مسقطات حدود و تعزیرات در فقه امامیه

تعداد 230 صفحه فایل word

چکیده

در این پژوهش به عوامل و اسبابی پرداخته شده است که در فقه پویای امامیه فقها آن‌ها در بحث حدود و تعزیرات به عنوان مسقطات حدود و تعزیرات بیان نموده‌اند. بدون تردید این عوامل باعث می‌شوند که حدود وتعزیرات ساقط شوند و اجراء نشوند. از این عوامل و مسقطات برخی مربوط به حق الله است. از جمله مسقطات که در حق الله موجب سقوط حد می‌شود، توبه است و عفو حاکم، انکار بعد از اقرار در صورتی که حد رجم باشد، البته بین فقها اختلاف وجود دارد که آیا این مسقط یعنی انکار بعد از اقرار فقط مختص به حد رجم است یا شامل حد قتل هم می‌شود. برخی فقها اعتقاد دارند که انکار بعد از اقرار فقط مختص به حد رجم است و باعث سقوط حد رجم می‌شود، اما در حد قتل اثری ندارد، اما در مقابل، برخی آن را ملحق به حد رجم می‌دانند و اعتقاد دارند که همانطوریکه انکار بعد از اقرار حد رجم را بر می‌دارد حد قتل را هم بر می‌دارد؛ و همچنین یکی از مسقطات در حق الله، فرار از گودال رجم است که اگر کسی که به حد رجم محکوم شده در حال رجم از گودال رجم فرار کند دوباره برگردانده نمی‌شود و رجم او ساقط می‌شود چه سنگ به او اصابت بکند یا نه فرقی نمی‌کند، مطلقا برگردانده نمی‌شود. پس این‌ها مسقطاتی هستند که در حق الله موجب سقوط حد می‌شوند. ادله کافی بر این مطلب وجود دارد در بخش تعزیرات نیز توبه و عفو حاکم مهم‌ترین مسقطات اند. برخی از این مسقطات موجب سقوط حدود و تعزیرات در حق الناس می‌شوند از جمله مسقطاتی که در حق الناس باعث سقوط حد می‌شوند؛ اقامه بینه است و تصدیق مقذوف، تقاذف، لعان، عفو صاحب حق، مصالحه، تملک عین مسروقه توسط سارق، اعاده عین مسروقه به حرز، این‌ها از مهم‌ترین مسقطات در حق الناس است که موجب سقوط حد می‌شوند و ادله‌ای کافی بر این مطلب وجود دارد. در بخش تعزیرات نیز عفو صاحب حق، اقامه بینه از سوی متهم، اعتراف ذی حق و همچنین از نظر برخی فقها لعان از مسقطات مهم تعزیرات در حق الناس است. برخی از مسقطات مشترک اند بین حق الله و حق الناس یعنی هم در حق الله موجب سقوط حد می‌شوند و هم در حق الناس؛ از جمله آن‌ها شبهه در حدود و تعزیرات است که اگر در اجرای حدود و تعزیرات ایجاد شبهه شود فقها فرمودند که این شبهه مانع اجرای حد و تعزیر می‌شود فرقی نمی‌کند که حد و تعزیر مربوط به حق الله باشد یا حق الناس وهمچنین یکی از این مسقطات فوت یا مرگ شخص محکوم است که اگر کسی که بر او حد یا تعزیر واجب شده، فوت کند حد و تعزیر هم ساقط می‌شود، البته حد وتعزیری که مربوط به بدن شخص محکوم باشد اما حدود وتعزیراتی که مربوط به بدن و جسم شخص محکوم نیست مثلا تعزیرمالی باشد ساقط نمی‌شود. بدون تردید این مسقطات شرایطی دارند که بدون آن شرایط موجب سقوط حد نمی‌شوند. می‌توان آن شرایط را به دو نوع تقسیم کرد برخی از این شرایط عاماند و در تمام یا اکثر مسقطات قابل ملاحظه‌اند مثلا قصد و اختیار و برخی شرایط خاصاند که مختص به یک مسقط است مثلا در مورد توبه شرط است که آثار توبه در اعمال او دیده شود و همچنین قبل از اقامه بینه توبه کند در مورد عفو حاکم هم شرایطی وجود دارد که بدون آن شرایط حاکم نمی‌تواند عفو کند مثلا جرم با اقرار ثابت شده باشد و همچنین مجرم بعد از اقرار توبه کرده باشد وهمچنین مسقطات دیگر هم از این شرایط خالی نیستند.

 واژه ها ی کلیدی: حد، تعزیر، مجازات، سقوط، اسقاط، مسقط، توبه، عفو، گناه، معصیت، حق، اسباب، عوامل.