دانلود: سنجش تغییرات گسترش فقر در فضاهای شهری تبریز طی سالهای 1385- 1375

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                              صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

• بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

• پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

• اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

• اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

• سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

• فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

• روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

فصل دوم: چارچوب مفهومی و مبانی نظری

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-2-     مفهوم فقر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………11

2-1-1-     فقر مطلق  و فقر نسبی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-1-2-     فقردرآمدی  و فقر قابلیتی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..13

2-1-3-    فقر شدید  و فقرغیر شدید  …………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

2-1-4-  فقر انسانی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

2-1-5-   فقر ذهنی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

2-1-6-   فقر دسترسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

2-1-7-   فرهنگ فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………15

2-1-8-   فقر جدید……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………16

2-2-  مفهوم خط فقر  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………16

2-2-1-  تعریف خط فقر و معیلرهلی آن ………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

2-2-2-  خط فقر مطلق و خط فقر نسبی…………………………………………………………………………………………………………………………………………17

2-3-  شاخص هاي اندازه گيري فقر  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

2-3-1-  شاخص نسبت افراد فقير (نسبت سرشمار) ……………………………………………………………………………………………………………………….18

2-3-2-  شاخص شكاف فقر ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18

2-3-3-  شاخص شدت فقر  (توان دوم شكاف فقر) ………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-3-4-  شاخص كاكواني ……………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

2-3-5-  شاخص فقر سن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-4-  فقر شهری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-4-1-  ويژگيهاي فقر شهري….. ….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-4-2- گستره ي فقر شهري … ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-4-3-  دوگانگی شهری نمودی از فقر شهری…………………………………………………………………………………………………………………………………23

2-4-4-  شهروندی و فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

2-5-  سیاست های معطوف به نابرابری و فقر ………………………………………………………………………………………………………………………………….24

2-6-  نظریه ها و رویکردهای تبیین فقر شهری………………………………………………………………………………………………………………………………..26

2-6-1-  اقتصاد سرمایه داری و نوع نگاه آن به فقر…………………………………………………………………………………………………………………………..26

2-6-1-1-  طیف فکری لیبرالها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………26

2-6-1-2-  اقتصاد کلاسیک و فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….26

2-6-1-3-  اقتصاد نئوکلاسیک و فقر………………………………………………………………………………………………………………………………………………..27

2-6-1-4-  دولت رفاه و مقوله فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….27

2-6-1-5-  مکتب پولیون و فقر  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………28

2-6-2-  رویکرد ها و نظریه های اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………….28

2-6-2-1-  نگاه رادیکالی به فقر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..29

2-6-2-2-  نگاه مارکسیستی به فقر………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-6-2-2-1-  مارکس و انگلس و پدیده فقر ……………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-6-2-2-2-  تحلیل مارکسیسم کلاسیک از فقر…………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-6-2-2-3-  نئو مارکسیسم و موضوع فقر  ……………………………………………………………………………………………………………………………………30

2-6-2-4-  فقر و نگاه آنارشیست اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-6-2-5-  دیدگاه اکولوژی شهری در مورد فقر……. ……………………………………………………………………………………………………………………….31

2-7-  تجارب جهانی در زمینه فقر شهری  ………………………………………………………………………………………………………………………………………32

2-7-1-  کنفرانس جهانی روند رو به گسترش فقر شهری  در فلورانس…………………………………………………………………………………………..32

2-7-2-  شهر نيويورک: مرکز فرصت هاي اقتصادي ……..   …………………………………………………………………………………………………………….32

2-7-3- برنامه صندوق خانواده (BFP) ، کاهش فقر و نابرابری در برزیل…………………………………………………………………………………………37

2-7-4-  سیاستها و استراتژی های کاهش فقر در اندونزی………………………………………………………………………………………………………………40

فصل سوم: روش شناسی شاخص ها و تکنینک های تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-1-  شاخص‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….45

3-1-1-  شاخص‌های کالبدی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-1-1-1-  تراکم جمعیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-1-1-2- تراکم واحد مسکونی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………48

3-1-1-3-   تراکم ناخالص مسکونی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..48

3-1-1-4-   تراکم خانوار در واحد مسکونی …………………………………………………………………………………………………………………………………….49

3-1-1-5-   تراکم نفر در واحد مسکونی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..49

3-1-2-   شاخص‌های اجتماعی…. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………49

3-1-2-1-   جوانی جمعیت  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………49

3-1-2-2-   نرخ سالخوردگی جمعیت  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-1-2-3-   متوسط بعد خانوار ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-1-2-4-     نسبت باسوادی  …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-1-2-5-   نرخ بی سوادی  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-1-2-6-    میزان اشتغال به تحصیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………..51

3-1-2-7-  میزان اشتغال به تحصیل زنان  ……………………………………………………………………………………………………………………………………..51

3-1-2-8-  نرخ بی سوادی در جمعیت لازم التعلیم ……………………………………………………………………………………………………………………….51

3-1-2-9-  نرخ باسوادی در بزرگسالان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….52

3-1-3-   شاخص های اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52

3-1-3-1-  جمعیت فعال و غیرفعال ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52

3-1-3-2-  میزان فعالیت عمومی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………52

3-1-3-3-  سرباران …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

3-1-3-4-  بار اقتصادی (بار جمعیتی) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………53

3-1-3-5-  بار تکفل  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

3-1-3-6-  بار تکفل خالص و ناخالص  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………53

3-1-3-7-  میزان اشتغال  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

3-1-3-8-  بار معیشت  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55

3-1-3-9-  ضریب اشتغال ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..55

3-1-3-10  نرخ بیکاری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55

3-1-3-11-  مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………………56

3-1-4-  سیستم اطلاعات جغرافیایی  GIS…………………………………………………………………………………………………………………………………….56

3-1-4-1-آمار فضایی در نرم افزار ARC/GIS………………………………………………………………………………………………………………………………56

3-1-4-2- تحلیل لکه های داغ(Hot Spot Analysis) …………………………………………………………………………………………………………….57

3-1-4-3- تحلیل الگوها (Analyzing Patterns)………………………………………………………………………………………………………………………58

3-1-4-4- خود همبستگی فضایی(Spatial Autocorrelation) …………………………………………………………………………………………….58

3-1-4-5- آماره موران …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

3-1-5- روش Crosstab………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

3-1-6 شاخص موریس …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و یافته های پژوهش

مقدمه  …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

4-1-  ویژگی هاي محدوده مورد مطالعه …………………………………………………………………………………………………………………………………………62.

4-1-1- موقعیت جغرافیایی شهرستان تبریز……………………………………………………………………………………………………………………………………63

4-1-2-   آب و هوای تبریز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….64.

4-1-3- جمعیت شهر تبریز ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………64

4-1-3-1- ویژگی‌های جمعیتی شهر تبریز ……………………………………………………………………………………………………………………………………..65

4-1-3-2- بعد خانوار ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

4-1-3-3-  تراکم جمعیت  ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….68

4-1-4- اقتصاد شهر تبریز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

4-1-5- توسعه فیزیکی و گسترش سطح شهر تبریز ……………………………………………………………………………………………………………………….70

4-1-6-  ويژگيهاي نيروي انساني كلانشهر تبريز …………………………………………………………………………………………………………………………….72

4-2- بررسی شاخص‌های مورد بررسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….74

4-2-1- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال 1375…… …………………………………………………………………………………………………..75

4-2-1-1- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1375 با توجه به شاخص های اجتماعی ………………………………………………75

4-2-1-2- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1375 با توجه به شاخص های اقتصادی ……………………………………………..79

4-2-1-3- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1375 با توجه به شاخص های کالبدی………………………………………………….84

4-2-1-4- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1375 با توجه به تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

4-2-2-  نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال 1385……………………………………………………………………………………………………….91

4-2-2-1- – نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1385 با توجه به شاخص های اجتماعی……………………………………………91

4-2-2-2- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1385 با توجه به شاخص های اقتصادی ……………………………………………..95

 4-2- 2-3- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1385 با توجه به شاخص های کالبدی………………………………………………99

4-2-2-4- نتایج بررسی فضایی فقر شهری تبریز در سال1385 با توجه به تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و           کالبدی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….103

4-2-3-  بررسی تغییرات شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در محدوده مورد مطالعه طی بازه زمانی 1385-          1375      ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………… …………………………………….. 106

4-2-4- مقایسه تطبیقی نواحی شهری تبریز از منظر تحلیل سازمان فضایی فقر((طی بازه زمانی 85-1375)………………………….108

4-2-5- بررسی تطبیقی شکاف طبقاتی در نواحی شهری از منظر تحلیل فضایی در سال 1375……………………………………………….108

4-2-5-1- بررسی شکاف طبقاتی در نواحی شهری تبریز از منظر تحلیل فضایی در سال 1385  ……………………………………………..109

جمعبندی ونتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

 

 

فصل پنجم: آزمون فرضیات و نتیجه گیری

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 113

5-1-  فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………113

5-2- فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………115

5-3-پیشنهادات…… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………117

منابع و مأخذ

فهرست منابع و مأخذ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………120

 

فهرست جداول، نمودارها ، اشکال و نقشه ها

جداول

جدول شماره (4-1): آمار تفکیکی جمعیتی شهر تبریز……………………………………………………………………………………… ……………………………65

جدول شماره (4-2): تحولات جمعیت و خانوار در شهر تبریز طی سال‌های (1390-1335)………………………….. ……………………………67

جدول شماره (4-3): توزیع تراکم ناخالص شهر تبریز به تفکیک مناطق سال 1385………….. …………………………………………………………69

جدول شماره (4-4): جمعيت شهر تبريز به تفكيك گروه‌های سني طي سالهاي 1345 – 1390 ………………………………………………..71

جدول شماره (4-5): ويژگيهاي اقتصادي جمعيت 10 ساله و بيشتر تبريز طي سالهاي 1345 – 1385……………………………………….73

جدول شماره (4-6): توزیع شاغلان در بخشهای مختلف اقتصادی شهر تبریز طی دوره 85 – 1345…………………………………….. …..74.

جدول شماره (4-7): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های اجتماعی شهر تبریز در سال 1375…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..78

جدول شماره  (4-8): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های اقتصادی شهر تبریز در سال 1375…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..83

جدول شماره (4-9): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های کالبدی شهر تبریز در سال 1375…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..87

جدول شماره (4-10): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهر تبریز در سال 1375…………………………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………..90

جدول شماره (4-11): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های اجتماعی شهر تبریز در سال 1385……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………..94

جدول شماره (4-12): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های اقتصادی شهر تبریز در سال 1385………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………….. ……98

جدول شماره (4-13): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های کالبدی شهر تبریز در سال 1385……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………102

جدول شماره (4-14): جدول توصیفی تحلیل خود همبستگی فضایی با توجه به شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهر تبریز در سال 1385………………………………………………………………………………….. …………………. ……………………………………………………………….105

جدول شماره(4-15) مقایسه تطبیقی نواحی شهری تبریز از منظر تحلیل سازمان فضایی فقر(1385- 1375)………………………..107

جدول شماره(5-1): شاخص موران برای سالهای 1375 و 1385…………………………………………………………………………………………………..115

نمودارها

نمودار شماره (4-1): میزان رشد جمعیت از سال 90-1335 ………………………………………………………………………………………………………….67

نمودار شماره (4-2): مقایسه رشد سالانه جمعیت و مساحت ساخته شده شهر تبریز بین سال‌های 1385-1335……………………….71

نمودار شماره (4-3) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های اجتماعی شهر تبریز در سال 1375 ………………..78

نمودار شماره (4-4) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های اقتصادی شهر تبریز در سال 1375…………………82

نمودار شماره(4-5) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های کالبدی شهر تبریز در سال 1375……………………..86

نمودار شماره (4-6) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهر تبریز در سال 1375…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..89

  نمودار شماره (4-7) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های اجتماعی شهر تبریز در سال 1385………………93

نمودار(4-8) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های اقتصادی شهر تبریز در سال 1385…. ………………………….97

   نمودار شماره (4-9) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به شاخص های کالبدی شهر تبریز در سال 1385…………… 101

نمودار شماره (4-10) : درصد پراکنش فضایی فقر شهری با توجه به تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهر تبریز در سال 1385………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….104

نمودار شماره (5-1): مقایسه تطبیقی شکاف طبقاتی فقر در سطح شهر تبریز …………………………………………………………………………….116

اشکال

شکل شماره (4-1): محدوده مورد مطالعه. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..63

شکل شماره (4-2): تراکم جمعیت در نواحی مختلف تبریز در سال 1385…………………………………………………………………………………….69

شکل شماره (4-3): گسترش فیزیکی شهر تبریز………………………………………………………………………………………………………………………………72

شکل شماره(4-4): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های اجتماعی سال1375…………………………………………………………………………76

شکل شماره(4-5): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های اجتماعی شهر تبریز در سال 1375……………79

شکل شماره(4-6): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های اقتصادی سال1375…………………………………………………………………………80

شکل شماره(4-7): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های اقتصادی شهر تبریز در سال 1375…………..83.

شکل شماره(4-8): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های کالبدی سال1375…………………………………………………………………………..84

شکل شماره(4-9): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های کالبدی شهر تبریز در سال  1375…………….87

شکل شماره(4-10): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های تلفیق شده اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در سال  1375………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….90

شکل شماره(4-11): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های اجتماعی سال 1385…………………………………………………………………….91

شکل شماره(4-12): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های اجتماعی در سال 1385…………………………..94

شکل شماره(4-13): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های اقتصادی سال1385………………………………………………………………………95

شکل شماره(4-12): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های اقتصادی در سال  1385………………………….98

شکل شماره(4-15): تحلیل لکه های داغ بر روی شاخص های کالبدی سال1385 ………………………………………………………………………99

شکل شماره(4-16): شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های کالبدی در سال 1385………………………….102

شکل شماره(4-17):  شکل گرافیکی تحلیل خود همبستگی فضایی برای شاخص های تلفیق شده اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در سال 1385……………………………………………………………….. ………………………………… …………………………………………………………………………………105

نقشه ها

نقشه شماره (4-1): وضعیت شاخص های اجتماعی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1375………………………………………………………..77

نقشه شماره (4-2): وضعیت شاخص های اقتصادی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1375 ……………………………………………………….81

نقشه شماره (4-3): وضعیت شاخص های کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1375…………………………………………………………..85

نقشه شماره (4-4): وضعیت تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1375……………..88

نقشه شماره (4-5): وضعیت شاخص های اجتماعی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1385……………………………………….. ……………..92

نقشه شماره (4-6): وضعیت شاخص های اقتصادی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1385…………………………. ……………………………96

نقشه شماره (4-7): وضعیت شاخص های کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1385………………………………………………….. …..100

نقشه شماره (4-8): وضعیت تلفیق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1385………….103

نقشه شماره (4-9) تغییرات سلولی شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی طی دوره زمانی 1385-1375………………………….106

نقشه شماره (4-10): پهنه بندی فقر بر مبنای شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1375………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..108

نقشه شماره (4-11): پهنه بندی فقر بر مبنای شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بلوکهای شهری تبریز در سال 1385………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………109