مطالعه کیفی چند همسری در نگاه زن دوم با تاکید بر پیامدهای آن (مطالعه موردی روستاهای منطقه زیلایی شهرستان یاسوج)

تعداد 190 صفحه فایل word

چکیده

پژوهش حاضر درصدد است چند همسری در نظام معنای زن دوم را مورد بررسی قرار دهد. چند زني يا تعدد زوجات واقعيتي اجتماعي است كه ابعاد گوناگون آن مي­تواند مورد مطالعه و پژوهش قرار گيرد. با توجه به این­که ساختار خانواده تک همسر تفاوت معنی­داری با ساختار خانواده چند همسر دارد. از این رو، روابط خانوادگی متفاوتی در هر یک از این دو ساخت مشاهده می­شود. در حالی که همه نظریات موجود، معمولا خانواده را محیطی صمیمی تعریف می­کنند اما در خانواده­های چند همسر که افراد مختلفی به دنبال ایفای نقش­های همسان بر می­آیند؛ اعضای خانواده به شکل آشکار یا پنهان جهت دستیابی به منابع مشترک، ارزشمند و کمیاب به رقابت می­پردازند. به این ترتیب نابرابری و کشمکش در روابط قدرت، روابط عاطفی و روابط جنسی ایجاد می­شود. از جمله عللی که در روستاهای مورد پژوهش سبب بروز پدیده چند همسری بود می­توان به فقر مالی و بالا رفتن سن دختران و در مواردی نازایی زنان و ارجحیت تولد و داشتن فرزند پسر و سیطره فرهنگ سنتی و مردسالاری اشاره کرد که در نظر عموم داشتن چند زن برای مردان منزلت و مزیت محسوب می­شد. در پژوهش حاضر، از یکی از روش­های کیفی، یعنی روش نظریه­ زمینه­ای استفاده شده است و همچنین در این تحقیق از تکنیک مصاحبه عمیق برای گردآوری داده­ها بهره گرفته شده است. مشارکت کنندگان شامل 15 نفر از زنانی بودند که همسر دوم محسوب می­شدند و در منطقه روستایی زیلایی واقع در استان یاسوج زندگی می­کردند. یافته­های به دست آمده شامل 23 مفهوم و 13 مقوله بود و در انتها نیز «پدرسالاری» به عنوان مقوله هسته شناسایی گردید. بر اساس یافته­ها می­توان گفت ساختار قدرت در خانواده بیشتر به سود مردان و در کل افراد ذکور سنگینی می­کند و این امر به نوبه­ خود بر تمامی ابعاد زندگی زنان به خصوص زن دوم سایه می­افکند و آنان را مجبور به اقدام و کنش متقابل برای حفظ موقعیت یا به دست آوردن موقعیت بهتری می­نماید، از جمله راهبردهای که زنان در این زمینه بر می­گزینند تلاش برای کسب قدرت بیشتر جهت چانه­زنی در مقابل همسر و تلاش برای فرزندآوری و یا اقدام به جمع­آوری منابع مالی است و در مقابل زن اول به دسیسه چینی برای حذف رقیب و یا اقدام به جداسازی فضای شخصی خود دست می­زنند. پیامدهای که این پدیده برای زنان به همراه داشت ترس از حذف و طرد شدن و ایجاد رقابت اقتصادی بین زنان و چشم داشتن به منابع مالی یک­دیگر و بروز تنش و دودستگی و در نتیجه سبب بروز خشونت و در مقابل ایجاد اختلال­های روحی و رو آوردن زنان به خرافات و جادو بود.

واژه­های کلیدی: چند همسری، زن دوم، روابط خانوادگی،کشمکش، ساختار قدرت در خانواده، مردسالاری، روش کیفی، نظریه زمینه­ای.