سیره و قواعد استکشاف و روش فهم آن

تعداد 331 صفحه فایل word

چکيده

سیره پیشوایان دینی بخش وسیعی از میراث حدیثی را تشکیل می دهد. تردیدی نیست که سیره غیر از فعل است، زیرا به صرف این که صدور فعلی از معصوم برای ما ثابت شد، نمی توان با استناد به آن وجوب و یا حتی رجحان فعل را فهمید و به عنوان سیره از آن یاد کرد. برای کشف سیره و تمیز آن از سایر افعال به قواعدی نیازمندیم. همچنین برای فقه الحدیث روایات مشتمل بر سیره به ویژه سیره سیاسی و اجتماعی نیازمند شناخت قواعد اختصاصی فهم این دسته از احادیث هستیم.  روش به کارگرفته شده در این رساله روش تحلیلی و اجتهادی می باشد ضمن اینکه در برخی موارد از روش توصیفی هم استفاده شده است. این تحقیق در پنج فصل سامان یافته است کلیات، حجیت سیره، قواعد استکشاف سیره، روش فهم سیره و تعارض سیره. پس از توضیح مفاهیم اساسی و اولیه بحث، نخست به موضوع حجیت سیره و سپس به قواعد استکشاف سیره پرداخته شده است تا در ادامه تحقیق وضعیت موضوع در مقام اثبات روشن شود و سپس مساله فهم قواعد آن بررسی شده و در آخر موضوع تعارض سیره مورد پژوهش قرار گرفته است. یافته های این رساله عبارتند از:1 تحلیل جایگاه فعل، ترک و سکوت در سیره؛ صرف صدور فعل از معصوم دال بر شرعی بودن آن نیست مانند افعال عادی فاقد کیفیت خاص. در مقابل ترک فعل و سکوت نیز می‌تواند از مصادیق فعل به شمار آید. از این رو می‌توان گفت سیره معصوم سه قسم است: سیره فعل، سیره ترک و سیره سکوت.2 تحلیل عناصر مقوم سیره و تبیین حد و مرز آن با مطلق فعل؛  سیره اخص از فعل می‌باشد، سیره دارای دو مقوم است، استمرار و منطق عملی که به وسیله آن از سایر افعال تشخیص داده می‌شود. 3 شناسایی قواعد کشف استمرار؛ برای کشف و شناسایی استمرار قواعدی وجود دارد از قبیل فعل ناقص کان به علاوه فعل مضارع، قراین مقالیه، قراین مقامیه و عقلاییه، فعل ماضی همراه با قطّ، کان شانیه و لام جحد… 4 شناسایی قواعد کشف منطق عملی؛ برای شناسایی منطق عملی نیز قواعدی وجود دارد از قبیل تصریح خود امام به منطق عملی، تبیین منطق عملی از جانب دیگران، علم تجربی، تکرار رفتار غیر عادی،تحلیل عقلی و تعیین اهداف.5 استخراج و تبیین قواعد فهم سیره؛ در موارد ابهام در فهم سیره علاوه بر بهره گیری از قواعد عمومی فهم حدیث باید از طریق قواعد اختصاصی فقه الحدیث سیره این اشکال برطرف شود. به عنوان مثال در فهم سیره سیاسی و اجتماعی با توجه به مسائلی از قبیل نوع حاکمیت، ظرفیت جامعه و قلمرو جغرافیایی این مشکل برطرف می‌شود. 6 معالجه رفع تعارض سیره؛ اگر در مقام اثبات قولی مخالف سیره معصوم باشد بر اهمیت مفاد قول حمل می شود نه این که تعارض واقعی بین قول و سیره وجود داشته باشد.

واژگان‌کلیدی: حجیت سیره، قواعد استکشاف سیره، منطق عملی سیره، قواعد فهم سیره، تعارض سیره.