34- ساختن تصاوير زيبا به وسيله‌ي وصف‌هاي متعدد ابروي يار ……………………………….. 139

5-1-35- شهد پنداشتن زهر از دست خوبان ….. 139

5-1-36- صبر از معشوق نداشتن…………… 140

5-1-37- طاقت فراق نداشتن……………… 141

5-1-38- غماز بودن اشك………………… 141

5-1-39- غنيمت شمردن وقت ……………… 142

5-1-40- فايده‌ي بينايي ديدن يار است…….. 143

5-1-41- فراواني اشك…………………… 143

5-1-42- فتنه‌گري معشوق………………… 144

5-1-43- قدر روز وصال را دانستن………… 144

5-1-44- كشته‌ي عشق تاوان ندارد…………. 145

5-1-45- كشته‌ي عشق زنده‌ي جاويد…………. 145

عنوان                            صفحه

 

5-1-46- گرفتاري دل عاشق در زلف معشوق…… 146

5-1-47- لازم بودن مال و زر براي وصال……. 146

5-1-48- مست رخ ساقي بودن به جاي مي…….. 147

5-1-49- ملازمت و پيوستگي عاشق بر آستان معشوق تا وقت جان دادن……………………………….. 147

5-1-50- ناچيز بودن دهان معشوق ………… 148

5-1-51- نشنيدن پند به خاطر گوش دادن به نواي موسيقي  149

5-1-52- نصيحت نپذيرفتن……………….. 149

5-1-53- نقش رخ يار خط مسخ بر خوبان چين كشد 150

5-1-54- نظر بازي……………………… 150

5-1-55- وارد شدن بخت با ورود يار ……… 153

5-1-56- يار و صحبت او برتر از بهشت بدين است 154

5-2- اختلاف نظر در محتوا………………. 154ُ

 

فصل ششم: مشتركات بديعي و بياني در غزليّات سعدي و كمال خجندي

6- مشتركات بديعي و بياني در غزليات سعدي و كمال خجندي…………………………………… 160

6-1- صنايع بديع لفظي…………………. 161

6-1-1-0جناس تام………………………. 161

6-1-2-0تكرار ………………………… 163

6-1-3-0موازنه و مماثله……………….. 164

6-2-0صنايع بديع معنوي ……………….. 164

6-2-1-0تضاد………………………….. 164

6-2-2-0ايهام ………………………… 166

6-2-3-مراعات النظير………………….. 168

6-2-4-تجاهل العارف…………………… 169

6-2-5-حس‌آميزي……………………….. 171

6-2-6- متناقض نمايي………………….. 172

6-2-7- اغراق………………………… 173

6-2-8-تلميح…………………………. 174

6-3- صنايع بياني…………………….. 175

6-3-1- تشبيه ……………………….. 175

عنوان                            صفحه

 

6-3-2- تشبيه مركب……………………. 177

6-3-3- تشبيه مضمر……………………. 177

6-3-4- تشبيه تفضيل…………………… 178

6-3-5- اضافه‌ي تشبيهي…………………. 178

6-3-6- استعاره………………………. 180

6-4-7- تمثيل………………………… 181

6-3-8- مجاز…………………………. 182

6-3-9- كنايه ……………………….. 184

 

فصل هفتم : نتيجه گيري

نتيجه‌گيري…………………………… 187

پيشنهادها ………………………….. 190

 

منابع و مآخذ………………………… 191

 

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “بررسي تطبيقي غزل‌هاي سعدي شيرازي و غزل‌هاي كمال خجندي”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo