ساختار نوین اقتصاد سياسي بین الملل و موقعیت ایران درعرصه ی انرژی

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه و بیان مسأله‌ي تحقیق ……………………………………………………………………………………………..  1

1-2- ضرورت انجام تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..  4

1-3- سابقه و مروری بر ادبیات تحقیق ………………………………………………………………………………………. 5

1-4- کاستی های متون مورد بررسی ………………………………………………………………………………………… 18

1-5- جنبه های نوآوری تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 19

1-6- سؤال اصلی تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………….  19

1-7- سؤالات فرعی ………………………………………………………………………………………………………………….  19

1-8-  فرضیه‌ي تحقیق  …………………………………………………………………………………………………………….  20

1-9- مفروض تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..  20

1-10- اهداف تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………….  20

1-10-1-  هدف اصلی تحقیق ………………………………………………………………………………………………….. 20

1-10-2- هدف جزیی تحقیق  …………………………………………………………………………………………………  20

1-11- کاربردهای تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………..  20

1-12- واحد تحلیل  …………………………………………………………………………………………………………………  21

1-13- روش تحقیق  …………………………………………………………………………………………………………………  21

1-14- روش انجام تحقیق از نظر زمان و هدف  ……………………………………………………………………..  22

1-15- ابزارگردآوری اطلاعات  ………………………………………………………………………………………………… 22

1-16- سازماندهی تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………..  23

فصل دوم: چارچوب نظری تحقیق

2-1- تعریف مفاهیم …………………………………………………………………………………………………………………  29

    2-1-1- اقتصاد  ……………………………………………………………………………………………………………………. 30

    2-1-2- اقتصاد سیاسی  ……………………………………………………………………………………………………..   31

    2-1-3- اقتصاد سیاسی بین الملل  …………………………………………………………………………………….   34

اَ

 عنوان                                                                                                                  صفحه

 

2-2- رویکردهای نظری درمطالعه ی اقتصاد سیاسی بین الملل  …………………………………………..   38

      2-2-1- رویکرد لیبرالیسم  ………………………………………………………………………………………………   39

      2-2-2- رویکرد مارکسیسم …………………………………………………………………………………………….   43

      2-2-2-1- مارکسیسم کلاسیک …………………………………………………………………………………….    44

      2-2-2-2- نومارکسیسم ………………………………………………………………………………………………..    47

      2-2-2-2-1- مکتب وابستگی کلاسیک …………………………………………………………….    47

      2-2-2-2-2- مکتب وابستگی جدید ……………………………………………………………………………    49

      2-2-2-2-3- نظریه ی نظام جهانی ………………………………………………………………………………..   50

      2-2-3-  رویکرد واقعگرایی اقتصادی …………………………………………………………………………..    54

      2- 2-4- رویکرد انتقادی  ………………………………………………………………………………………………    59

2-3- واقعگرایی ساختاری و ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل …………………………………….    64

      2- 3-1- ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل ………………………………………………………………  64

      2- 3-2- واقعگرایی ساختاری: روش شناسی، مفروضات و گزاره های نظری ……………..   68

      2- 3-2-1- روش شناسی ……………………………………………………………………………………………….   69

      2-3- 2-2- مفروضات …………………………………………………………………………………………………..    71

      2-3-2 -3- گزاره های نظری در حوزه ی اقتصاد سیاسی بین الملل ………………………    72

      2-3-2-4- گزاره های نظری در حوزه ی سیاست خارجی ………………………………………….   74

2-4-  نظریه پردازی در چارچوب رویکرد واقعگرایی ساختاری …………………………………………  75

      2- 4-1- کِنت والتز  ……………………………………………………………………………………………………….    75

      2- 4-2- بِرت هِنسن  …………………………………………………………………………………………………….    81

      2- 4-3- اِستفان کراسنر  ……………………………………………………………………………………………….     84

      2- 4-4- رابرت گیلپین  ………………………………………………………………………………………………..     87

2- 5-  نقد نظریه ی واقعگرایی ساختاری …………………………………………………………………………….    92

2- 6- نتیجه گیری: واقعگرایی ساختاری، چارچوبی مناسب برای تحقیق ……………………………..  93

ب

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

فصل سوم: انرژی و ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل

3-1- اهمیت انرژی در ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل……………………………………………..   100      3-1-1- انرژی، ابزار بهینه سازی ثروت و اِعمال قدرت ………………………………………………   100

     3-1-2- وضعیت انرژی در ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل ……………………………..    103

     3-1-3- چشم انداز انرژی در ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل ………………………….   106

     3-1-3-1- آمریکای شمالی…………………………………………………………………………………………..     116

     3-1-3-2- روسیه ………………………………………………………………………………………………………….   121

     3-1-3-3-  اتحادیه ی اروپا ………………………………………………………………………………………..    131

     3-1-3-4- چین و آسیای جنوب شرقی  …………………………………………………………………..     140

     3-1-3-5- آسیای مرکزی، دریای خزر و قفقاز ………………………………………………………….    151

     3-1-3-6- خاورمیانه و خلیج فارس …………………………………………………………………………….   158

     3-1-3-7- آفریقا ……………………………………………………………………………………………………………   167

     3-1-3-8- آمریکای لاتین …………………………………………………………………………………………….   176

3-2- امنیت انرژی و اقتصاد سیاسی بین الملل  …………………………………………………………………..    179

     3-2-1-  امنیت عرضه و تقاضای انرژی …………………………………………………………………….     179

     3-2-2- مؤلفه های اثرگذار بر امنیت انرژی ………………………………………………………………..    180

ج

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

فصل چهارم: انرژی، اقتصاد سیاسی و رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

4-1- انرژی و اقتصاد سیاسی ایران ………………………………………………………………………………………… 193

    4-1-1- انرژی و تکوین دولت رانتیر در ایران ………………………………………………………………..  193

   4-1-2- انرژی و تحول پارادوکسیکال دراقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران ………….  200

4-2- مبانی هویتی و هستی شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ……………………..  204

   4-2- 1- سیاست خارجی ایران، عرصه تجلی آرمان ها و ارزش های انقلابی- اسلامی … 208

   4-2-2- ایده ی نه شرقی- نه غربی و رویکرد تقابل گرایی درسیاست خارجی ایران …..   212

4-3-  تحول پارادوکسیکال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ………………………….    215

   4-3- 1- رویکرد نوسازی اقتصادی (1376-1368) …………………………………………………………  215

   4-3-2-  رویکرد اصلاح طلبی (1384-1376)  …………………………………………………………….    218

   4-3-3- رویکرد  اصول گرایی (1388-1384)  …………………………………………………………….    223

4-4-  ناهمخوانی  در نظام  برنامه ریزی و  رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

         ( تعامل یا تقابل) …………………………………………………………………………………………………………   227

4-4-1-   دلالت های رویکرد چالش محور در برنامه ی چهارم و پنجم توسعه و سند چشم انداز

           بیست ساله ………………………………………………………………………………………………………………..   227

   4-4-2-  دلالت های رویکرد تعامل محور در سند چشم انداز بیست ساله …………………….. 229

  4-4-3- سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: تداوم یا تغییر؟ …………………………………..  232

فصل پنجم: یافته های تحقیق(آزمون فرضیه ها)

5-1- انرژی و موقعیت ایران ……………………………………………………………………………………………….    242       5-1-1- موقعیت ایران …………………………………………………………………………………………………..    242

     5-1-2- وضعیت انرژی(نفت و گاز) ایران …………………………………………………………………..   244

5-2- موقعیت و جایگاه ایران در حوزه ی شمالی ……………………………………………………………..    255

     5-2- 1- طرح های کلان انتقال انرژی و موقعیت ایران ………………………………………………..  255

د

عنوان                                                                                                                  صفحه

       5-2-1-1- منابع انرژی ……………………………………………………………………………………………     255

      5-2-1- 2- خطوط لوله ی انتقال انرژی …………………………………………………………………    259       5- 2-1-2-1- خطوط لوله ی انتقال نفت ……………………………………………………………….    259

      5-2- 1-2-2-  خطوط لوله ی انتقال گاز ………………………………………………………………..    261

5-3- رُقبای منطقه ای (قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان)…………………………………………………….   262

5-4- کُنشگران فرامنطقه ای (فشارهای ساختاری) ……………………………………………………………..   273

        5-4-1- محور شرق ……………………………………………………………………………………………………   274

        5-4-1-1- روسیه ……………………………………………………………………………………………………….   274

        5-4-1-2- چین …………………………………………………………………………………………………………..  277

        5-4-2- محور غرب …………………………………………………………………………………………………..   280

        5-4-2-1-  ایالات متحده ی آمریکا ………………………………………………………………………….   280

        5-4-2-2- اتحادیه ی اروپا  ………………………………………………………………………………………   282

        5-4-2-3- ترکیه  ……………………………………………………………………………………………………….   284

5-5- موقعیت و جایگاه ایران در حوزه ی شرق ………………………………………………………………….  289

      5-5-1- بسترها و زمینه ها ………………………………………………………………………………………..    289

      5-5-1-1-  شکل گیری رویکرد سیاست نگاه به شرق …………………………………………….   289

      5-5-1-2- رشد فزاینده ی تقاضای مصرف سوخت های فسیلی در شرق …………….    290

5-6- شرق: هند و پاکستان(خط لوله ی صلح) ………………………………………………………………….     291

     5-6-1- هند  ……………………………………………………………………………………………………………….   292

      5-6-2- پاکستان ………………………………………………………………………………………………………….    295

ه

عنوان                                                                                                                  صفحه

       5-6-3- ایران  ……………………………………………………………………………………………………………..  296

     5-6-4- مزيت‌ها وفرصت‌های خط لوله ی صلح ………………………………………………………   298

     5-6-5- موانع و چالش های تحقق کامل خط لوله ی صلح ……………………………………..   299

       5-6-5-1- اختلافات هند و پاکستان …………………………………………………………………………..  300

       5-6-5-2- حضور و نفوذ رقبای منطقه ای …………………………………………………………………  301

      5-6-5-3- فشارهای ساختاری  ……………………………………………………………………………………. 303

5-7- شرق دور ( وضعیت مبادلات انرژی با کشورهای چین، ژاپن، کُره ی جنوبی) ………….  308

فصل ششم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

6-1- در بعُد نظریه پردازی ……………………………………………………………………………………………………… 316

6-2- در بُعد اهمیت و جایگاه انرژی در ساختار نوین اقتصاد سیاسی بین الملل …………………..319

6-3- در بُعد ماهیت اقتصاد سیاسی ایران …………………………………………………………………………………322

6-4- در بُعد مبانی هویتی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران …………………………………….  324

6-5- در بُعد انرژی و موقعیت ایران …………………………………………………………………………………………330

6-5-1-  حوزه ی شمالی ……………………………………………………………………………………………………….  331

6-5-1-1- صنعت نفت و گاز ………………………………………………………………………………………………… 332

6-5-1-2- طرح های کلان انتقال انرژی ………………………………………………………………………………  334

6-5-2- حوزه ی شرق(هند و پاکستان) ………………………………………………………………………………..  334

6-5-3- حوزه ی شرق دور(چین، ژاپن، کُره ی جنوبی) ……………………………………………………..  337

نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………….  341

فهرست منابع فارسی و لاتین …………………………………………………………………………………………………..  346

چکیده ی انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………….   367

و

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

جدول3-1- میزان  سرمایه گذاری برای تولید جهانی نفت ( 2030-  2001)  …………………… 115

جدول3-2- میزان سرمایه گذاری برای تولید جهانی گاز( 2030-2001 ) …………………………. 115

جدول3-3 – چشم انداز میزان واردات نفت چین ( 2050-2000) ………………………………………. 143

جدول3-4- توزیع میدان های نفتی و ظرفیت تولید عراق  …………………………………………………… 166

جدول4-1- درصد سهم نفت در متغیرهای کلان اقتصادی ایران ………………………………………….. 194

جدول4-2- ناهمخوانی حاکم بر نظام برنامه ریزی و رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی

در اسناد سه گانه ی  برنامه ی چهارم و پنجم توسعه و سند چشم انداز بیست ساله…………….. 235

جدول4-3- ناهمخوانی اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با مؤلفه های ساختار نوین اقتصاد سیاسی بین الملل…………………………………………………………………………………………………… 238

جدول5-1- ظرفیت پالایشگاه های تسویه ی نفت خام ایران ( 2009) ……………………………….  247

جدول5-2- واردات فراورده های نفتی ایران ( 2009-2008) ……………………………………………. 248

جدول5-3- سهم صادرات نفتی ایران به مناطق مختلف جهان( 2008 ) ………………………………..248

جدول5-4- قراردادهای اصلی تولید و صادرات گاز طبیعی ایران ………………………………………… 252

جدول5-5- قراردادهای اصلی تولید و صادرات گاز فشرده ی مایع ایران …………………………… 253

جدول5-6- مقایسه وضعیت طرح های گاز فشرده ی مایع ایران  با دیگر کشورهای منطقه

 خلیج فارس ……………………………………………………………………………………………………………………………   254

جدول5-7- سهم انرژی در تولید ناخالص داخلی کشورهای آسیای مرکزی……………………   257

جدول5-8 – جایگاه  ایران در میان تولیدکنندگان  و صادر کنندگان نفت خام حوزه ی دریای

 خزر …………………………………………………………………………………………………………………………………………  258

جدول5-9- مقایسه ی میزان تولید، مصرف و صادرات گاز کشورهای حوزه دریای خزر(2007)

        …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 258

جدول5-10- سهم شرکت های اروپایی در صنایع نفت و گاز و خطوط لوله ی انتقال انرژی

کشورهای آسیای مرکزی …………………………………………………………………………………………………………  283

ز

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

جدول5-11- ترانزیت انرژی از مسیر ترکیه ( 2005- 1995)……………………………………………….  287

جدول5-12- میزان تقاضای گاز مصرفی پاکستان(2018-2004) …………………………………………. 296

جدول5-13- مقایسه ی میزان گاز مصرفی کشورهای پاکستان و هندوستان(2015-2000)   300

جدول5-14- طرح های انتقال انرژی رُقبای منطقه ای ایران به هند و پاکستان ………………….   301

 جدول5-15- مقایسه ی میزان واردات گاز فشرده ی مایع هندوستان از کشورهای مختلف جهان

و جایگاه ایران(2010- 2004)………………………………………………………………………………………..  306

جدول5-16- قراردادهای گاز فشرده ی مایع چین و جایگاه ایران  ……………………………………..  310

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ح

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نمودار3-1- مقایسه سهم شرکت های ملّی و بین المللی در تولید جهانی نفت …………………..  105

نمودار3-2- مقایسه میزان واردات بزرگ ترین مصرف کنندگان جهانی نفت (2009)………….  107

نمودار3-3- شدت مصرف انرژی در بین کشورهای چین، هند، آلمان، ژاپن و آمریکا ……….  107

نمودار3-4- چشم انداز مصرف انرژی در بین کشورها و مناطق مختلف جهان ………………….  108

نمودار3-5- میزان ذخایر اثبات شده ی نفت کشورهای عضو اُپک با سایر مناطق جهان ….   108

نمودار3-6- مقایسه ذخایر اثبات شده نفت کشورهای بزرگ تولیدکننده جهان (2010 )…. .   109

نمودار3-7- سهم منابع انرژی مصرفی جهان ( 2030- 2005 ) ………………………………………..    110

نمودار3-8- ذخایر گاز طبیعی جهان (2010) ………………………………………………………………………   111

نمودار3-9- مقایسه ذخایر گاز طبیعی ایران با کشورهای روسیه، قطر، عربستان سعودی، آمریکا

و امارات متحده ی عربی  (2009)  ………………………………………………………………………………………..  111

نمودار3-10-  سهم هر یک از حامل های انرژی در تجارت بین المللی انرژی …………………… 113

نمودار3-11- حجم سرمایه گذاری جهانی در بخش زیرساخت های تولید انرژی (2030-2005)

                 ……………………………………………………………………………………………………………………………   114

نمودار3-12- میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در آمریکای شمالی ( 2009 ) ……………….  117

نمودار3-13- میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در آمریکای شمالی ( 2008 ) …………………..   117

نمودار3-14- ترکیب عمده ی سبد انرژی مصرفی ایالات متحده ی آمریکا ………………………..  118

نمودار3-15- منابع عمده ی واردات نفتی ایالات متحده ی آمریکا (2009) ……………………….  118

نمودار3-16- منابع عمده ی واردات نفتی ایالات متحده ی آمریکا (2008) ……………………….  119

نمودار3-17- چشم اندازتولید، مصرف ، صادرات و واردات انرژی ایالات متحده ی آمریکا

        (2009- 1950) ……………………………………………………………………………………………………………   121

نمودار3-18- مقایسه ذخایر گاز طبیعی اثبات شده روسیه با دیگرکشورهای جهان (2010)   122

نمودار3-19- میزان تولید و مصرف میعانات نفتی روسیه (2009-1999 ) …………………………   125

نمودار3-20- چشم انداز تولید، مصرف و صادرات نفت روسیه (2030- 1990)  ……………..  125

ط

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

نمودار3-21- میزان واردات میعانات نفتی کشورهای اروپایی از روسیه (2009 ) ……………….. 126

نمودار3-22- سهم صادرات نفتی روسیه به مناطق مختلف جهان (2009 ) …………………………. 126

نمودار3-23- سهم گازپروم در تولید گاز طبیعی روسیه (2020-1996) ………………………………. 129

نمودار3-24- مقایسه  سهم تقاضای انرژی در سبد انرژی مصرفی اروپا(2030-2005 )……… 131

نمودار3-25- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در نروژ     …………………………………. 132

نمودار3-26- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در نروژ      ………………………………………132

نمودار3-27- میزان صادرات گاز طبیعی نروژ به کشورهای اروپایی ……………………………………  132

نمودار3-28- واردات و صادرات میعانات نفتی انگلیس به دیگر کشورهای اروپایی …………….133

نمودار3-29- مقایسه  میزان وابستگی کشورهای اروپایی به واردات گاز از روسیه ……………….137

نمودار3-30- نرخ رشد تولید و مصرف انرژی چین ( 2006-1990) …………………………………… 141

نمودار3-31- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی چین  …………………………………………… 141

نمودار3-32- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی چین ………………………………………………   142

نمودار3-33- ترکیب سبد انرژی مصرفی چین ( 2005 ) ……………………………………………………..  142

نمودار3-34- ترکیب سبد انرژی مصرفی چین ( 2008 ) ………………………………………………………..142

نمودار3-35- ترکیب سبد انرژی مصرفی چین ( 2020 ) ……………………………………………………… 143

نمودار3-36- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی ژاپن ( 2009-1990 )…………………. 147

نمودار3-37- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات گاز طبیعی ژاپن ( 2009- 1990)……….. 148

نمودار3-38- ترکیب سبد انرژی مصرفی ژاپن(2007) ………………………………………………………….  148

نمودار3-39- ترکیب سبد انرژی مصرفی کّره جنوبی (2008) ………………………………………………. 150

نمودار3-40- رشد شتابان مصرف گاز طبیعی در کّره جنوبی ( 2009-1987 )…………………….. 150

نمودار3-41- میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در قزاقستان ( 2004-1994)…………………… 152

نمودار3-42- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی قزاقستان ( 2009-1992 )…………… 153

نمودار3-43- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی قزاقستان (2009-1992) ………………… 153

نمودار3-44- مقایسه میزان صادرات و واردات گاز طبیعی در قزاقستان(2008-1992)………..153

ی

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نمودار3-45- وضعیت تولید و مصرف گاز طبیعی در ترکمنستان(2005) ………………………………154

نمودار3-46- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی درجمهوری آذربایجان(2009-1999)

                 ………………………………………………………………………………………………………………………………156

نمودار3-47- مقایسه  میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در جمهوری آذربایجان(2009-2001)

                    …………………………………………………………………………………………………………………………….. 157

نمودار3-48- مقایسه میزان ذخایر نفت و گاز خاورمیانه با سایر مناطق جهان ……………………… 158

نمودار3-49- مقایسه سهم صادرات میعانات نفتی عربستان سعودی به مناطق مختلف جهان 159

نمودار3-50- مقایسه ذخایر اثبات شده ی نفت کشورهای حوزه خلیج فارس با دیگرکشورهای

جهان …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 159

نمودار3-51- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در قطر …………………………………………….. 161

نمودار3-52- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در قطر(2008-1996) ……………….. 161

نمودار3-53- مقایسه ذخایر اثبات شده میعانات نفتی قطر  با  دیگر  کشورهای  منطقه ی فارس

فارس در سال 2009………………………………………………………………………………………………… 162

نمودار3-54- مقایسه ذخایر اثبات شده ی گاز قطر با دیگر کشورهای جهان (2009)……………162

نمودار3-55- صادرات گاز طبیعی مایع  قطر ( 2008-1997) ………………………………………………. 164

نمودار3-56- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در عراق (2009-1990) ……………. 166

نمودار3-57- چشم انداز تولید نفت عراق ( 2030-  1990 )……………………………………………….. 166

نمودار3-58- ذخایر اثبات شده ی نفت 5 کشور برتر آفریقا ………………………………………………..  167

نمودار3-59- ذخایر اثبات شده ی گاز طبیعی تولیدکنندگان بزرگ  آفریقایی ( 2010 ) ……… 168

نمودار3-60- ذخایر اثبات شده گاز طبیعی کشورهای زیر مجموعه صحرای آفریقا(2010 )  168

نمودار3-61- ذخایر اثبات شده ی نفت تولیدکنندگان بزرگ آفریقایی (2010)…………………….. 169

نمودار3-62- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در لیبی(2009-1999)………………… 169

نمودار3-63- ذخایر اثبات شده ی گازطبیعی لیبی درمقایسه با دیگر تولیدکنندگان بزرگ آفریقایی

                 …………………………………………………………………………………………………………………………….. 169

ک

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

نمودار3-64- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در لیبی(2008-1998) ……………………..170

نمودار3-65- سهم صادرات نفتی لیبی به مناطق مختلف جهان (2009 )………………………………..170

نمودار3-66- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در نیجریه(2009-2000) …………… 171

نمودار3-67- سهم صادرات نفتی نیجریه به مناطق مختلف جهان ( 2009 ) ……………………….. 171

نمودار3-68- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در الجزایر(2009-1989)……………. 172

نمودار3-69- سهم صادرات نفتی الجزایر به مناطق مختلف جهان(2009) …………………………….173

نمودار3-70- بزرگترین وارد کنندگان گاز فشرده ی مایع از الجزایر( 2008) ………………………..173

نمودار3-71- ذخایر اثبات شده ی گاز طبیعی آنگولا(2010) ………………………………………………….175

نمودار3-72- تولید روزانه ی نفت خام آنگولا(2009) ……………………………………………………………175

نمودار3-73- سهم صادرات نفت خام  آنگولا به مناطق مختلف جهان (2009) ……………………175

نمودار3-74- مقایسه میزان تولید و ذخایر اثبات شده ی نفت در نیمکره ی غربی(2009)…….176

نمودار3-75- مقایسه میزان تولید نفت در بین تولید کنندگان بزرگ آمریکای جنوبی(2009)  177

نمودار3-76- مقایسه میزان تولید و مصرف نفت در ونزوئلا (2008-1988) ………………………. 178

نمودار3-77- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در ونزوئلا(2008-1988) ………………..178

نمودار5-1- میزان ذخایراثبات شده گاز طبیعی ایران در مقایسه  با دیگرکشورهای جهان (2010)

               ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 244

نمودار5-2- میزان ذخایر اثبات شده ی نفت ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان………….245

نمودار5-3- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی ایران در (2008-1976)………………… 246

نمودار5-4- مقایسه جایگاه تولید نفت ایران با دیگر کشورهای اُپک ( 2009 ) …………………… 246

نمودار5-5- مقایسه جایگاه و میزان صادرات نفت ایران با دیگرتولیدکنندگان بزرگ جهان…. 247

نمودار5-6- ترکیب سبد مصرف انرژی ایران ( 2007 ) ………………………………………………………….250

نمودار5-7- مقایسه وضعیت تولید و مصرف گاز طبیعی ایران ……………………………………………….250

نمودار5-8- مقایسه تولید نفت کشورهای قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان ………………………. 258

نمودار5-9- سهم مشارکت شرکت های بزرگ نفتی در توسعه ی صنعت نفت و گاز و خطوط

لوله ی انتقال انرژی آذربایجان …………………………………………………………………………………………………. 272

ل

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

نمودار5-10- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی ترکیه…………………………………………….. 284

نمودار5-11- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در ترکیه……………………………………………..285

نمودار5-12- ترکیب سبد انرژی مصرفی هند (2007) ……………………………………………………………292

نمودار5-13- مقایسه میزان تولید و مصرف میعانات نفتی در هند (2009-1990) ………………. 293

نمودار5-14- مقایسه میزان تولید و مصرف گاز طبیعی در هند (2009-1995) …………………….294

نمودار5-15- مقایسه میزان تقاضای گاز طبیعی در کشورهای هند و پاکستان(2025-2002)  294

نمودار5-16- ترکیب سبد انرژی مصرفی پاکستان …………………………………………………………………. 296

نمودار5-17- سهم واردات نفتی هندوستان ازکشورهای مختلف جهان وجایگاه ایران(2009)306

نمودار5-18- حجم کل سرمایه گذاری مورد نیاز هندوستان در بخش انرژی ………………………..307

نمودار5-19- سهم واردات گاز طبیعی مایع ژاپن از کشورهای مختلف جهان و جایگاه ایران308

نمودار5-20- سهم واردات گاز طبیعی مایع کّره جنوبی از کشورهای مختلف جهان وجایگاه   ایران (2008)……………………………………………………………………………………………………………………………..  309

نمودار5-21- سهم واردات نفتی چین از کشورهای مختلف جهان وجایگاه ایران ( 2009 )….309

نمودار5-22- سهم واردات نفتی ژاپن از کشورهای مختلف جهان و جایگاه ایران( 2009 )….310

نمودار5-23- سهم واردات نفتی کُره جنوبی از کشورهای مختلف جهان و جایگاه ایران  (2009)

                 ……………………………………………………………………………………………………………………………. 311

 

 

 

 

 

 

 

 

 

م

                                                 فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نقشه3-1- هژمونی روسیه بر خطوط لوله ی انتقال انرژی( نفت و گاز) اروپا ……………………… 123

نقشه3-2- هژمونی روسیه بر خطوط لوله ی انتقال گاز اروپا ………………………………………………… 123

نقشه3-3- حجم کل صادرات نفت و گاز روسیه به اروپا  ……………………………………………………. 127

نقشه3-4- ذخایر اثبات شده ی نفت و گاز اروپا  ………………………………………………………………….. 133

نقشه3-5- میزان تولید و واردات میعانات نفتی اروپا  ……………………………………………………………. 135

نقشه3-6- میزان تولید و واردات گاز طبیعی اروپا  ………………………………………………………………….137

نقشه3-7- موقعیت ژئواکونومیک  و زیر ساخت های خطوط لوله ی انتقال انرژی کشورهای

حوزه ی خلیج فارس و خاورمیانه …………………………………………………………………………………………… 160

نقشه3-8- میدان گازی  North Field قطر ………………………………………………………………………………..163

نقشه3-9- زیرساخت های انرژی قطر ………………………………………………………………………………………163

نقشه3-10- توزیع جغرافیایی میدان های نفتی و زیرساخت های صنعت نفت عراق ………….. 165

نقشه3-11- آرایش نیروهای نظامی ایالات متحده ی آمریکا در اطراف هارتلند انرژی جهان…184

نقشه5-1- خطوط لوله ی انتقال انرژی( نفت و گاز) ایران  ………………………………………………….. 251

نقشه5-2- موقعیت مرکزی ایران و مسیرهای اصلی انتقال انرژی از آسیای مرکزی به اروپا…..255

نقشه5-3- موقعیت ایران و توزیع منابع انرژی دریای خزر  ………………………………………………….. 256

نقشه5-4- موقعیت ایران و مسیرهای انتقال نفت از آسیای مرکزی و حوزه ی دریای خزر……260

نقشه5-5- موقعیت ایران و مسیرهای اصلی انتقال گاز طبیعی از آسیای مرکزی، حوزه ی دریای

خزر و قفقاز ……………………………………………………………………………………………………………………………… 262

نقشه5-6- مسیرهای انتقال انرژی قزاقستان ……………………………………………………………………………. 264

نقشه5-7- موقعیت حوزه های نفتی و خطوط لوله ی انتقال انرژی قزاقستان ………………………. 266

نقشه5-8- موقعیت حوزه های نفتی و خطوط لوله ی انتقال انرژی ترکمنستان ……………………. 267

نقشه5-9- موقعیت آذربایجان در تقسیم منابع انرژی حوزه ی دریای خزر ………………………….. 269

نقشه5-10- موقعیت حوزه های نفتی آذربایجان در دریای خزر …………………………………………..270

ن

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نقشه5-11- زیرساخت های خطوط لوله ی انتقال انرژی جمهوری آذربایجان در حوزه ی دریای

      خزر  و منطقه ی قفقاز …………………………………………………………………………………………………….  271

نقشه5-12- خطوط لوله ی انتقال نفت روسیه و موقعیت ایران  …………………………………………… 275

نقشه5-13- خطوط لوله ی انتقال گاز روسیه و موقعیت ایران  …………………………………………….. 276

نقشه5-14- مسیرهای شمالی انتقال انرژی کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای اروپایی……..276

نقشه5-15- مسیرهای خطوط لوله انتقال نفت  وگاز قزاقستان و ترکمنستان  به چین و موقعیت

       ایران ………………………………………………………………………………………………………………………………..  278

نقشه5-16- مسیرهای اصلی انتقال انرژی کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای هدف در چین و

جنوب شرق آسیا و موقعیت ایران ………………………………………………………………………………….. 278

نقشه5-17- مسیرهای  اصلی انتقال انرژی روسیه به آسیای جنوب شرقی و چین ………………. 279

نقشه5-18- مسیر خط لوله ی انتقال نفت باکو- تفلیس- جیحان …………………………………………. 286

نقشه5-19- مسیرهای اصلی خطوط لوله ی انتقال گاز در ترکیه …………………………………………….286

نقشه5-20- ترکیه و مسیرهای اصلی خطوط لوله ی انتقال گاز ناباکو ………………………………….. 288

نقشه5-21- موقعیت میدان گازی پارس جنوبی  ……………………………………………………………………. 297

نقشه5-22- مسیرهای پیشنهادی انتقال خط لوله ی گاز طبیعی ایران به پاکستان و هند ………. 298

نقشه5-23- رُقبای منطقه ای ایران (ترکمنستان –  قطر-  عمان)  در انتقال خطوط لوله ی  گاز

  طبیعی به پاکستان …………………………………………………………………………………………………………….. 302

نقشه5-24- موقعیت و جایگاه ایران در تعاملات اقتصاد سیاسی طرح های کلان انرژی مناطق

       شمالی و شرقی (اروپا- آسیا) …………………………………………………………………………………………. 314

س

فهرست اَشکال (دیاگرام)

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

دیاگرام2-1- رویکردهای نظری به اقتصاد سیاسی بین الملل  …………………………………………………  39

دیاگرام2-2- نظریه ها و رویکردهای تقلیل گرا به سیاست بین الملل …………………………………….. 77

دیاگرام2-3- مؤلفه های رژیم بین المللی  …………………………………………………………………………………..85

دیاگرام2-4- نقش دولت هژمون در ایجاد رژیم بین المللی  ……………………………………………………. 86

دیاگرام2-5- نقش دولت هژمون در ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل ……………………………. 89

دیاگرام2-6- نقش دولت  های ملّی در ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل  …………………….. 91

دیاگرام2-7- مؤلفه های ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل  ……………………………………………..  98

دیاگرام4-1- ماتریس مفاهیم مرتبط با رویکرد” چالش محور” در اسناد سه گانه …………………. 229

دیاگرام4-2- ماتریس مفاهیم مرتبط با رویکرد ” تعامل