مدل‌سازی سبزشدن، گلدهی، تولید و زوال برگ، تجمع و توزیع ماده خشک گیاه جو

دکتری تخصصی زارعت

مدل‌سازی سبزشدن، گلدهی، تولید و زوال برگ، تجمع و توزیع ماده خشک گیاه جو

چکیده

به منظور مدل‌سازی سبز شدن، نمو فنولوژیک، ظهور و زوال برگ، تولید و توزیع ماده خشک در گیاه جو پژوهش حاضر در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان طرحی و اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل 6 رقم جو بهاره نیمروز، جنوب، سراسری، کارون، ریحان و ترکمن و 12 تاریخ کاشت به فاصله تقریبا یک ماه از اردیبهشت 92 تا فروردین 93 بود. نتایج حاصله نشان داد که تابع دمایی بتا توصیف خوبی از اثرات دما بر سرعت سبز شدن در ارقام مورد مطالعه دارد. ارقام از نظر دماهای کاردینال سبز شدن با هم اختلافاتی نشان دادند. محدوده دماهای پایه، مطلوب و سقف برای سبز شدن ارقام جو به ترتیب بین 40/12-54/3، 21/26-11/22 و 42/38-32/39 درجه سانتی‌گراد برآورد شد. حداقل تعداد روز بیولوژیک برای سبز شدن در بین 70/3 تا 80/4 روز نوسان داشت. برای کمی‌سازی اثر دما و فتوپریود بر سرعت گلدهی ارقام جو از روش ضرب تابع دمایی در تابع قتوپریودی استفاده شد. نتایج نشان داد ترکیب توابع بتا-نمایی منفی (دما-فتوپریود) می‌تواند به خوبی سرعت گلدهی ارقام را پیش‌بینی نماید. بر این اساس گلدهی ارقام جو در محدوده 0/1 تا 0/40 درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد و در دماهای کمتر و بیشتر از این محدوده متوقف می‌شود. نتایج نشان داد که واکنش جو به فتوپریود از نوع روز بلند اختیاری است و بین 27/14 تا 06/15 نوسان داشت. ضریب حساسیت به فتوپریود در بین ارقام مختلف از 14/0 تا 44/0 متغیر بود. با استفاده از توابع رگرسیونی مختلف پارامترهای مورد نیاز برای پیش‌بینی ظهور سطح برگ شامل پایان رشد برگ، فیلوکرون و SLA برای جو به ترتیب 22/714، 79/65 و 0105/0 برآورد شد. نتایج نشان داد که برای تخمین سطح برگ کل بوته می‌توان از توابع نمایی و دوتکه‌ای با استفاده ار تعداد برگ در ساقه اصلی به خوبی استفاده کرد. زوال برگ در ساقه اصلی در مرحله پیری نسبت به زمان حرارتی یک رابطه نمایی منفی دارد که برای هر رقم در هر تاریخ کاشت دارای یک شیب منحصر به فرد است. در این مطالعه ضریب خاموشی برای جو به میزان 61/0 برآورد گردید و مقدار کارایی استفاده از تشعشع فعال فتوسنتزی در شرایط مطلوب در ارقام مختلف در محدوده 73/1 تا 88/1 نوسان داشت. آنالیز داده‌ها نشان داد که تغییرات RUE نسبت به دما توسط تابع دندان‌مانند به خوبی قابل توصیف است. برای توزیع ماده خشک در گیاه جو به پارامترهای ضریب تخصیص ماده خشک به برگ در سطوح پایین و بالای ماده خشک کل و نقطه چرخش نیاز است. این پارامترها توسط یک معادله رگرسیونی دو تکه‌ای به ترتیب 82/0، 38/0 و 00/201 برآورد شدند. روابط به دست آمده از این مطالعه و پارامترهای آن‌ها را می‌توان در مدل‌های شبیه‌سازی گیاه جو استفاده نمود.

کلمات کلیدی: کمی‌سازی، سرعت نمو، توابع رگرسیونی، آلومتری، کارایی استفاده از تشعشع