نیازسنجی آموزشی دوره های تک پودمانی مهارتی علمی- کاربردی کشاورزی (مورد مطالعه: تعاونی های روستایی زنان استان تهران)

مقدمه

مهمترین و اساسی­­ترین ثروت هر جامعه برای توسعه پایدار و همه جانبه، نیروی انسانی متخصص و کار­آمد آن جامعه می­باشد. هر تلاشی که در راستای توسعه انجام شود، باید بر فعالیت­های نیروی انسانی تمرکز یابد (گودرزی، 1389). تعیین نقش سرمایه انسانی در اقتصاد به طور اعم و در بخش کشاورزی به طور اخص، از ضروری­ترین نیاز­های اقتصادی کشورهای جهان­ سوم است. از آنجا که بخش کشاورزی یکی از بخش­های مهم اقتصاد کشورها می­باشد؛ توسعه منابع انسانی و افزایش سطح آگاهی و مهارت کشاورزان، بهره­برداران، و… از طریق آموزش شیوه­های نوین کشاورزی برای به حداکثر رساندن مهارت­ها و توانایی­هایشان لازمه­­ی موفقیت بخش کشاورزی است.

رسیدن به توسعه کشاورزی در کشورهای رو به توسعه، بدون کسب دانش امکان­پذیر نیست. هرچند آموزش به تنهایی سبب پدید آمدن توسعه در بخش کشاورزی نمی­شود، اما بی­گمان یکی از پیش­برنده­های اصلی و عنصر کلیدی در توسعه کشاورزی شمرده می­شود (رستمی و علی­آبادی، 1392).

ارتباط مثبت و مستقیم بین آموزش و توسعه نیازی به استدلال ندارد، چرا که درستی و صحت آن را علمای آموزش و صاحب­نظران توسعه مورد تأید قرار داده­­­­اند. این ارتباط چنان است، که تقویت و گسترش هر یک موجب پیشرفت دیگری می­شود (زمانی­پور، 1386). کشاورزی به مفهوم عام آن، شغل اصلی اجداد ما بوده و دانش فنی آن سینه به سینه (به شکل آموزش غیر­رسمی) به نسل­های بعد منتقل شده است. اما آموزش کشاورزی به مفهوم رسمی آن، عمر چندانی ندارد، و سابقه آن تقریباً به اوایل قرن حاضر بر­می­گردد. در این مدت مراکز آموزش وابسته به وزارت کشاورزی سابق و جهاد کشاورزی فعلی و دانشگاه­های متعددی از جمله دانشگاه دولتی، آزاد، غیرانتفاعی، پیام­نور، علمی-کاربردی و… این مسؤولیت خطیر را برعهده گرفته­اند و فرهیختگانی را به جامعه تقدیم نموده­اند ( حاجی­میررحیمی و مخبر، 1388).

در دهه گذشته، موضوع بهینه­سازی نظام آموزش عالی کشاورزی در دستور کار برنامه­ریزان آموزشی قرار گرفته است، تا نظامی عملیاتی برای تربیت افرادی ایجاد گردد  که نه تنها بتوانند وارد بازارکار شوند، بلکه از راه شناخت فرصت­های موجود، ایجاد و توسعه فرصت­های جدید، بتوانند تخصصی را نیز دنبال کنند. این نظام با نام علمی-کاربردی پا به حوزه آموزشی کشور گذاشت و تاکنون تلاش­های زیادی برای نهادینه شدن آن صورت پذیرفته ­است.

با توجه به مشکلات و تنگناهای ناشی از عدم هم­خوانی نظام آموزشی و تحقیق، با نیاز­های بخش­های مختلف اقتصادی و همچنین عدم تناسب میان هرم شغلی و نیاز­های مذکور و با عنایت به لزوم ایجاد مهارت­های حرفه­ای در سطوح مختلف، اهمیت آموزش­های علمی-کاربردی به­ویژه از سال­های پایانی برنامه اول توسعه، در میان مسؤولان و برنامه­ریزان توسعه کشور آشکار گردید و در صدر اولویت­های آموزش عالی کشور طی برنامه دوم توسعه قرارگرفت ( بینقی و سعیدی رضوانی،1386).

ازجمله نخستین دستگاه­هایی که پس از دانشگاه جامع علمی-کاربردی، به آموزش­های علمی-کاربردی مبادرت نمودند؛ می­توان از وزارتخانه­های کشاورزی و جهاد سازندگی سابق نام برد. فلسفه ایجاد و گسترش نظام آموزش علمی-کاربردی کشاورزی، ارتقای رفتارهای نوآورانه و کارآفرینی در دانش­آموختگان جوان فاقد شغل، شاغلین، سرمایه­گذاران آتی و از طرفی دانش­آموختگان شاغل و سرمایه­گذاران موجود  بخش کشاورزی در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی است. و تحقق این هدف وظیفه والای این مرکز می­باشد. مزیت مهم این آموزش­ها تزریق مهارت­های فنی مربوط به کار است، و می­تواند دانش­آموخته­ را در شغل خود شایسته و پربارتر از قبل نشان­دهد (حاجی­میررحیمی و مخبر 1388). از دیگر ویژگی­های این گونه آموزش­ها می­توان به تخصصی بودن، در اولویت قرار داشتن برای شاغلان و تولیدکنندگان، ارتباط پیوسته با بخش­های اجرایی، تعاونی­های مرتبط و بالاخره انعطاف­پذیری از نظر تنوع آموزش اشاره نمود (شاه­پسند، 1392).