دانلود محصول: کنترل اجتماعی در آموزه های قرآن کریم

تعداد 383 صفحه فایل word

چکيده

اين تحقيق در صدد است گزاره هاي اسلامي را در قالب مفاهيم جامعه شناسي عرضه کند و به يک جمع بندي نهايي در قالبِ دیدگاهی منتسب به آموزه های قرآن، در بارة کنترل اجتماعی برسد. سؤال اصلي پژوهش اين است که «ديدگاه اجتماعي قابل انتساب به آموزه های قرآن دربارة کنترل کجروی چيست». اين پژوهش با روش کيفي گراندد تئوري(نظرية زمينه اي) با مراجعه به همة آيات قرآن و کدگذاري و تحليل آيات مرتبط، انجام گرفته است. بر اساس اين پژوهش، قرآن کريم، راهبردهاي کنترل کجروي را از مرحلة هنجارگذاری آغاز می کند و سپس «نظارتِ» صحيح و کامل بر اجراي آن را مد نظر قرار داده است. اين نظارت به دو شکل نظارت مستقیم خداوند با ابزارهای مختلف به عنوان حاکم، بر کنش هاي انسان و لزوم نظارت انسانها بر کنش هاي يکديگر، انجام مي‌گيرد. ازدیدگاه قرآن کریم، علاوه بر جعل هنجارهای مناسب و قابل دفاع، یکی از شروط اساسی برای کارآمد شدن این نظارت، «مقبوليت ناظران و حاکمان و قدرت آنان بر تنبيه کجروان» است. با توجه به اينکه یکی از ابزار کنترل کنش هاي کجروانة انسان، تنبیه و مجازات است، قرآن کريم با تعیین مجازات هاي مختلف دنیوی و ماوراي طبيعي براي کجروان، سعي در کنترل کنش هاي کجروانة آنان دارد. سایر راهکارهای ارائه شده از دیدگاه قرآن در این باره، عبارتند از: «نظارت خانواده بر کنش های اعضای آن»، ‌«انتخاب کارگزاران و مديران کاردان و شايسته»، «حمايت اجتماعي و حمايت از قرباني کجروي». همچنين قرآن براي بازگرداندن کجرو از کجروي، استفاده از راهکارهاي «جامعه پذيري مجدد»، «کنترل ارزشي»، «کنترل عاطفي» و مجازات اقتصادي را پيشنهاد مي‌کند. و در نهايت براي کساني که با  اين روش ها قابل اصلاح نيستند، مجازات فیزیکی(تنبیه بدنی) را به عنوان آخرين مرحله، به کار می گیرد. استخراج آموزه­هاي قرآن در اين باره، مي­تواند زمینه را برای  تدوین نظریة کنترل کجروی از دیدگاه اسلامی فراهم سازد و کمک مؤثري به مسئولان نظام اسلامي براي کنترل کنش هاي کجروانة اعضاي جامعه و نيز مقابله با نابهنجاري های اجتماعی باشد.

 واژه­هاي کليدي: کجروي، کنترل اجتماعي، قرآن، نظارت اجتماعي، نظارت خداوند، مجازات، مجازات فیزیکی، قربانی کجروی، نظریة زمینه ای، هنجارگذاری، خانواده، حمایت اجتماعی.