دانلود پایان نامه:سلب حق در فقه و حقوق  

مقدمه

شناسایی آثار و ویژگی­های حق به منظور تمایز بین آن و سایر مفاهیم و تأسیسات مشابه از اهمیت خاصی برخوردار است. شناخت این آثار و ارائه­ ­آن به عنوان کلیدهای شناسایی حق از سایر مفاهیم جنبه­ کاربردی داشته و این امکان را فراهم می­کند که در موارد مشتبه، بین حق و موارد دیگر تمیز داده شود.

سلب حق از موضوعات مهمی است که در مباحث فقهی و حقوقی و موضوعات گوناگون مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه در مباحث فقهی و حقوقی همانند بسیاری از مباحث دیگر مثل بیع، خیارات و… فصل مستقلی را از سلب حق نمی‌بینیم، ‌اما جای پای این بحث در بسیاری از مباحث مشاهده می‌شود و این امر نه تنها به واسطه ضرورت نظری و علمی است که به ‌دلیل ضرورت عملی و اجتماعی نیز هست که وجود داشته و دارد. به هر حال، ‌سر و کار حقوق با انسان است و هر جا که انسانی هست، ‌حق وجود دارد و هر جا که حقی هست، به تبع وجود انسان نمود می‌یابد. با این رویکرد در ماده 959 قانون مدنی مقرر شده؛ «هیچ کس نمی‌تواند به طور کلی حق تمتع و یا حق اجرای تمام یا قسمتی از حقوق مدنی را از خود سلب کند.» نویسندگان حقوق مدنی ایران تفسیرهای گوناگونی از ماده مزبور ارائه کرده‌اند. اختلاف رأی بین نویسندگان حقوق مدنی در تفسیر ماده مزبور را می‌توان به گوناگونی مفاهیم اصطلاح «حقوق مدنی» در ادبیات حقوقی نسبت داد.

از جمله موضوعاتی که در رابطه با حق و سلب آن در عرصه حقوق جریان دارد، ‌حق حیات و حق انسان بر جوارح و اعضای بدن خود می‌باشد. توانايي‌هايي كه دانش پزشكي در اثر پيشرفت درباره انسان و اعضاي وي به دست آورده، ‌مسائل پيچيده‌اي را در فقه و حقوق مطرح كرده است كه از جمله آنها مي‌توان به ارزش اعضاي بدن انسان اشاره كرد. موقعيت مبنايي رابطه انسان با اعضا به منظور بررسي وضعيت اعمال حقوقي ديگر مانند خريد و فروش، ‌هبه، ‌وصيت نسبت به اعضا و كاربرد آن در جامعه پزشكي نشان‌دهنده اهميت اين مسأله است. با بررسي ادله فقهي و مباني حقوق ايران در اين باره به اين نتيجه مي‌رسيم كه بر اساس فطرت، ‌بين انسان و اعضايش رابطه وجود دارد و اين رابطه به دلالت وجدان، ‌ضرورت و سيره عقلا از نوع مالكيت و سلطنت است که شارع و قانونگذار آن را امضا كرده‌اند.