زمین شیمی و زایش کانسار فلوریت کمرمهدی، جنوب غرب طبس
کانسار فلوريت کمرمهدي در جنوب غربي شهرستان طبس، در ناحيه ايران مرکزي واقع شده است. اين کانسار از پنج پيکره معدني به نامهاي کمرمهدي 1 تا 5 تشکيل شده است که مساحتي در حدود 90 کيلومتر مربع را در بر مي گيرد.
سنگ هاي ميزبان کانه هاي فلوريت در محدوده مورد مطالعه را سنگهاي دولوميکرايت، دولوميکرواسپارايت و دولواسپارايت مربوط به سازند شتري به سن ترياس مياني تشکيل مي دهند. کانسنگ عمدتاً شامل فلوريت، باريت، گالن، کلسيت و کوارتز است. کانه زايي فلوريت در کانسار کمرمهدي به صورت رگچه هاي پر کننده فضاهاي خالي و يا رگه اي هم روند با گسلهاي نرمال صورت گرفته است.
تجزيه شيميايي مجموع عناصر کمیاب خاکي در نمونه هاي فلوريت بيانگر مقادير بسيار کم در محدوده بين ppm01/3 و ppm79/6 براي فلوريت هاي اوليه و بينppm 86/25 و ppm46/17براي فلوريت هاي تأخيري مي باشد؛ که نشان مي دهد فلوريت ها از يک محيط رسوبي منشأ گرفته اند. همچنين نمودار نسبت هاي Tb/Ca در مقابل نسبت هاي Tb/La، منشا هيدروترمال – رسوبي را براي فلوريت هاي کانسار کمرمهدي پيشنهاد مي دهد. نسبت هاي La/Yb و الگوهاي REE بهنجار شده به کندريت بيانگر غني شدگي فلوريت هاي اوليه از LREE و فلوريت هاي تأخيري از HREE مي باشند. نسبت هاي Ce/Ce*، بی هنجاريهاي منفي Ce را براي تمامي فلوريت ها نشان مي دهند که حاکي از بالا بودن فوگاسيته اکسيژن در سيال هيدروترمالي است. نسبت هاي Eu/Eu*، بی هنجاريهاي مثبت Eu براي فلوريت هاي اوليه و ناهنجاريهاي منفي Eu براي فلوريت هاي تأخيري نشان مي دهند که بيانگر تشکيل فلوريت هاي اوليه در دماي بالاتر از C˚200 درجه سانتي گراد و فلوريت هاي تأخيري در دماي زير C˚200 مي باشد.
مقادير δ13C نمونه هاي کلسيت (‰9/0- و ‰10/0-) با ايزوتوپ هاي کربن نهشته هاي کربناتي درياي هم عصر در ترياس هم پوشاني نشان مي دهند که نشان دهنده امکان مشارکت آب درياي ترياس در سيال کانسنگ ساز مي باشد. مقادير δ18O کلسيت ها (‰94/10- و ‰03/10-) نزديک يا اندکي کمتر از مقادير δ18O آب درياي ترياس مي باشد که اين فقيرشدگي در مقدار δ18O به احتمال زياد در اثر ازدياد دما در سيالات کاني ساز به وجود مي آيد. مقدار ميانگين δ34S نمونه هاي گالن، ‰9/5- و مقدار ميانگين δ34S نمونه هاي باريت، ‰8/20 مي باشد. اين مقادير بيانگر اين است که سولفات دريايي محتمل ترين منبع گوگرد مي باشد. مطالعات سيالات درگير بر روي کانيهاي فلوريت دماي همگن شدن در محدود 125 تا 236 درجه سانتي گراد و شوري 0-97/14 درصد وزني نشان مي دهد. بنابراين مي توان فرض کرد که منبع اصلي سیالات کانسنگ ساز در کانسار کمرمهدی، شورابهاي حوضه اي مي باشند.
با توجه به يافته هاي فوق، از نظر چارچوب زمين شناسي (به طور مثال، ماهيت اپي ژنتيک کانسار، جايگاه تکتونيکي، نوع سنگهاي ميزبان، مجموعه کانيايي، منابع و ترکيب سیالات کانسنگ ساز)، کانسار کمرمهدي قابل مقايسه با کانسارهاي غني از فلوئور نوع دره مي سي سي پي، به خصوص زير گروه RGR، مي باشد.