دانلود پروژه:نقد اجتماعی رمان¬های تاریخی و اجتماعی عصر مشروطه و حکومت رضا شاه

تعداد 227 صفحه این فایل word

چکیده:

با دقت در تاریخ ادبیات فارسی، متوجه می­شویم که با تغیر منش سیاسی و اقتصادی جامعه، تغییر چشمگیری در محتوا و مضامین ادبیات روی می­دهد؛ این ارتباط مستقیم، خصلت تعهّدگرای ادبیات فارسی را آشکارتر می­کند.

بر اساس این ویژگی، در دوره مشروطه با تغییر اندیشه و گفتمان سیاسی و تحوّل اقتصاد جامعه، تحوّلی شگرف در ادبیات فارسی بوجود می­آید. در این دوره مطابق با نگرش نوین به مسائل اجتماعی-سیاسی و عقیدتی، ابزارهای جدیدی نیز برای انتقال مفاهیم بوجود می­آید؛ زیرا زبان شعر به دلیل محدودیت­های خاص خود، در حمل مفاهیم و اندیشه­های نوین کارایی چندانی از خود نشان نمی­دهد، به همین دلیل، ادبیات داستانی و منثور، که نمونه­های کمابیش مشابه نیز در ادبیات کلاسیک دارد، متناسب با زمینه­های فکری-فلسفی عصر مشروطه، این وظیفه را بعهده می­گیرد. در مسیر این تحوّل، ترجمه رمان­های غربی الهام بخش نویسنده­گان ایرانی و راهنمای آنها در خلق رمان فارسی می­شود و رمان­های اولیه فارسی تحت تأثیر نمونه­های غربی بوجود می­آیند.

با افزونی قشر باسواد جامعه، متناسب با نیاز این طبقه، رمان در عرصه ادبیات حاضر می­شود. رشد صنعت و فناوری نیز در این زمینه نقش مؤثری را ایفا می­کند، زیرا از یک جهت در ارتباط با اقتصاد و شیوه­های تولید و مصرف جامعه قرار دارد و از این طریق در پیدایش و رشد جهانبینی مادی و نوینِ متناسب با نوع ادبی رمان، مؤثر واقع می­شود؛ و از جهتی دیگر با پیدایش صنعت چاپ که یکی از نمودهای فناوری مدرن است، به رواج و تعمیم آثار ادبی کمک شایان توجّهی می­کند.

رمان­های اولیه ادبیات فارسی که در قالب رمان تاریخی و رمان اجتماعی بروز پیدا می­کند، به گونه­ای تعهّد و رسالتی اجتماعی و آموزشی را بر ذمّه خود احساس می­کنند، به همین دلیل تحلیل اجتماعی آثار ادبی این دوره ارزش خاصی را پیدا می­کند. در پژوهش حاضر، رمان­های تاریخی و اجتماعی عصر مشروطه و پهلوی اول، از منظر نقد اجتماعی مورد برّرسی قرار گرفته، و جهت­گیری فکری هر یک از آنها و میزان انطباق و تأثیر و تأثّر جهان داستان و واقعیت اجتماعی پرداخته شده است. در این پژوهش، رمان­های عشق­و­سلطنت و دلیران تنگستانی به عنوان نماینده­گان رمان تاریخی این دوره، و رمان­های تهران مخوف، تفریحات شب و زیبا، به نمایندگی از رمان­های اجتماعی برّرسی می­شوند و تأثیر ساختار ذهنی نویسنده و طبقه­ای که نویسنده یه آن تعلق دارد، در خلال محتوا و ساختار حوادث داستان برّرسی می­گردد.

حاصل پژوهش به این نکته می­رسد که جهان داستان، جهانی صرفاً تخیّلی و بیگانه با واقعیت اجتماعی نیست؛ بلکه واقعیت اجتماعی از کارگاه ذهن نویسنده عبور کرده است و نگرش، جهانبینی و آگاهیِ جمعی طبقه فکری و اجتماعی نویسنده، به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه، در جهان داستان انعکاس می­یابد. حاصل سخن این است که: نویسنده به بازآفرینی هنری و تخیّلی واقعیت اجتماعی در جهان داستان می­پردازد و متناسب با روح زمانه واقعیت اجتماعی را تفسیر می­کند.