فهرست مطالب

عنوان                                      صفحه

خلاصه فارسی…………………………………… 1

مقدمه ………………………………………. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1. بیان مسئله ……………………………… 5

1-2.ضرورت اهمیت موضوع ………………………… 5

فصل دوم: مروري بر متون گذشته

2.اصول تئوری ………………………………… 7

2-1. مروری بر روش‌های استخراج مایع- مایع و میکرواستخراج مایع- مایع …………………………………………… 10

2-1-1.میکرو استخراج فاز مایع …………………. 11

2-1-1-1.میکرو استخراج فاز مایع با تک قطره ……… 11

2-1-1-2.میکرو استخراج فاز مایع با فیبر تو خالی (HF-LPME)  13

2-1-1-2-1. اصول استخراج و سیستم‌های مختلف در استفاده از HF-LPME 14

2-1-1-2-2. جنبه‌های عملی و پیکر بندی‌های مختلف HF-LPME 16

2-1-1-2-3.میکرو استخراج فاز مایع از فضای فوقانی با فیبر توخالی    19

2-1-1-3.میکرو استخراج فاز مایع با استفاده از انجماد حلال استخراج کننده………………………………………. 22

2-1-1-4.میکرو استخراج فاز مایع- مایع پخشی (DLPME) . 22

2-1-2.استخراج فاز جامد ………………………. 23

2-2. کروماتوگرافی …………………………… 23

2-2-1. دسته‌بندی روش‌های کروماتوگرافی …………… 24

2-2-1-1. کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)…. 24

2-2-1-2. دستگاه‌های کروماتوگرافی مایع ………….. 26

2-2-1-2-1.مخزن فاز متحرک……………………… 26

2-2-1-2-2. سیستم‌های پمپ کننده ………………… 27

2-2-1-2-3. سیستم‌های تزریق نمونه ………………. 28

2-2-1-2-4. ستون‌های کروماتوگرافی مایع ………….. 28

2-2-1-2-4-1. انواع پر کننده‌های ستون …………… 29

2-2-1-2-5. دمای ستون ………………………… 29

2-2-1-2-6. آشکارسازها ……………………….. 30

2-2-1-2-6-1.آشکارساز فتومتریک ………………… 31

2-2-1-2-6-2.آشکارساز جذب فرابنفش (UV)………….. 32

2-3.بررسی مطالعات دیگران در این زمینه …………. 33

2-4.بررسی داروی مورد مطالعه ………………….. 36

2-4-1.مکانیسم اثر فارماکوکینتیک دارو…………… 36

2-4-2.مکانیسم اثر……………………………. 37

2-4-3. موارد مصرف …………………………… 37

2-4-4.منع مصرف و احتیاط ……………………… 37

2-4-5.عوارض جانبی …………………………… 38

2-4-6. تداخل‌ها ……………………………… 38

2-4-7.دوز مصرفی …………………………….. 38

2-5. میکرواستخراج سه فازی بر پایه استفاده از فیبر توخالی متخلخل   38

2-5-1.از دلایل انتخاب این روش………………….. 39

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1.مواد شیمیایی و تجهیزات دستگاهی…………….. 41

3-2-1. مواد شیمیایی، استانداردها و نمونه‌های حقیقی . 41

3-2-2.تجهیزات دستگاهی ……………………….. 41

3-3.روش استخراج …………………………….. 42

3-3-1.استخراج به اختصار طی مراحل زیر انجام گرفت…. 42

3-3-2. مراحل بهینه‌سازی ………………………. 43

3-3-2-1. بهینه‌سازی شرایط جداسازی………………. 43

3-3-2-2. بهینه‌سازی شرایط استخراج ……………… 43

3-3-2-2-1.نوع حلال آلی ……………………….. 44

3-3-2-2-2.اثرpHفاز دهنده …………………….. 44

3-3-2-2-3.اثرpHفاز گیرنده ……………………. 44

3-3-2-2-4.اثر قدرت یونی فاز دهنده …………….. 44

3-3-2-2-5.اثر هم زدن محلول آنالیت …………….. 44

3-3-2-2-6.اثر زمان استخراج …………………… 44

3-3-3. ارزیابی کارایی روش استخراج …………….. 45

3-3-3-1. منحنی درجه‌بندی ……………………… 45

3-3-3-2.تعیین فاکتور پیش تغلیظ (PF) ……………. 45

3-3-3-3. تعیین تکرارپذیری (RSD) ………………. 46

3-3-4.آنالیز نمونه حقیقی …………………….. 46

فصل چهارم: نتایج

4-1. میکرواستخراج سه فازی بر پایه استفاده از فیبر توخالی متخلخل   48

4-2. مراحل بهینه‌سازی…………………………. 48

4-2-1. بهینه‌سازی شرایط HPLC…………………… 48

4-2-2. بهینه‌سازی شرایط استخراج ……………….. 49

4-2-2-1.نوع حلال آلی………………………….. 49

4-2-2-2.طراحی آزمایش…………………………. 51

4-2-2-2-1. غربال‌گری …………………………. 51

4-2-2-2-2. طراحی بهینه‌سازی …………………… 55

4-2-2-2-3. خلاصه نتایج بهینه‌سازی ………………. 59

4-3. تعیین پارامترهای تجزیه‌ای روش استخراج ……… 59

4-3-1.تهیه منحنی درجه‌بندی ……………………. 59

4-3-2.فاکتور پیش تغلیظ (PF) و درصد بازیابی (R%) … 60

4-3-3.تعیین حد تشخیص (LOD) …………………… 61

4-3-4. تکرارپذیری روش (RSD) ………………….. 62

4-4.آنالیز نمونه ادرار و پلاسما ……………….. 62

فصل پنجم: بحث و پيشنهادات

5-1. بحث و نتیجه‌گیری…………………………. 66

5-2. پیشنهادات………………………………. 69

منابع………………………………………. 70

خلاصه انگلیسی ……………………………….. 82

ضمايم……………………………………………………………………………………………………………….. 82

فهرست جداول

عنوان                                      صفحه

جدول 2-1. کاربردهای کروماتوگرافی تقسیمی ……….. 25

جدول 2-2. کاربردهای اخیر HF-LPME در استخراج گونه‌های مختلف     33

جدول 4-1. سطوح پایین و بالای مربوط به فاکتورهای بررسی شده     52

جدول 4-2. آزمایشات طراحی شده پلاکت- بورمان جهت شناسایی فاکتورهای مهم تاثیرگذار بر روی نتایج SBME-HPLC برای جداسازی و اندازه‌گیری donepezil  52

جدول 4-3. آزمایشات طراحی شده باکس- بهکن جهت بهینه‌سازی فاکتورهای موثر بر SBME…………………………………….. 55

جدول 4-4. خلاصه نتایج بهینه‌سازی استخراج…………. 59

جدول 4-5. ارقام شایستگی SBME داروی دونپزیل……… 62

جدول 5-1. مقایسه روش ارائه شده با سایر روش‌های استخراجی   66

فهرست اشکال

عنوان                                               صفحه

شکل ( الف ). روش‌های استخراج و میکرواستخراج ……… 3

شکل 2-1. نمای جانبی از سیستم میکرواستخراج با حلال با استفاده از میله تفلونی …………………………………….. 11

شکل 2-2. نمای جانبی از سیستم میکرواستخراج با تک قطره الف)استخراج مستقیم ازدرون محلول ب)استخراج از فضای فوقانی …… 13

شکل 2-3. اصول استخراج HF-LPME (الف) دو فازی (ب) سه فازی   14

شکل 2-4. (الف) سیستم HF-LPME بر اساس پیکربندی (ب) پیکربندی میله‌ای U…………………………………………… 17

شکل 2-5. طرح شماتیک از سیستم HF-LPME……………. 18

شکل 2-6. (الف): شمایی از سیستم HF-LPME از حجم زیاد (ب) سیستم نیمه خودکار …………………………………….. 19

شکل 2-7. طرح شماتیک میکرواستخراج فاز مایع به روش مستقیم (الف) و (ب) فضای فوقانی ………………………………… 21

شکل 2-8. شمایی از یک دستگاه HPLC………………. 26

شکل 2-9. یک حلقه نمونه‌برداری کروماتوگرافی مایع …. 28

شکل 2-10. سلول آشکارساز فرابنفش برای HPLC………. 32

شکل 2-11. ساختار شیمیایی دونپزیل ……………… 36

شکل 4-1.کروماتو گرام تزریق مستقیم 1میلی‌گرم بر لیتر محلول ابی دونپزیل …………………………………………… 49

شکل 4-2. بررسی نوع حلال پر کننده منافذ فیبر …….. 50

شکل 4-3. نمودار Pareto chart مربوط به طراحی پلاکت- بورمان 54

شکل 4-4. نمودار مربوط به میزان و نحوه تغییر سطوح فاکتورهای موثر انتخاب شده …………………………………. 56

شکل 4-5. نمودار پاسخ سطحی تخمینی و خطوط کانتور به دست آمده از فاکتورهای موثر در کارایی استخراج donepezil توسط روش SBME-HPLC    57

شکل 4-6. منحنی درجه‌بندی در شرایط بهینه SBME…….. 59                                                            شکل 4-7. منحنی درجه‌بندی در محیط آبی حاصل از تزریق دارو قبل از استخراج ……………………………………. 60

شکل 4-8. منحنی درجه‌بندی تزریق مستقیم ………….. 61

شکل 4-9. کروماتوگرام نمونه ادرار حاوی 10 میکروگرم بر لیتر دارو    63

شکل 4-10. کروماتوگرام نمونه پلاسما حاوی 10 میکروگرم بر لیتر دارو   64