دانلود پروژه:شناسایی قابلیت­های بصری کتیبه­های مجموعه زیارتی امام رضا (ع) آثار حجمی در هنر شهری با استفاده ازقابلیت­های بصری کتیبه­های مجموعه زیارتی امام رضا (ع

عنوان                                                                                                                صفحه

مقدمه……………………………………     1

فصل اول: کلیات­ پژوهش

1– 1 بیان مسأله…………………………..     4

1 – 2 اهداف پژوهش…………………………     5

1– 2 – 1 هدف اصلی…………………………     5

1– 2 – 2 هدف فرعی ………………………..     5

1 – 3 اهمّیّت و ضرورت تحقیق………………….     5

1 – 4 سوالات تحقیق…………………………     6

1– 4 – 1 سوال اصلی………………………..     6

1 – 4 – 2  سوالات فرعی……………………..     7

1 – 5 پیشینه تحقیق………………………..     7

1 – 6 روش و ابزارگردآوری اطلاعات…………….     10

1 – 7 روش انجام تحقیق……………………..     10

1 – 8  روش تحلیل اطلاعات …………………..     10

1 – 9تاریخچه……………………………..     11

1 – 9 – 1 مجموعه زیارتی امام ­رضا (ع)………..     11

1 – 9 – 2 تاریخچه حرم امام رضا (ع)  از آغاز تا پیش از حمله مغول……………………………………     11

1 – 9 – 3 مجموعه امام رضا (ع) در دوره مغول…..     14

1 – 9 – 4 مجموعه امام رضا (ع) در دوره تیموری…     14

1 – 9 – 4– 1 صحن عتیق…………………….     15

1 – 9 – 4 – 2 مدارس احداثی در مجموعه امام رضا (ع)      15

1 – 9 – 4 – 3 رواق­ها……………………..     17

1 – 9 – 4 – 4 مسجد گوهرشاد………………..     17

1 – 9 – 5 مجموعه امام رضا (ع) در دوره صفویه….     18

1 – 9 – 5 – 1 صحن عتیق……………………     19

1 – 9 – 5– 2  گنبد مطهر…………………..     20

1 – 9 – 5 – 3  رواق­ها…………………….     20

1 – 9 – 5 – 4 مدارس احداثی در مجموعه امام رضا (ع)      21

1 – 9 –  6  مجموعه امام رضا (ع) در دوره افشاریه تا  دوره قاجاریه…………………………………     21

1 – 9 –  7 مجموعه امام رضا (ع) در دوره قاجاریه.     22

1 – 9 –  7 – 1 صحن نو…………………….     23

1 – 9 –  7 – 2 مدرسه علینقی ­میرزا………….     24

1 – 9 –  7 – 3 رواق­ها…………………….     24

1 – 9–  8 مجموعه امام رضا (ع) در دوره پهلوی….     25

1 – 9 –  8 – 1 رواق­ها…………………….     25

1 – 9 –  8 – 2  کتابخانه آستان­قدس………….     28

1 – 9 –  8 – 3  موزه و صحن موزه……………     28

1 – 9–  9 مجموعه امام رضا (ع) در دوره انقلاب اسلامی       29

1 – 9 –  9 – 1 صحن­ها……………………..     29

1 – 9 –  9 – 2 رواق­ دارالولایه……………..     33

1 – 9 –  9 – 3 دانشگاه علوم اسلامی ­رضوی……..     33

1 – 10 تعاریف ……………………………     33

1 – 10- 1 وجه تسمیه کتیبه………………….     33

1 – 10 – 2 کتیبه­نگاری……………………..     34

1 – 10 – 2 ­- 1 خط کوفی……………………     35

1 – 10 – 2­­– 1­­- 1 کوفی­تزیینی……………….     35

1 – 10 – 2­­– 1­­- 2 کوفی بنایی……………….     36

1 – 10 – 2 ­- 2 خط محقق……………………     37

1 – 10 – 2 ­- 3 خط ثلث…………………….     37

1 – 10 – 2 ­- 4 خط نسخ…………………….     38

1 – 10 – 2 ­- 5 خط تعلیق…………………..     39

1 – 10 – 2 ­– 6 خط نستعلیق…………………     40

1 – 10 – 3مفاهیم بصری……………………..     41

1 – 10 – 3 – 1 آهنگ بصری …………………     41

1 – 10 – 3 – 2 تعادل……………………..     42

1 – 10 – 3 – 3 تباین……………………..     43

1 – 10 – 3 – 4 ترکیب­بندی …………………     43

1 – 10 – 3 – 4 – 1 ترکیب عمودی ……………     43

1 – 10 – 3 – 4 – 2 ترکیب متقاطع……………     44

1 – 10 – 3 – 4 – 3 ترکیب مثلث …………….     44

1 – 10 – 3 – 4 – 4 ترکیب اریب …………….     44

1 – 10 – 3 – 4 – 5 ترکیب دایره…………….     44

1 – 10 – 3 – 4 – 6 تناسب …………………     45

فصل دوم: گونه­شناسی کتیبه­ها

2 – 1 مقدمه………………………………     47

2 – 2 دسته­بندی کتیبه­ها…………………….     48

2 – 2 – 1 دسته­بندی محتوایی…………………     50

2 – 2 -1 – 1 کتیبه­های مذهبی ………………     50

2 – 2 -1 – 1 – 1 آیات قرآنی……………….     51

2 – 2 -1 – 1 – 2 احادیث…………………..     52

2 – 2 -1 – 1 – 3 ادعیه و تذکره­ها…………..     53

2 – 2 -1 – 1 – 4 ابیات شعر………………..     55

2 – 2 -1 – 2 کتیبه­های احداثیه……………..     55

2 – 2 -1 – 3 کتیبه­های مذهبی –احداثیه……….     57

2 – 2 – 2 دسته­بندی براساس خط……………….     57

2 – 2 – 2 – 1 کاربرد خط کوفی در کتیبه­نگاری….     59

2 – 2 – 2 – 1 – 1خط کوفی ساده……………..     59

2 – 2 – 2 – 1 – 2 خط کوفی­تزیینی……………     60

2 – 2 – 2 – 1 – 3 کوفی بنایی (معقلی)……….     60

2 – 2 – 2 – 2 کاربرد خط ثلث در­کتیبه­نگاری……     61

2 – 2 – 2 – 3 کاربرد خط نستعلیق در­کتیبه­نگاری..     65

2 – 2 – 3 دسته­بندی براساس قالب و شکل­کلی……..     68

2 – 2 – 3  – 1 کتیبه­های طوماری…………….     69

2 – 2 – 3  – 2 قاب­بندی­ها………………….     72

2 – 2 – 3  – 3 الواح کتیبه­ای………………     74

2 – 2 – 3  – 3 – 1 الواح ترنجی…………….     75

2 – 2 – 3  – 3 – 2 الواح شمسه­ای (مدور)……..     77

2 – 2 – 3  – 3 – 3 الواح هندسی…………….     78

2 – 2 – 4 ترکیب خط در­کتیبه…………………     80

2 – 2 – 4 – 1 کتیبه­های تک­سطری………………     80

2 – 2 – 4 – 2 کتیبه­های ­طوماری دوطبقه و سه­طبقه..     82

2 – 2 – 4 – 3 کتیبه­های­ طوماری مادر و بچه…….     84

2 – 2 – 4 – 4 کتیبه­های­کمربندی………………     86

2 – 2 – 5 مصالح مورد استفاده در کتیبه­ها……..     87

2 – 2 – 5 – 1 آجرکاری…………………….     88

2 – 2 – 5 – 2 سنگ………………………..     90

2 – 2 – 5 – 3 گچ…………………………     92

2 – 2 – 5 – 4 کاشی……………………….     93

2 – 2 – 5 – 4 – 1 کاشی­ معرق……………….     94

2 – 2 – 5 – 4 – 2 کاشی ­هفت­رنگ……………..     95

2 – 2 – 5 – 4 – 3 کاشی­ زیررنگی…………….     97

2 – 2 – 5 – 4 – 4 کاشی ­زرین­فام…………….     98

2 – 2 – 5 – 4 – 5 کاشی­ معقلی………………     99

2 – 2 – 5 – 5 تزیینات چوبی………………..     100

2 – 2 – 5 – 6 آیینه­کاری…………………..     101

2 – 2 – 5 – 7 فلز­کاری…………………….     102

2 – 2 – 6 رنگ در کتیبه­ها………………….     103

2 – 3 جمع­بندی…………………………….     105

فصل سوم: تحلیل ساختاری کتیبه­ها

3 – 1 مقدمه………………………………     107

3 – 2 بررسی کیفیات بصری در کتیبه­ها………….     108

3 – 2 – 1 آهنگ بصری……………………….     108

3 – 2 – 2 تعادل…………………………..     112

3 – 2 – 3 تباین…………………………..     116

3 – 2 – 4  ترکیب­بندی………………………     119

3 – 2 – 5 تناسب…………………………..     125

3 – 3  مختصری درباره ویژگی­های حروف………….     128

3 – 4 کرسی……………………………….     139

3 – 5 جمع­بندی ……………………………     142

فصل چهارم: نتیجه­گیری

4 – 1 بحث………………………………..     144

4 – 2 نتیجه………………………………     146

4 – 3 پیشنهادات…………………………..     151

طرح عملی

معرفی……………………………………     154

مشخصات فنی……………………………….     154

فهرست منابع………………………………     156

پیوست مطالب………………………………     165

فهرست تصاویر

عنوان                                                صفحه

تصویر 1– 1. نمونه­ای به­خط­ کوفی ­تزیینی، مدرسه ­نظامیه­ خرگرد­خواف، مأخذ­ تصویر:­­ Sheila s. Blair, 1998: 81……………………….   36

تصویر­2 – 1. نمونه­ای­ به­خط کوفی ­بنایی ساده با عبارت الله­اکبر، داخل ایوان مقصوره، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی     37

تصویر­3 – 1. نمونه­ای به­خط محقق در قرآنی­ از ­شیراز ، به­کتابت یحیی ­جمالی ­صوفی، مأخذ­تصویر: سفادی، 1381: 73……….   37

تصویر4 – 1. نمونه­ای ­کتیبه به­خط­ ثلث، ایوان ساعت صحن عتیق، رقم علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: آفرینش­های­ هنری آستان قدس رضوی     38

تصویر­5 – 1. نمونه­ای به­خط نسخ انتظام ­یافته در قرآن، کتابت وصال­ شیرازی، قرن 13­هـ­­، مأخذ تصویر: سفادی، 1381: 68…   39

تصویر­6 – 1. نمونه­­ای به­خط تعلیق،­ کتابخانه­ مرکزی­آستان قدس، به­کتابت میرزا­ عبدالوهاب­

نشاط معتمدالدوله، ، مشهد، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، 1369: 99 ………………………………………  40

تصویر 7 – 1. نمونه­ای به­خط نستعلیق، کتابخانه مرکزی آستان­قدس­رضوی، کتابت علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، 1369: 15     41

تصویر­1 – 2. نمونه­ای از­کتیبه­های احداثیه،­ گنبد مطهر امام رضا­ (ع)، اثر محمد­حسین شهید­المشهدی، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   57

تصویر 2 – 2. نمونه­ای به­خط کوفی ساده­، صحن هدایت از مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393….   59

تصویر 3– 2. نمونه­ای به­خط­کوفی­تزیینی ، پیشانی ایوان طلای صحن جمهوری اسلامی، مجموعه

زیارتی امام رضا­(ع)، دوره معاصر، مأخذ تصویر: نگارنده، مهر 1393 ………………………………….  60

تصویر 4– 2. نمونه­ای به­خط کوفی گره­دار با متن ((فَسَیکفیکِهِماللهوهُوالسَمیعُالعَلیم))، ته­ستونغرفه­های صحن گوهرشاد، بدون تاریخ، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی   60

تصویر­5– 2. نمونه­ای به­خط کوفی بنایی با عبارات الله، محمد، علی، فاطمه، گنبد مطهر امام رضا(ع)، ­مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………   61

تصویر 6 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های موجود در مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع) که ترکیبی از چند نوع خط ثلث، نسخ، محقق و رقاع می­باشد. سر­در ایوان طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره قاجاریه، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………….   64

تصویر 7 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث، داخل ایوان ساعت صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر علیرضا عباسی، دوره صفویه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………   64

تصویر 8 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث، داخل ایوان شرقی صحن­نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر محمد­حسین شهید­المشهدی،­1271ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………   64

تصویر 9 – 2. نمونه­ای به­خط نستعلیق، ایوان طلای صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر محمد­ علی­بن سلیمان­الرضوی، دوره افشاریه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……. . 66

تصویر­10– 2. نمونه­ای به­خط نستعلیق، ازاره­های بیرونی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، اثر محمد­الموسوی، 1320 ق، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………..   66

تصویر 11 – 2. نمونه­ای به­خط نسخ مرقوم بر کاشی هشت­پر، به­کار رفته در ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن 7 ش، مأخذ تصویر: نگارنده، دی ماه 1393……………………….   67

تصویر 12 – 2. نمونه­ای به­خط تعلیق مرقوم بر کاشی هشت­پر، به­کار­رفته در­ ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن 7­ش، مأخذ تصویر: نگارنده، دی ماه 1393……………………….   67

تصویر 13 – 2. نمونه­ای به­خط تعلیق مرقوم بر کاشی زرین فام ستاره­ای، به­کار­رفته در ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن­ 7­ش، مأخذ­تصویر: نگارنده، دی ماه 1393…………….   68

تصویر 14 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث و طغرا، قسمت پایین لبه دهانه­ی­ ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ تصویر: صحراگرد، 1391: 145…………………..   68

تصویر 15 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری به­قلم ثلث و کوفی، ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، 1394ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………   71

تصویر­16 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری به­قلم ثلث، ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، رقم محمد­حسین شهید­المشهدی، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی   71

تصویر­17 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری احداثیه به­قلم نستعلیق، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، رقم­ محمدحسن رضوان، 1342­ش. مأخذ تصویر: نگارنده، مهر 1393…………   71

تصویر 18 – 2. نمونه ای از کتیبه طوماری محرابی­(گردان)­، به­خط ثلث و کوفی­تربیعی، قسمتی از ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، 1288ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی   72

تصویر 19 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­بندی شده به­قلم ثلث، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، رقم محمد­حسن رضوان، 1365ق، مأخذ تصویر: نگارنده، آبان 1393……………..   73

تصویر­20 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­بندی شده به­قلم ثلث و کوفی تربیعی، ایوان شرقی مسجد­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………..   73

تصویر­21 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­­بندی شده به­قلم کوفی­بنایی­ساده، سرپایه نمای خارجی ایوان شرقی مسجد­­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی.   74

تصویر 22 – 2. بخشی از کتیبه احداثی قاب­بندی شده به­قلم نستعلیق، قسمت بیرونی ایوان ساعت صحن عتیق، ­مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)،­ رقم محمد ­موسوی ­صنیع­التولیه، 1317­ق، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393    74

تصویر 23 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، قسمتی از ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1288ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   75

تصویر 24 – 2. نمونه­ای از­الواح ترنجی، ایوان­ طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1277ق، مأخذتصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………   76

تصویر 25 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، محمد موسوی، قاجار، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393…………………………………….   76

تصویر 26 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، ایوان طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره قاجار، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   77

تصویر27 – 2. نمونه ای از الواح شمسه­ای، قسمت بیرونی ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   77

تصویر28 – 2. نمونه­ای از الواح­ شمسه­ای، رواق دارالهدایه، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1391     78

تصویر29 – 2. نمونه­ای از الواح شمسه­ای، مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1345ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   78

تصویر30 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط کوفی، پایه غرفه­های صحن مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………….   79

تصویر31 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط نستعلیق منقوش بردرب چوبی، داخل ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………..   79

تصویر32 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط نستعلیق، رواق توحیدخانه، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………..   80

تصویر33 – 2. نمونه­ای کتیبه تک سطری از کاشی­های زرین­فام برجسته اطراف بقعه مبارک به­خط ثلث آمیخته به­رقاع آبی رنگ، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…..   81

تصویر34 – 2. نمونه­ای کتیبه تک سطری به­خط نستعلیق داخل ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، 1399ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنر آستان قدس رضوی………………………..   81

تصویر35 – 2. نمونه­ای­کتیبه تک سطری به­خط ثلث، ته ستون غرفه­های صحن مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)­، مأخذ­تصویر: صحراگرد، 1391: 169…………………………………   81

تصویر36 – 2. نمونه­ای­کتیبه تک­سطری به­خط نسخ،­کاشی­های هشت ضلعی ازاره­های حرم مطهر، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)­، موزه آستان قدس رضوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………. 81

تصویر37 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­خط ثلث، ایوان ساعت صحن عتیق، رقم علیرضا عباسی، دوره صفویه، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)­، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی..   83

تصویر38 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­قلم نستعلیق، ایوان طلای صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………   83

تصویر39 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­قلم ثلث با نوشته خفی به­قلم کوفی تربیعی بر بالای آن، ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، 1394 ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   83

تصویر40 – 2. نمونه­ای از کتیبه دو طبقه به­خط ثلث، داخل صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، رقم محمد­حسین موحد، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده، آذر 1393…………………..   84

تصویر41 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های طوماری مادر و بچه، با قلم ثلث­جلی و کوفی­خفی بر بالای آن، سردر ایوان­مقصوره­ مسجد­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، رقم بایسنغر­میرزا، 821 ق، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………   85

تصویر42 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های طوماری مادر و بچه، با قلم ثلث جلی و کوفی خفی بر بالای آن، بیرون ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………………………………..   85

تصویر43 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های طوماری مادر و بچه، با قلم ثلث جلی و کوفی خفی بر بالای آن، صحن جمهوری اسلامی، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، رقم سیّد­محمد­حسین­موحد، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………   85

تصویر44 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های­کمربندی، به­قلم ثلث جلی، نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   86

تصویر45 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های کمربندی، به­قلم ثلث جلی، ایوان طلای صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………….   87

تصویر46 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های کمربندی، به­قلم ثلث جلی، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………….   87

تصویر47 – 2. نمونه­ای از تزیینات آجری و کاشی، به­خط کوفی معقلی، ایوان شرقی مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: صحراگرد، 1391: 98………………………….   90

تصویر48 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های سنگی منقوش بر سنگاب خوارزمشاهیان، به­قلم ثلث و نسخ، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، موزه آستان قدس رضوی، 597 – 610 ق، مأخذ­تصویر: پرتال جامع آستان قدس رضوی………………………………………..   91

تصویر49 – 2. نمونه­ای از کاربرد سنگ در تزیینات کتیبه به­قلم ثلث، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، رواق دارالسعاده، مأخذ­تصویر: نگارنده، آذر 1393…………………………………   91

تصویر50 – 2. نمونه­ای از کاربرد گچ در تزیینات کتیبه­ای به­قلم نستعلیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، ایوان عباسی صحن عتیق، مأخذ­تصویر: نگارنده، آذر 1393…………………..   93

تصویر51 – 2. نمونه­ای از کاربردکاشی معرق در تزیینات کتیبه­ای، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، نقاره­خانه صحن عتیق، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………   95

تصویر52 – 2. نمونه­ای از کاربردکاشی­هفت­رنگ در تزیینات کتیبه­ای، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، ایوان ساعت صحن عتیق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………   96

تصویر53 – 2. نمونه­ای از کاشی­زیررنگی­برجسته، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، موزه آستان­قدس­رضوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393      98

تصویر54 – 2. نمونه­ای از کاشی­های زرین­فام،­ مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، قرن 7­ش، موزه آستان قدس­رضوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………..   99

تصویر55 – 2. نمونه­ای از کاشی­های معقلی کار شده با آجر و­ کاشی به­خط کوفی بنایی، ایوان­های مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ تصویر: مصدقیان، 1384: 78……………….   100

تصویر56 – 2. نمونه­ای از تزیینات کتیبه­ای بر چوب، قاب کتیبه بر بالای لنگه در منبت و مشبک­کاری شده­، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، دوره تیموری، مأخذ تصویر: ژولیده، 1389: 5­……..  101

تصویر57 – 2. نمونه­ای از تزیینات کتیبه­ای بر آیینه، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، رواق امام خمینی، مأخذ تصویر: نگارنده، آذر 93     102

تصویر58 – 2. نمونه­ای از تزیینات کتیبه­ای بر فلزات در بردارنده متن احداثیه، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، گنبد مطهر، مأخذ تصویر: پرتال جامع­ آستان قدس رضوی (1391)……………   103

تصویر­1 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری مادر و بچه به­خط ثلث و کوفی، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   110

تصویر 2 – 3. تحلیل ساختاری کتیبه، ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار افراشته­ها و ایجاد نوعی انتظار در بیننده در تکرار متنوع حروف عمودی……………………………….   110

تصویر­3 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری به خط ثلث ، ایوان ساعت صحن عتیق، قلم علیرضا عباسی، دوره صفویه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………   110

تصویر 4 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار افراشته­ها و ایجاد نوعی انتظار در بیننده در تکرار متنوع حروف عمودی      110

تصویر 5 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار حروف گرد­اندام (دوایر منقبض و منبسط)………………..   110

تصویر­6– 3. نمونه­ای کتیبه قاب­بندی به­خط نستعلیق، ازاره بیرونی صحن عتیق، رقم محمد الموسوی، 1317، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393     111

تصویر 7 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب با تکرار الف­ها و حروف عمودی در قاب کتیبه………………………..   111

تصویر­8 – 3. ایجاد آهنگ بصری یکنواخت با حروف گرد­اندام در کرسی اول کتیبه………………………………..   111

تصویر­9 – 3. ایجاد آهنگ بصری یکنواخت، سمت راست و بر کرسی دوم کتیبه……………………………………   111

تصویر­10 – 3. نمونه­ای کتیبه الواح به­خط نستعلیق، ازاره­های بیرونی صحن نو، رقم محمد­الموسوی، 1320، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393    112

تصویر 11 – 3. ایجاد آهنگ بصری متوالی، با تکرار حروف گرد­اندام از پایین کتیبه به­سمت بالا……………………..   112

تصویر­12 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری کمربندی به­خط ثلث، سردر ایوان طلای صحن عتیق، رقم محمد­رضا امامی­اصفهانی، 1085ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………   114

تصویر­13 – 3. ایجاد تعادل بصری با استفاده از آهنگ متناوب در افراشته­ها وکمربند حرف «یاء» که سبب تقسیم فضای کتیبه شده است    114

تصویر­14 – 3. نمونه­ای کتیبه الواح به­خط نستعلیق، ازاره­های صحن­نو، رقم محمد­الموسوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393..   114

تصویر­15 – 3. ایجاد تعادل بصری با استفاده ازحروف کشیده در بالا و پایین کتیبه…………………………….   114

تصویر­16 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی ساده با عبارت­الله­اکبر، داخل ایوان مقصوره، مأخذ­تصویر: مصدقیان، 1384: 76.   115

تصویر 17 – 3. تعادل بصری با استفاده از شبکه­بندی حروف افقی و عمودی در قاب کتیبه………………………..   115

تصویر 18 – 3. تعادل بصری با رعایت فضای مثبت و منفی در بین حروف…………………………………….   115

تصویر 19 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری کمربندی به­خط ثلث، سردر ایوان طلای صحن عتیق، رقم محمد­رضا امامی­اصفهانی، 1085ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………   117

تصویر 20 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از افراشته­های عمودی نسبت به دیگر حروف افقی کتیبه……………….   117

تصویر 21 – 3. ایجاد تباین جهت، با استفاده از حروف مورب در قاب کتیبه……………………………………   117

تصویر 22 – 3. ایجاد تباین رنگ­های مکمل و تاریک و روشن در کتیبه   117

تصویر 23– 3. نمونه­ای­کتیبه الواح به­خط نستعلیق، رقم محمد­الموسوی، ازاره­های صحن نو، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393..   118

تصویر 24 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از حروف کشیده در قاب کتیبه………………………………..   118

تصویر­25– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی مسطح، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)،گنبد مسجد گوهرشاد، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………   118

تصویر­26 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از افراشته­ها در خط کوفی بنایی و تباین جهت، با مورب شدن و در تضاد قرار گرفتن طُره در حروف عمودی……………………………….   118

تصویر 27 – 3. ایجاد تباین رنگ­های تاریک و روشن در کتیبه     119

تصویر 28– 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث، نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   121

تصویر 29 – 3. ترکیب­بندی عمودی با استفاده از آهنگ بصری در افراشته­ها و ایجاد ثبات و پایداری در کتیبه………….   121

تصویر­30 – 3. قرارگیری حروف عمودی و کمربند افقی حروف، در وسط کتیبه با تقسیم­بندی قاب کتیبه به­دو قسمت مساوی و ایجاد ترکیب­بندی متقاطع در کتیبه…………………………..   121

تصویر 31 – 3. قرارگیری حروف اریب و تقسیم قاب کتیبه، ایجاد تباین جهت و ترکیب­بندی اریب در کتیبه………………   121

تصویر 32 – 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث، داخل ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، 1274 ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………….   122

تصویر 33 – 3. ترکیب­بندی عمودی با استفاده از آهنگ بصری در افراشته­ها و ایجاد ترکیب­بندی متقاطع با قرارگیری حروف عمودی و کمربند افقی حروف…………………………………….   122

تصویر 34 – 3. ترکیب­بندی اریب با مورب شدن حروف در بخشی از قاب کتیبه……………………………………   122

 تصویر 35 – 3. نمونه­ای الواح ترنجی، خط رقاع آمیخته به­ثلث، ایوان طلای صحن نو، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی   123

تصویر 36 – 3. ترکیب­بندی متقاطع با چیدمان حروف عمودی و کمربند حروف مورب …………   123

تصویر 37– 3. ترکیب­بندی دایره در قسمت بالا، وسط و پایین لوح ترنجی و ایجاد ترکیب مثلث در وسط دایره با توجه به­توالی حروف   123

تصویر 38 – 3. نمونه­ای کتیبه قاب­بندی به­خط نستعلیق، ازاره بیرونی صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، رقم محمد الموسوی، 1317ق، مأخذ­تصویر: نگارنده آبان 1393……………….   124

تصویر 39– 3. ترکیب­بندی مثلث با توالی و رابطه نقاط با یکدیگر    124

تصویر 40 – 3. نمونه­ای الواح ترنجی به­خط نستعلیق، رواق منتهی به­پیش­روی مبارک، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده مهر 1393…………………………………….   124

تصویر 41– 3. ترکیب­بندی منحنی با ایجاد توالی در حروف عمودی کتیبه……………………………………   125

تصویر 42– 3. ترکیب­بندی مثلث با ایجاد توالی بین نقاط    125

تصویر 43– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی ساده، صحن هدایت، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده مهر 1393…………………………………….   127

تصویر44 – 3  ایجاد تناسبات­طلایی با بهره­گیری از خطوط ریاضی­وار، ترسیم خط کوفی بنایی در قاب مربع و دایره و ایجاد ماندالا     127

تصویر­45– 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث و کوفی تربیعی، ایوان مقصوره، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، رقم بایسنغر، دوره تیموری، مأخذ­تصویر: صحراگرد، 1391: 56………………..   127

تصویر 46– 3. تقسیم قاب کتیبه به­سه قسمت، با توجه به­قرارگیری خط جلی و خفی، همچنین قرارگیری کمربند کشیده یاء….   128

تصویر 47– 3. نحوه کاربرد تناسبات در تزیینات کوچک حروف کتیبه در کمربند کشیده یاء………………………….   128

تصویر 48 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری مادر و بچه به­خط ثلث و کوفی، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   128

تصویر 49– 3. رعایت تناسبات در قرارگیری افراشته­ها در کتیبه و تقسیم قاب آن جهت  قرارگیری خط فرعی در بالای خط جلی     128

تصویر 50– 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث، نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   132

تصویر 51– 3. ایجاد آهنگ بصری با استفاده از افراشته­ها در کتیبه   132

تصویر 52– 3. ایجاد آهنگ بصری با استفاده از گرد اندام­ها در کتیبه……………………………………   132

تصویر 53– 3. ایجاد توالی در ترکیب کتیبه با استفاده از نوک تیز حروف…………………………………….   132

تصویر­54– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط ثلث آمیخته به رقاع، رواق توحیدخانه مبارک، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: نگارنده آبان 1393…………………..   133

تصویر 55– 3. ایجاد آهنگ بصری با استفاده از افراشته­ها در کتیبه   133

تصویر 56– 3. ایجاد آهنگ بصری با استفاده از گرد اندام­ها در کتیبه……………………………………   133

تصویر 57– 3. ایجاد توالی در ترکیب کتیبه با استفاده از نوک تیز حروف…………………………………….   133

تصویر 58 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط ثلث­، ایوان طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………   134

تصویر 59– 3. ایجاد آهنگ بصری با استفاده از گرد اندام­ها در کتیبه……………………………………   134

تصویر 60– 3. ایجاد فضای پدید آمده در بین فضای منفی حروف    134

تصویر 61 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط ثلث­، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   135

تصویر 62– 3. ایجاد آهنگ بصری با کاربرد افراشته­ها در کتیبه      135

تصویر 63– 3. استفاده از کمربند کشیده «یاء» و تقسیم قاب کتیبه به­دو فضای مساوی…………………………..   135

تصویر 64– 3. ایجاد توالی در ترکیب کتیبه با استفاده از نوک تیز حروف…………………………………….   135

تصویر 65– 3. ایجاد فضای پدید آمده بین فضای منفی حروف   135

تصویر 66– 3. ایجاد فضای پدید آمده بین فضای منفی حروف و شباهت آن با هم…………………………………   136

تصویر­67 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط نستعلیق، ورودی ایوان طلا به­طرف دارالسعاده، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………….   136

تصویر 68– 3. ایجاد آهنگ بصری با  قرار­گیری حروف ب در کتیبه      136

تصویر 69 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط نستعلیق، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، رقم محمد الموسوی، 1320ق، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………   137

تصویر­70– 3. ایجاد آهنگ بصری با قرارگیری حروف عمودی در کتیبه    137

تصویر 71– 3. ایجاد آهنگ بصری با  قرار­گیری گرد اندام­ها در کتیبه……………………………………   137

تصویر 72– 3. ایجاد توالی در ترکیب کتیبه با استفاده از نوک تیز حروف…………………………………….   137

تصویر 73 – 3. نمونه­ای کتیبه مادر و بچه به­خط کوفی، آبخوری صحن جمهوری اسلامی، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………   138

تصویر 74– 3. ایجاد آهنگ بصری با قرارگیری افراشته­ها در کتیبه    138

تصویر 75– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی ساده، صحن هدایت، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده مهر 1393…………………………………….   138

تصویر 76– 3. ارتباط حروف و ایجاد چرخش در کتیبه بنایی   138

تصویر 77 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری مادر و بچه به­خط ثلث و کوفی، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   139

تصویر 78– 3. رعایت کرسی­بندی در کتیبه دو طبقه، استفاده از دو کرسی اصلی جهت توازن حروف……………………….   139

تصویر 79– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط ثلث­، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر:آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………….   140

تصویر 80– 3. رعایت کرسی­بندی در کتیبه کمربندی دو طبقه، استفاده از دو کرسی اصلی جهت توازن حروف………………..   140

تصویر 81 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط نستعلیق، ورودی ایوان طلا به طرف دارالسعاده، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………….   140

تصویر 82– 3. رعایت کرسی­بندی در کتیبه نستعلیق، استفاده از چهار کرسی اصلی جهت توازن حروف…………………..   140

تصویر 83 – 3. نمونه­ای الواح ترنجی، خط رقاع آمیخته به­ثلث، ایوان طلای صحن نو، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی   141

تصویر­84– 3. استفاده از کرسی­بندی بیشتر نسبت به­کتیبه­های افقی طوماری و قاب­بندی…… 141