مقایسه¬ی مولفه¬های نابرابری آموزشی بر اساس مکتب انتقادی با مولفه¬های نابرابری آموزشی در نظام آموزشی ایران

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                           صفحه

 

فصل اول:  مقدمه

1-‌1- بیان مسأله ………………………  5

‌1-‌2- ضرورت و اهمیت پژوهش ……………… 7

1-‌3- اهداف پژوهش …………………….. 9

1-3-1- اهداف جزيي…………………….. 9

1-‌4- تعاریف مفهومی واژه‌ها و اصطلاحات ……. 9

1-‌4-1- نظام آموزش و پرورش …………….. 10

1-‌4-2- عدالت ………………………… 10

1-‌4-‌3- برابري ……………………….. 10

1-‌4-‌4‌- نابرابري ……………………… 11

1-‌4-‌5- برابري و نابرابري آموزشي ……….. 11

1-‌4-‌6- نظريه انتقادي …………………. 12

 

فصل دوم: ادبیات پژوهش

2-‌1‌- مبانی نظری ……………………… 16

2- 1- 1- پیش سقراطيان ………………… 16

2‌- 1‌- 1- 1- هرقليطوس …………………. 16

2‌- 1‌- 1- 2- سوفسطاييان ……………….. 16

2- 1- 2- سقراط ………………………. 17

2- 1- 3- افلاطون ……………………… 18

2- 1- 4- ارسطو……………………….. 18

2- 1- 5- رواقيون …………………….. 19

2-1-6- اپیکوریان……………………… 20

2- 1- 7- قرون وسطي …………………… 20

2-1-8- آگوستین……………………….. 20

2- 1- 9- توماس هابز ………………….. 21

عنوان                                                                                            صفحه

2- 1- 10- اسپینوزا …………………… 22

2- 1- 11- هيوم ………………………. 22

2- 1- 12- روسو ………………………. 23

2- 1- 13- كانت ………………………. 24

2- 1- 14- هگل ……………………….. 25

2- 1- 15- فايده گران يا اصحاب اصالت فايده . 25

2‌- 1‌- 15- 1- جرمي بنتهام ……………… 26

2‌- 1‌- 15- 2- جان استوارت ميل ………….. 26

2‌- 1‌- 15- 3- هنري سيجويك ……………… 26

2- 1- 16- كارل ماكس ………………….. 27

2- 1- 17- نظريه هاي كلاسيك جامعه شناسي آموزش و پرورش درارتباط با نابرابري  ……………………………………. 27

2‌- 1‌- 17- 1- نظريه كاركردگرايي ………… 27

2‌-1-‌17-‌1-‌1- اميل دوركيم ………………. 28

2‌-1-‌17-‌1-‌2- تالکوت پارسونز ……………. 28

2‌- 1‌- 17- 2- نظريه حساب سياسي …………. 29

2‌-1-‌17-‌2-‌1- بلاو و دانکن ………………. 29

2‌-1-‌17-‌2-‌2- كلمن …………………….. 30

2‌-1-‌17-‌2-‌3- کریستوز جنکز ……………… 30

2‌- 1‌- 17- 3- نظريه سرمايه انساني ………. 31

2‌- 1‌- 17- 4- نظريه ماركسيستي ………….. 31

2‌-1-‌17-‌4-‌1- ماركسيست هاي ساختارگرا و اختيارگرا 32

2‌-‌ ‌1‌‌- 17-‌4- 1- 1- لويي آلتوسر………….. 32

2‌-‌ ‌1‌‌- 17-‌4- 1- 2- آنتونیوگراشی ………… 32

2‌-‌ ‌1‌‌- 17-‌4- 1- 3- ماكس وبر ……………. 33

2- 1- 18- نظرهاي معاصر در جامعه شناسي آموزش و پرورش در ارتباط با نابرابري…………..34

2‌- 1‌- 18- 1- نظريه انتقادي ……………. 34

2‌- 1‌- 18- 2- نظريه هاي بازتوليد ……….. 34

2‌-1-‌18-‌2-‌1- نظريه باز توليد اجتماعي ……. 35

2‌-1-‌18-‌2-‌2- نظريه تطابق ………………. 35

2‌-1-‌18-‌2-‌3- نظريه باز توليد فرهنگي …….. 36

عنوان                                                                                             صفحه

2‌-‌ ‌1‌‌- 18-‌2- 3- 1- باسیل برنشتاین…….. ……36

2‌-‌ ‌1‌‌- 18-‌2- 3- 2- پی یر بوردیو………. …..37

2‌- 1‌- 18- 3- نظريه­ي مقاومت …………. ……37

2-1-19- دیدگاه اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان درباره عدالت و برابری…………………………………….. 38

2-1-19-1- فارابی ……………………… 38

2-1-19-2- خواجه نصیرالدین طوسی………….. 38

2-1-19-3- غزالی……………………….. 39

2-1-19-4- راغب اصفهانی…………………. 39

2-1-19-5- علامه طباطبایی………………… 39

2-1-19-6- امام خمینی (ره)………………. 40

2-1-19-7- شهید صدر…………………….. 41

2-1-19-8- شهید مطهری…………………… 42

2‌-‌2- پیشینه‌ی پژوهش ………………… ……43

2- 2- 1- پیشینه‌ی پژوهش هاي کیفی……… …..43

2- 2- 2- پیشینه‌ی پژوهش هاي کمّی………. …..45

2- 3- پرسش‌های پژوهش…………………. ….46

2-4-باهم نگری ادبیات پژوهش…………… ….49

2-5- پرسش های پژوهش…………………. …49

فصل سوم: روش پژوهش

3- 1‌‌- طرح پژوهش ……………………..  51

3- 2 – روش داده‌یابی ………………….. 52

3- 3 – روش داده‌کاوی ………………….. 53

3- 4 – اعتبار‌سنجی پژوهش ………………. 56

 

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

4ـ 1ـ تحلیل و بررسی مصاحبه های پژوهش …… 60

4‌- 1‌- 1- 1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 61

4‌- ‌‌‌1-1-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري …… 62

4‌- ‌‌‌1-1-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره یک ……………………………………. 64

4- 1- 2- نكات كليدي مصاحبه شماره دو ……. 65

عنوان                                                                                             صفحه

4‌- 1‌- 2- 1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 65

4‌- ‌‌‌1-2-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 65

4- 1- 3- نكات كليدي مصاحبه شماره سه ……. 66

4‌- 1‌- 3- 1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 67

4‌- ‌‌‌1-3-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 67

4‌- ‌‌‌1-3-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی … 68

4- 1- 4- نكات كليدي مصاحبه شماره چهار ….. 69

4‌- 1‌- 4- 1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 69

4‌- ‌‌‌1-4-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 70

4‌- ‌‌‌1-4-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره چهار ……………………………………. 72

4- 1- 5- نكات كليدي مصاحبه شماره پنج …… 72

4‌- 1‌- 5-1- تعريف نابرابري آموزشي ………. 73

4‌- ‌‌‌1-5-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 73

4‌- ‌‌‌1-5-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره پنج ……………………………………. 75

4- 1- 6- نكات كليدي مصاحبه شماره شش ……. 75

4‌- 1‌- 6-1- تعريف نابرابري آموزشي ………. 76

4‌- ‌‌‌1-6-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 77

4‌- ‌‌‌1-6-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره شش ……………………………………. 80

4- 1- 7- نكات استخراجي از مصاحبه شماره هفت 81

4‌- 1‌- 7-1- عوامل ايجاد كننده نابرابري…… 81

4‌- ‌‌‌1-7-‌‌2- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره هفت ……………………………………. 82

4- 1- 8- نكات كليدي مصاحبه شماره هشت …… 83

4‌- 1‌- 8-1- تعريف نابرابري آموزشي ………. 84

4‌- ‌‌‌1-8-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 84

4‌- ‌‌‌1-8-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره هشت ……………………………………. 87

4- 1- 9- نكات كليدي از مصاحبه شماره نه …. 88

4‌- 1‌- 9-1- تعريف نابرابري آموزشي ………. 88

4‌- ‌‌‌1-9-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي 88

4- 1- 10- نكات كليدي مصاحبه شماره ده …… 89

عنوان                                                                                            صفحه

4‌- 1‌- 10-1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 89

4‌- ‌‌‌1-10-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    90

4‌- ‌‌‌1-10-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره ده ……………………………………. 92

4- 1- 11- نكات كليدي از مصاحبه شماره يازده 92

4‌- 1‌- 11-1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 92

4‌- ‌‌‌1-11-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    92

4- 1- 12- نكات كليدي از مصاحبه شماره دوازده 93

4‌- ‌‌‌1-12-‌‌1- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    93

4‌- ‌‌‌1-12-‌‌2- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره دوازده ……………………………. 94

4- 1- 13- نكات كليدي از مصاحبه شماره سيزده 94

4‌- 1‌- 13-1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 95

4‌- ‌‌‌1-13-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    95

4‌- ‌‌‌1-13-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره سيزده ……………………………………. 96

4- 1- 14- نكات كليدي از مصاحبه شماره چهارده 97

4‌- ‌‌‌1-14-‌‌1- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    97

4‌- ‌‌‌1-14-‌‌2- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره چهارده ……………………………. 98

4- 1- 15- نكات كليدي از مصاحبه شماره پانزده 98

4‌- 1‌- 15-1- تعريف نابرابري آموزشي ……… 98

4‌- ‌‌‌1-15-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    99

4‌- ‌‌‌1-15-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره پانزده ……………………………. 100

4- 1- 16- نكات كليدي از مصاحبه شماره شانزده 101

4‌- 1‌- 16-1- تعريف نابرابري آموزشي …….. 102

4‌- ‌‌‌1-16-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    102

4‌- ‌‌‌1-16-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره شانزده ……………………………. 103

4- 1- 17- نكات كليدي از مصاحبه شماره هفده 104

4‌- 1‌- 17-1- تعريف نابرابري آموزشي …….. 105

4‌- ‌‌‌1-17-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    105

4‌- ‌‌‌1-17-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره هفده …………………………………… 105

4- 1- 18- نكات كليدي از مصاحبه شماره هجده 107

عنوان                                                                                            صفحه

4‌- 1‌- 18-1- تعريف نابرابري آموزشي …….. 107

4‌- ‌‌‌1-18-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    107

4- 1- 19- نكات كليدي از مصاحبه شماره نوزده 107

4‌- ‌‌‌1-19-‌‌1- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    108

4‌- ‌‌‌1-19-2- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره نوزده …………………………………… 108

4- 1- 20- نكات كليدي از مصاحبه شماره بيست 109

4‌- 1‌- 20-1- تعريف نابرابري آموزشي …….. 109

4‌- ‌‌‌1-20-‌‌2- عوامل ايجاد كننده نابرابري آموزشي    109

4‌- ‌‌‌1-20-‌‌3- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره بيست …………………………………… 109

4ـ 2ـ شكل گيري مفاهيم ……………….. 110

4ـ 3ـ شكل گيري مقوله هاي مركزي ……….. 119

4-4- شکل­گیری مقوله­ی اصلی ………………………………………………………………………………122

4ـ 5 ـ مولفه های نابرابری آموزشی بر اساس مکتب انتقادی    127

4ـ 6 ـ نقاط اشتراك و افتراق مولفه های نابرابری آموزشی    146

 

فصل پنجم: تجزیه و تحلیل یافته­های پژوهش

5- بحث و نتیجه‌گیری…………………… 150

5 -‌1‌‌- مقدمه ………………………… 150

5-2- تحلیل مولفه های نابرابری آموزشی از دیدگاه مصاحبه شوندگان…………………………………… 151

5-2-1- نظام فرهنگي ………………….. 151

5-2-2- نظام سياسي …………………… 153

5-2-3- نظام اجتماعي …………………. 155

5-2-4- نظام اقتصادي …………………. 158

5-2- 5‌‌- نظام آموزشي………………….. 163

5‌- ‌‌‌2-5-1- ساختار متمركز آموزش و پرورش 163

5‌- ‌‌‌2-5-1-1- مباني ………………….. 167

5‌- ‌‌‌2-5-3- اهداف ……………………. 168

5‌-2-‌5-‌1-2-1- اهداف غيرعملي …………… 170

5‌-2-‌5-‌1-‌2-2- عدم تناسب ميان اهداف و نيازهاي افراد   172

عنوان                                                                                             صفحه

5‌-2-‌5-‌1-‌2-3- اهداف ثابت، جهان متغير …… 172

5‌-2-‌5-‌1-2-4- اهداف متغير و عدم توانايي اجرا 173

5‌- ‌‌‌2-5-1-3- اصول …………………… 173

5‌-2-‌5-1-3-1- اصل اول: عدم توجه به علایق، نیازها و تفاوت های افراد …………………………………… 174

5‌-2-‌5-1-3-2- اصل دوم: عدم توجه به توانمندی افراد    175

5‌-2-‌5-1-‌3-3- اصل سوم: نادیده گرفتن تفکر خلاق و مشارکتی افراد 175

5‌-2-‌5-1-3-4- اصل چهارم: تحمیل و تلقین مواد آموزشی   176

5‌-2-‌5-1-3-5- اصل پنجم: عدم هماهنگی دانش با اطلاعات روز جهان   176

5‌- ‌‌‌2-5-1-4- روش ……………………. 177

5‌- ‌‌‌2-5-1-5- محتوا ………………….. 179

5‌- ‌‌‌2-5-1-6- ساختار تفكيكي ………….. 180

5‌- ‌‌‌2-5-1-7- بوروكراسي اداري ……….. 182

5‌- ‌‌‌2-5-9- مديريت آموزشي ……………. 185

5‌-2-‌5-1-9- مديريت منابع انساني ……….. 187

5‌- ‌‌‌2-5-1-10- ارزشيابي ……………… 190

5‌- ‌‌‌2-5-1-11- اقتصاد آموزش و پرورش …. 192

5 -‌3‌‌- تحلیل آرا و نظریات پائولو فریره …. 194

5 -‌4‌‌- تحلیل نقاط اشتراك و افتراق مولفه هاي استخراجی 201

5 -‌5‌‌- نتيجه گيري پاياني ……………… 201

5 -‌6‌‌- پيشنهادها و محدوديت هاي پژوهش …… 203

5-6- 1‌‌- پيشنهادهاي پژوهش …………….. 203

5-6- 1‌‌- پيشنهادهاي كابردي ……………. 203

5-6- 3‌‌- محدوديت هاي پژوهش ……………. 204

فهرست منابع

منابع فارسی…………………………. 205

منابع انگليسي……………………….. 210

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

 

عنوان                                                                                             صفحه

 

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌1- مفاهيم مربوط به اقتصاد ……. 111

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌2- مفاهيم مربوط به نيروي انساني . 111

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌3- مفاهيم مربوط به مدارس متعدد .. 112

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌4- مفاهيم مربوط به ناديده گرفتن توانمندي ها     112

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌5- مفاهيم مربوط به فرهنگ …….. 113

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌6- مفاهيم مربوط به آموزش و عمل .. 113

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌7- مفاهيم مربوط به محيط ……… 114

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌8- مفاهيم مربوط به شيوه هاي ارزيابي    114

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌9- مفاهيم مربوط به اهداف …….. 114

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌10- مفاهيم مربوط به ساختار آموزش و پرورش   115

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌11- مفاهيم مربوط به ساختارهاي برخوردي 115

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌12- مفاهيم مربوط به تلفيق مدارس . 115

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌13- مفاهيم مربوط به عدم توجه به نيازها     116

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌14- مفاهيم مربوط به نابرابري اجتماعي   116

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌15- مفاهيم مربوط به مديريت آموزشي 116

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌16- مفاهيم مربوط به جايگاه معلم . 117

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌17- مفاهيم مربوط به مشخص نبودن جايگاه افراد     117

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌18- مفاهيم مربوط به روش ……… 117

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌19- مفاهيم مربوط به امتيازدهي … 117

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-20- مفاهيم مربوط به فقدان فلسفه ي آ.پ 117

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌21- مفاهيم مربوط به فرصت هاي برابر 118

جدول 4‌-‌‌‌‌‌2‌‌-‌22- مفاهيم مربوط به سياست ……. 118

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌1- مقوله­ي نابرابري اقتصادي …… 119

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-2- مقوله­ي شیوه­های جذب، گزینش و توزیع نیروی انسانی   119

عنوان                                                                                            صفحه

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-3- مقوله­ي مدارس متعدد  ………. 119

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌4- مقوله­ي ناديده گرفتن توانمندي ها 120

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌5- مقوله­ي فرهنگ …………….. 120

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌6- مقوله­ي آموزش و عمل ……….. 120

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌7- مقوله­ي نابرابري منطقه­اي …… 120

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌8- مقوله­ي شيوه­هاي ارزيابي ……. 120

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌9- مقوله­ي اهداف …………….. 121

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌10- مقوله­ي ساختار آموزش­وپرورش … 121

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌11- مقوله­ي عدم توجه به نيازها … 121

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌12- مقوله­ي نابرابري اجتماعي ….. 121

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌13- مقوله­ي مديريت آموزشي …….. 122

جدول 4‌-‌‌‌‌‌3‌‌-‌14- مقوله­هاي ساختاري ………… 122

جدول 4-4-1- مقوله­های اصلی نابرابری آموزشی در نظام آموزشی …………………………….. 124

جدول 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌1- عوامل ایجادکننده­ی نابرابری در نظام فرهنگی    144

جدول 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌2- عوامل ایجادکننده­ی نابرابری در نظام اجتماعی   144

جدول 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌3- عوامل ایجادکننده­ی نابرابری آموزشی در نظام آموزشی …………………………………… 145

جدول 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌4- عوامل ایجادکننده­ی نابرابری در نظام سياسي     145

جدول 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌5- عوامل ایجادکننده­ی نابرابری در نظام اقتصادي   146

جدول 4‌-‌‌‌‌‌6‌‌-‌1- نقاط اشتراك و افتراق مولفه­های نابرابری آموزشی …………………………….. 147

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 عنوان                                                                                           صفحه

 

نمودار 4-1- مقوله اصلي نابرابري آموزشي … 123

نمودار 4‌-‌‌‌‌‌5‌‌-‌1- مقوله هاي اصلي نابرابري آموزشي    143