طراحی مدلی برای اندازه‌گیری و ارزیابی بهره‌وری سبز در سازمان مدیریت پسماند

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

 

فصل اول: کلیات

1-1-                                                                                                                مقدمه. 2

1-2-                            شرح و بيان مسئله پژوهشي.. 3

1-3-                  سؤال‌های تحقيق.. 5

1-4-                      اهميت و ارزش تحقيق.. 5

1-5-              اهداف پژوهش… 7

1-5-1- اهداف کلی: 7

1-5-2- اهداف جزئی: 7

1-6- قلمرو پژوهش… 8

1-6-1-  قلمرو موضوعی.. 8

1-6-2-  قلمرو مکانی.. 8

1-6-3-  قلمرو زمانی.. 8

1-7-          تعریف واژه‌ها و اصطلاح‎های تخصصی پژوهش… 8

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1-                                                                                                                مقدمه. 10

2-2-       بهره‌وری.. 11

2-2-1- تعاریف.. 11

2-2-2- اصول بهره‌وری.. 13

2-2-3- مشکلات سنجش بهره‌وری.. 14

عنوان                                                                                                                صفحه

2-2-4- هدف بهره‌وری.. 15

2-2-5- ارکان بهره‌وری.. 16

2-2-6- دستیابی به راه‌های بهره‌وری بالاتر. 17

2-2-7- از بهره‌وری تا بهره‌وری سبز. 19

2-3-              بهره‌وری سبز. 20

2-3-1- تعاریف بهره‌وری سبز. 22

2-3-2- سازمان بهره‌وری آسیایی، پیشرو در بهره‌وری سبز. 23

2-3-3- مزاياي بهره‌وری سبز: 25

2-3-4- خصوصیات بهره‌وری سبز. 26

2-3-5- عملیات بهره‌وری سبز. 26

2-3-6- اصول عملیات بهره‌وری سبز. 27

2-3-7- روش‌شناسی بهره‌وری سبز. 27

2-3-7-1- مرحله اول: آغاز فعالیت.. 28

2-3-7-2- مرحله دوم: برنامه‌ریزی.. 30

2-3-7-3- مرحله سوم: تولید، ارزیابی و اولویت‌بندی گزینه‌های بهره‌وری سبز. 31

2-3-7-4- مرحله چهارم: اجرای گزینه‌های بهره‌وری سبز. 32

2-3-7-5- مرحله پنجم: نظارت و بررسی.. 33

2-3-7-6- مرحله ششم: تداوم بهره‌وری سبز. 34

2-3-8-  اصول راهنمای راهبردی بهره‌وری سبز. 35

2-3-9- ابزارها و تکنیک­های بهره‌وری سبز. 36

2-3-9-1- تشکیل گروه 37

2-3-9-2-  تعیین مشکلات و سبب‌ها 38

عنوان                                                                                                                صفحه

2-3-9-3- رسم نمودار تحلیل سبب- اثر ایشی کاوا (استخوان ماهی) 39

2-3-9-4- تحلیل هزینه- منفعت 39

2-3-9-5- ماتریس تصمیم‌گیری در بهره‌وری سبز. 40

2-3-10- روند مدیریت زیست‌محیطی.. 42

2-3-11- اقتصاد قهوه‌ای در مقابل اقتصاد سبز. 43

2-3-12- جریان ارزش سبز. 44

2-3-13- راهکارهای پیاده‌سازی بهره‌وری سبز در سازمان‌ها 45

2-3-13-1- صرفه‌جویی در مصرف آب و برق و گاز 45

2-3-13-2- صرفه‌جویی در مصرف کاغذ. 45

2-3-13-3- بازیافت مواد زائد. 45

2-3-13-4- کاهش مصرف سوخت خودرو 45

2-3-13-5- کاهش تولید مواد زائد خطرناک ناشی از تولیدات صنعتی و گلخانه‌ای با توجه به اثرات    مخرب این مواد بر محیط‌زیست.. 46

2-3-13-6- کاهش آلودگی‌های صوتی.. 46

2-4- پيشينه عملی تحقيق.. 46

2-4-1- تحقیقات داخلی.. 46

2-4-2- تحقیقات خارجی.. 48

2-5- نتیجه‌گیری.. 55

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش

3-1-                                                                                                                مقدمه. 59

3-2-                     نوع (ماهیت) پژوهش… 59

3-3-                    مراحل انجام پژوهش… 60

عنوان                                                                                                                صفحه

3-4-                     ابزار گردآوری داده‏ها 61

3-5-                     جامعه آماری پژوهش… 62

3-6- نمونه آماری.. 62

3-7-                  روش تحلیل داده‏ها 63

3-7-1- نهایی سازی شاخص­ها 63

3-7-2- روش وزن دهی به شاخص‌های بهره‌وری سبز. 63

3-7-3- محاسبه بهره‌وری اقتصادی به روش کندریک.. 67

3-7-3-1- ارزش‌افزوده 67

3-7-3-2- ورودی خارجی یا واسطه‌ها 69

3-7-3-3- ورودی داخلی یا نهاده‌ها و عوامل تولید. 69

3-7-3-4- خروجی یا ستانده 69

3-7-3-5- شاخص کندریک.. 69

3-7-4- روش‌هاي بي­مقياس‌سازي خطی.. 71

3-7-5- اندازه‌گیری بهره‌وری سبز. 72

3-7-6- راهکارهای ارتقاء بهره‌وری سبز و اولویت­بندی آنها 73

3-7-6-1- مدل اولویت­بندی راهکارها 73

3-8-              خلاصه فصل. 76

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1-                                                                                                                مقدمه. 78

4-2-                                بخش اول: نهایی­سازی شاخص­ها 79

4-3-                                                                                        بخش دوم: وزن‏دهی به شاخص­های نهایی شده توسط تکنیک فرایند تحلیل سلسله‎مراتبی فازی…………………………………………………………………………………………..83

عنوان                                                                                                                صفحه

4-3-1- سنجش سازگاری نظرات.. 84

4-3-2-   تعیین وزن ابعاد. 84

4-3-2-1-  تعیین وزن ابعاد کلی.. 85

4-3-2-2-  تعیین وزن شاخص­های بعد آلودگی آب و شیرابه. 86

4-3-2-3-  تعیین وزن شاخص­های بعد مصرف انرژی و کاغذ. 87

4-3-2-4-  تعیین وزن شاخص­های بعد زباله­های تولیدی.. 88

4-3-3-    جمع بندی وزن شاخص ها 89

4-4-                                                                                                      بخش سوم: محاسبه شاخص­های بهره‌وری اقتصادی با استفاده از شاخص بهره‌وری کندریک ……………………………………………………………………………………………………….91

4-4-1-  استخراج آیتم ها از صورت­های مالی.. 91

4-4-2-  تعدیل  قیمت ها 92

4-4-3- محاسبه بهره‌وری.. 94

4-4-4- تحلیل شاخص­ها 95

4-4-4-1- بهره‌وری کل عوامل تولید به روش کندریک.. 95

4-4-4-1-1- ستانده 96

4-4-4-1-2- هزینه. 96

4-4-4-1-3- سود یا زیان. 97

4-4-4-1-4- ارزش­افزوده 97

4-4-4-1-5- هزینههای واسطه. 98

4-4-4-1-6- سهم کار و سرمایه در ایجاد ارزش افزوده 99

4-4-4-1-7- بهره‌وری کل عوامل تولید به روش کندریک.. 99

4-4-4-1-8- رشد بهره‌وری کل عوامل تولید به روش کندریک.. 100

4-4-4-2- بهره‌وری نیروی­کار 100

عنوان                                                                                                                صفحه

4-4-4-2-1- تعداد شاغلین.. 101

4-4-4-2-2- جبران خدمت شاغلین.. 101

4-4-4-2-3- بهره­وری رقابت­پذیری.. 102

4-4-4-2-4- رشد بهره­وری رقابت­پذیری.. 102

4-4-4-2-5- بهره­وری نیروی­کار 103

4-4-4-2-6- رشد بهره­وری نیروی­کار 104

4-4-4-3- بهره‌وری سرمایه. 104

4-4-4-3-1-  ارزش موجودی سرمایه ثابت.. 104

4-4-4-3-2-  ترکیب ارزش موجودی سازمان. 105

4-4-4-3-3- رشد ارزش موجودی سرمایه ثابت.. 106

4-4-4-3-4- بهره‌وری سرمایه. 106

4-4-4-3-5- رشد بهره‌وری سرمایه. 107

4-4-5- نتیجه­گیری.. 108

4-5-                                                    بخش چهارم: محاسبه شاخص­های زیست محیطی.. 109

4-5-1- تحلیل شاخص­ها 110

4-5-1-1- آلودگی آب (هدایت الکتریکی) 110

4-5-1-2- آلودگی شیرابه (نرخ مصرف اکسیژن) 111

4-5-1-3- آلودگی شیرابه (اکسیژن­خواهی شیمیایی) 112

4-5-1-4- میزان پسماند شهر. 112

4-5-1-5- میزان خاک و نخاله. 113

4-5-1-6- میزان مصرف بنزین.. 113

4-5-1-7- میزان مصرف گازوئیل. 114

عنوان                                                                                                                صفحه

4-5-1-8- میزان مصرف آب.. 114

4-5-1-9- میزان مصرف برق. 115

4-5-1-10- میزان مصرف گاز 115

4-5-1-11- میزان مصرف کاغذ. 116

4-5-2- محاسبه شاخص زیست­محیطی کل. 116

4-6- بخش پنجم: محاسبه شاخص­های بهره‌وری سبز با متدولوژی ماریمین.. 118

4-7-                                                                     بخش پنجم: راهکارهای ارتقاء بهره‌وری سبز و اولویت­بندی آن­ها 120

4-7-1- استخراج راهکارهای ارتقاء بهره‌وری سبز. 120

4-7-2- اولویت­بندی راهکارهای ارتقاء بهره‌وری سبز. 120

4-8-              خلاصه فصل. 124

فصل پنجم: نتیجه­گیری

5-1- مقدمه. 126

5-2- یافته­های پژوهش… 126

5-2-1- بخش اول: مدل مناسب جهت اندازه­گیری و ارزیابی بهره­وری سبز سازمان کدام است؟  126

5-2-2- بخش دوم: وضعیت موجود بهره‌وری سبز در سازمان مدیریت پسماند چگونه است؟  129

5-2-3- تحلیل یافته­ها 130

5-3-                           محدودیت‌های پژوهش… …………………………………………………………….132

5-4- پیشنهادهای کاربردی و مدیریتی.. 133

5-5- پیشنهادهای پژوهشی.. 134

عنوان                                                                                                                صفحه

منابع

منابع فارسي.. 135

منابع انگليسي.. 140

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                صفحه

جدول 2-1- مراحل، وظایف و ابزارهای بهره‌وری سبز. 41

جدول 2-2- ماتریس آنالیز ام اف سی ای.. 47

جدول 2-3- مقایسه ویژگی­های فعالیتهای سبز و ناب.. 51

جدول 2-4- شاخص‌های اقتصادی و زیست‌محیطی.. 54

جدول 2-5- خلاصه تحقیقات داخلی انجام‌شده 55

جدول 2-6- خلاصه تحقیقات خارجی انجام‌شده 56

جدول 2-7- شاخص­های نهایی سازمان مدیریت پسماند. 57

جدول3-1- معیارها و شاخص­های اندازه­گیری بعد قابلیت پیاده­سازی(میزان سادگی اجرا) 74

جدول3-2- معیارها و شاخص­های اندازه­گیری بعد میزان کمک به دستیابی به اهداف.. 74

جدول 4-1- میانگین شاخص­ها و شاخص­های نهایی.. 79

جدول 4-2- شاخص­های نهایی سازمان مدیریت پسماند. 80

جدول 4-3- طیف 5 گزینه­ای مورد استفاده در پژوهش… 84

جدول 4-4- نرخ ناسازگاری ابعاد. 84

جدول 4-5- جدول تلفیق شده نظر خبرگان برای ابعاد کلی.. 85

جدول 4-6- مقادیرZ برای ابعاد کلی.. 85

جدول 4-7- فازی زدایی و بی­مقیاس سازی وزن ابعاد کلی.. 85

جدول 4-8- جدول تلفیق شده نظر خبرگان برای بعد آلودگی آب و شیرابه. 86

جدول 4-9- مقادیرZ برای بعدآلودگی آب و شیرابه. 86

جدول 4-10- فازی زدایی و بی­مقیاس سازی وزن شاخص­های بعد آلودگی آب و شیرابه. 86

جدول 4-11- جدول تلفیق شده نظر خبرگان برای بعد مصرف انرژی و کاغذ. 87

جدول 4-12- مقادیر  Zبرای بعد مصرف انرژی و کاغذ. 88

عنوان                                                                                                                صفحه

جدول 4-13- فازی زدایی و بی­مقیاس سازی وزن شاخص­های بعد مصرف انرژی و کاغذ. 88

جدول 4-14- جدول تلفیق شده نظر خبرگان برای بعد زباله­های تولیدی.. 89

جدول 4-15- مقادیر  Zبرای بعد زباله­های تولیدی.. 89

جدول 4-16- فازی زدایی و بی­مقیاس سازی وزن­ها 89

جدول 4-17- وزن نهایی شاخص­ها 90

جدول 4-18- شاخص­های اقتصادی 5 سال اخیر سازمان مدیریت پسماند. 91

جدول 4-19- شاخص­های مرتبط با هر آیتم. 92

جدول 4-20- شاخص تعدیل سال­های مختلف.. 93

جدول 4-21- قیمت ثابت شاخص-ها 94

جدول 4-22- محاسبه بهره­وری شاخص­های سازمان مدیریت پسماند. 95

جدول 4-23- شاخص­های زیست­محیطی طی پنج سال اخیر. 109

جدول 4-24- نتایج حاصل از بی­مقیاس­سازی شاخص­ها 110

جدول 4-25- محاسبه شاخص زیست­محیطی کل. 117

جدول 4-26- شاخص اقتصادی و زیست­محیطی کل. 118

جدول 4-27- بهره‌وری سبز. 119

جدول 4-28- راهکارهای ارتقاء بهره‌وری سبز سازمان پسماند و میانگین نظر خبرگان. 121

جدول 5-1- شاخص­های نهایی و وزن شاخص­ها 127

جدول 5-2- بهره‌وری اقتصادی، زیست­محیطی و بهره‌وری سبز. 129

 

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                صفحه

شکل 2-1- ارکان بهره وری.. 17

شکل 2-2- مراحل مدیریت محیط زیست.. 19

شکل 2-3- ارتباط عوامل بهره وری سبز. 20

شکل 2-4- عملیات تولید در شرایط عادی و معمول. 26

شکل 2-5- طریقه عملیات بهره وری سبز. 27

شکل 2-6- ساختار سازمانی برای اجرای برنامه بهره‌وری سبز. 29

شکل 2-7- روش‌شناسی بهره‌وری سبز. 35

شکل 2-8- مروری بر روش‌شناسی بهره‌وری سبز. 36

شکل 2-9- مراحل پی دی سی ای در کنترل کیفیت.. 37

شکل 2-10- طوفان فکری در بهره‌وری سبز. 39

شکل 2-11- ماتریس تصمیم‌گیری در بهره‌وری سبز. 40

شکل 2-12- شاخص بهره‌وری سبز. 49

شکل 2-13- مدل چرخه زندگی جهت عملکردهای محیطی استراتژی در زنجیره ارزش محصولات   52

شکل 3-1- مراحل انجام پژوهش… 61

شکل3-2- مدل اولویت­بندی راهکارها 75

شکل 4-1- چارچوب اندازه­گیری بهره‌وری سبز سازمان مدیریت پسماند. 83

شکل 5-1- مدل اندازه­گیری بهره‌وری سبز سازمان مدیریت پسماند. 128

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                صفحه

نمودار 4-3- زیان………………………………………………………………………….. 97

نمودار 4-4- ارزش‌افزوده…………………………………………………………………… 98

نمودار 4-5- هزینه‌های واسطه…………………………………………………………….. 98

نمودار 4-6- سهم کار و سرمایه در ایجاد…………………………………………………….99

نمودار 4-7- بهره‌وری کل عوامل تولید به روش کندریک……………………………….. 100

نمودار 4-8- رشد بهره‌وری کل عوامل تولید به روش …………………………………… 100

نمودار 4-9- تعداد شاغلین………………………………………………………………. 101

نمودار 4-10- جبران خدمات شاغلین…………………………………………………… 101

نمودار 4-11- بهره‌وری رقابت‌پذیری…………………………………………………….. 102

نمودار 4-12- رشد بهره‌وری رقابت‌پذیری……………………………………………….. 103

نمودار 4-13- بهره‌وری نیروی کار……………………………………………………….. 103

نمودار 4-14- رشد بهره‌وری نیروی کار………………………………………………….. 104

نمودار 4-15- ارزش موجودی سرمایه …………………………………………………… 104

نمودار 4-16- ترکیب ارزش موجودی سازمان…………………………………………… 105

نمودار 4-17- رشد ارزش موجودی سرمایه ثابت………………………………………… 106

نمودار 4-18- بهره‌وری سرمایه………………………………………………………….. 107

نمودار 4-19- رشد بهره‌وری سرمایه…………………………………………………….. 107

نمودار 4-20- آلودگی آب (هدایت الکتریکی) …………………………………………… 111

نمودار 4-21- آلودگی شیرابه (نرخ مصرف اکسیژن) ……………………………………. 111

نمودار 4-22- آلودگی شیرابه (اکسیژن خواهی شیمیایی) ………………………………. 112

نمودار 4-23- میزان پسماند شهر………………………………………………………… 112

نمودار 4-24- میزان خاک و نخاله……………………………………………………….. 113

عنوان                                                                                                                صفحه

نمودار 4-25- میزان مصرف بنزین………………………………………………………… 113

نمودار 4-26- میزان مصرف گازوئیل…………………………………………………….. 114

نمودار 4-27- میزان مصرف آب…………………………………………………………. 114

نمودار 4-28- میزان مصرف برق…………………………………………………………. 115

نمودار 4-29- میزان مصرف گاز…………………………………………………………. 115

نمودار 4-30- میزان مصرف کاغذ………………………………………………………… 116

نمودار 4-31- شاخص زیست‌محیطی کل………………………………………………… 117

نمودار 4-32- شاخص اقتصادی و زیست‌محیطی کل……………………………………. 118

نمودار 4-33- بهره‌وری سبز……………………………………………………………… 119

نمودار 4-34- اولویت‌بندی راهکارها……………………………………………………… 123

نمودار 5-1- بهره‌وری اقتصادی، زیست‌محیطی و بهره‌وری سبز…………………………. 129