زمین‌شناسی و کانه‌زایی کانسار مس آق‌کند ، شمال زنجان

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات

1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………. 1

1-2- طرح مسئله و هدف از مطالعه …………………………………………………………… 1

1-3- روش انجام تحقیق………………………………………………………………………  2

1-4- موقعیت جغرافیایی و راه­های دسترسی به منطقه ……………………………………….. 3

1-5- شرایط آب و هوایی منطقه ………………………………………………………………. 3

1-6- اوضاع اجتماعی و معیشتی ……………………………………………………………… 4

1-7- زمین ریخت­شناسی ………………………………………………………………………. 4

1-8- تاریخچه مطالعات و کارهای انجام شده پیشین ………………….…………………….. 5

 

فصل دوم : زمین‌شناسی و سنگ‌شناسی

 

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………. 8

2-2- زمین‌شناسی زیرپهنه طارم ……………………………………………………………….. 8

2-2-1- چینه‌شناسی ………………………………………………………………………….. 8

2-2-2- ماگماتیسم …………………………………………………………………………. 10

2-2-3- زمین‌شناسی ساختمانی …………………………………………………………….. 11

2-3- واحدهای سنگی منطقه مورد مطالعه ………………………………………………….. 13

2-3-1- واحد E^t ……………………………………………………………………………. 13

2-3-3- واحد E^v2 ………………………………………………………………………….. 13

2-3-4- واحد Ol^v1 ………………………………………………………………………… 15

2-3-5- واحد Ol^v2 ………………………………………………………………………… 15

2-3-6- واحد Ol^ba …………………………………………………………………………. 16

2-3-7- واحد Ol^sv …………………………………………………………………………. 16

2-4- زمين­شناسي ساختماني و تکتونیک منطقه مورد مطالعه ………………………………. 16

2-5- سنگ­شناسی منطقه مورد مطالعه ………………………………………………………. 17

2-5-1-گدازه­های ریولیتی- ریوداسیتی …………………………………………………….. 18

2-5-2- پرلیت ………………………………………………………………………………. 21

2-5-3- پیچستون …………………………………………………………………………… 21

2-5-4-ایگنمبریت ………………………………………………………………………….. 23

2-5-5- توف­های ریولیتی- ریوداسیتی ……………………………………………………… 25

2-5-6- گدازه­های بازالتی- آندزیت بازالتی …………………………………………………. 25

 

فصل سوم : ژئوشیمی و محیط تکتونوماگمایی

 

3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………… 28

3-2- تصحیح داده‌های حاصل از تجزیه‌های ژئوشیمیایی …………………………………… 28

3-2-1- تصحیح مربوط به حذف مواد فرّار (L.O.I) ………………………………………. 30

3-2-1-    محاسبه FeO و Fe₂O₃  از آهن کل ………………………………………………. 30

• طبقه­بندی شیمیایی و نام­گذاری سنگ­های منطقه …………………………………….. 31

• تعیین سری ماگمایی سنگ­های منطقه ………………………………………………… 32

  • نمودار SiO2 در مقابل Na2O+K2O ( (Irvine and Baragar, 1971 …………………………………………………………………………………………………. 33

  • نمودار مثلثی AFM (Irvine and Baragar, 1971) ……………. …………..33

  • نمودار K2O در مقابل SiO2 (Rickwood, 1989) ………………………… 34

• تعیین نوع ریولیت‌های منطقه مورد مطالعه …………………………………………… 35

  • نمودار تمایز گرانیت­های نوع A با انواع دیگر گرانیت­ها (Whalen، 1987) ……………………………………………………………………………………………. 36

3-5-2-      نمودار Zr در مقابل SiO₂ ( Furnes و همکاران،1996) ………………….. 36

• نمودارNa₂O در مقابلK₂O  (Chappell and White، 1974) …………………………………………………………………………………………… 36

• نمودار تمایز گرانیت­های منیزیمی- آهنی و کردیلرائی- نوع A (Frost و همکاران، 2001) ………………………………………………………………………………………. 37

• نمودارهای تغییرات عناصر ……………………………………………………………. 38

  • نمودارهای تغییرات عناصر اصلی ………………………………………………… 38

  • نمودارهای تغییرات عناصر کمیاب ……………………………………………….. 39

• نمودارهای عنکبوتی …………………………………………………………………… 41

• الگوی عناصر کمیاب خاکی (REE) …………………………………………………. 44

• خاستگاه تکتونوماگمایی سنگ­های منطقه …………………………………………… 46

• مقایسه الگوی عناصر کمیاب سنگ‌های اسیدی منطقه با گرانیتوئیدهای محیط‌های تکتونیکی ……………………………………………………………………………… 50

• محیط تکتونوماگمایی سنگ‌های حدواسط- بازیک …………………………………. 51

• عمق تشکیل سنگ‌های اسیدی منطقه ………………………………………………… 52

• فرایندهای درگیر در تشکیل سنگ‌های منطقه …………………………………………. 52

• الگوی تکتونوماگمایی منطقه مورد مطالعه ……………………………………………. 54

فصل چهارم : کانه‌زایی

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………….. 56

4-2- کانه‌زایی مس …………………………………………………………………………… 56

4-2-1- مرحله اول کانه‌زایی ………………………………………………………………… 56

4-2-2- مرحله دوم کانه‌زایی ………………………………………………………………… 57

4-2-3- مرحله سوم کانه‌زایی ……………………………………………………………….. 58

4-2-4- مرحله چهارم کانه‌زایی ………………………………………………………………. 59

4-2-5- مرحله پنجم کانه‌زایی ………………………………………………………………… 60

4-2-6- مرحله ششم کانه‌زایی ………………………………………………………………. 62

4-3- دگرسانی ………………………………………………………………………………….. 62

4-3-1- دگرساني سيليسي ……………………………………………………………………. 62

4-3-2- دگرساني کلریتی …………………………………………………………………….. 62

4-3-3-    دگرساني پروپلیتیک ……………………………………………………………….. 63

4-4- کانی‌شناسی مواد معدنی و باطله ………………………………………………………… 64

4-4-1- کالکوپیریت …………………………………………………………………………. 64

4-4-2- اولیژیست ……………………………………………………………………………. 65

4-4-3- مالاکیت……………………………………………………………………………… 65

4-4-4-گوتیت و لپیدوکروسیت ………………………………………………………………. 65

4-4-5-کانی‌های باطله …………………………………………………………………………. 65

4-5-  ساخت و بافت ماده معدنی و مواد باطله ………………………………………………. 67

4-6-  توالی پاراژنزی …………………………………………………………………………… 68

4-7-  ژئوشیمی زون‌های کانه‌دار…………………………………………………………………. 69

4-7-1- الگوی عناصر نادر خاکی در زون‌های کانه‌دار ……………………………………….. 70

4-7-2-  تهی‌شدگی و غنی‌شدگی عناصر در زون‌های کانه‌دار …………………………………. 72

4-8- 1- کانه‌زایی غیرفلزی در منطقه ………………………………………………………… 75

4-8-2- پتروگرافی پرلیت در محدوده مورد مطالعه ………………………………………….. 76

4-8-3-  بافت پرلیت ………………………………………………………………………….. 77

4-8-4- ترکیب شیمیایی پرلیت ……………………………………………………………… 78

4-8-5-  ژنز پرلیت …………………………………………………………………………….. 78

4-8-6-  دگرسانی پرلیت …………………………………………………………………….. 80

4-8-7-  کاربردهای اقتصادی پرلیت………………………………………………………….. 81

4-8-8-  پراکندگی کانسارهای پرلیت در ایران………………………………………………… 82

فصل پنجم : تیپ کانه‌زایی و الگوی تشکیل

 

5-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………… 83

5-2- تیپ کانه‌زایی مس در منطقه آق‌کند ……………………………………………………. 83

5-2-1- طبقه‌بندی و ویژگی‌های عمومی کانسارهای مس ……………………………………. 83

5-2-1- کانسارهای مس پورفيري …………………………………………………………… 84

5-2-2- كانسارهاي مس چینه‌سان- چینه‌کران ……………………………………………….. 86

5-2-3- كانسارهاي مس ماگماتيكي ………………………………………………………… 88

5-2-4- كانسار‌هاي مس تيپ سولفيد توده‌اي آتشفشان‌زاد ……………………………………. 88

5-2-5- كانسارهاي اسكارن مس‌دار…………………………………………………………… 90

5-2-6- كانسارهاي مس رگه‌اي ……………………………………………………………… 91

5-2-7- كانسارهاي مس کربناتیتی…………………………………………………………… 92

5-2-8- كانسارهاي مس و طلای همراه با اکسیدهای آهن …………………………………… 92

5-2-9- كانسارهاي گرمابي مس …………………………………………………………….. 93

5-3- مقایسه ویژگی‌های کانه‌زایی مس آق‌کند با کانسارهای گرمابی …………………………. 93

5-4- الگوی تشکیل رخداد معدنی مس آق‌کند ………………………………………………… 94

• پیشنهادات اکتشافی ……………………………………………………………………. 97

منابع …………………………………………………………………………………………….. 98

فهرست جداول

جدول 3-1- نتایج تجزیه شیمیایی عناصر اصلی، فرعی، کمیاب و REE در  نمونه‌های منطقه آق­کند با حذف مواد فرّار و تصحیح مقادیر آهن. مقادیر اکسیدهای اصلی بر حسب درصد وزنی و سایر عناصر بر حسب گرم در تن می‌باشد…………………………………………………………………  29

جدول 3-2- نتایج محاسبات نورم با احتساب حذف مواد فرار و تصحیح مقدار آهن کل برای نمونه­های منطقه آق­کند. مقادیر بر حسب درصد وزنی می­باشند………………………………………… 30

جدول 4-1- نتایج آنالیزهای شیمیایی عناصر کمیاب و فرعی برای زون‌های کانه­دار در رخداد معدنی مس آق‌کند. تمامی داده­ها بر حسب ‌گرم در تن می‌باشند……………………………………………  70

جدول 4-2- مقایسه ترکیب شیمایی پرلیت­های منطقه مورد مطالعه با پرلیت شاخص………….  78

جدول 5-1- مقايسه ویژگی­های زمین­شناسی و کانه­زایی مس آق­کند با کانسارهای مهم مس  …………………..……………………………………………………………….  95

فهرست تصاویر

شکل 1-1- نقشه­ متالوژنی ناحیه­ طارم- هشتجین (قربانی، 1381)………………………………  2

شکل 1-2- موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه و راه­های دسترسی به آن…………………..  4

شکل 1-3- نمایی از زمین­ریخت­شناسی منطقه مورد مطالعه براساس تصویر سه بعدي Google Earth (دید به سمت شمال­)……………………………………………………………………….  5

شکل 2-1- تقسیم­بندی زون­های ساختاری ایران (Alavi, 1991) و موقعیت منطقه مورد مطالعه بر روی آن………………………………………………………………………………………………  8

شکل  2-2- نقشه زمين‌شناسي ساده شده از منطقه آق‌کند براساس نقشه زمين‌شناسي مقياس 1:100000 هشتجین (فریدی و انوری، 1379)…………………………………………………  14

شکل 2-3-  دورنمایی از واحدهای آتشفشانی در منطقه مورد مطالعه (دید به سمت شمال). در بخش مرکزی تصویر، گنبد ریولیتی قابل مشاهده است……………………………………………  18

شکل 2-4- نمایی از بیوتیت‌ها و هورنبلندهای اپاسیته موجود در مقاطع میکروسکوپی…………  19

شکل 2-5- الف- نمایی نزدیک از زینولیت داخل ریولیت‌ها. ب- نمونه دستی از گدازه ریولیتی –ریوداسیتی که حالت جریانی و لایه‌لایه در آنها قابل مشاهده است. ج و د- نمونه دستی ریولیت که فضای خالی ناشی از خروج گاز درآن توسط کلسدونی پر شده است. ه- درشت­بلور­های ریز پلاژیوکلاز و کوارتز در زمینه میکرولیتی سنگ­های ریولیتی- ریوداسیتی. و- تصویر میکروسکوپی از تصویر ج و د. cal: کلسدوئن، Qz: کوارتز ، Bi: بیوتیت. تصاویر میکروسکوپی در نور XPL ………………………………………………………………………………………  20

شکل 2-6- الف- نمايي نزديک از پرليت­هاي موجود در منطقه مورد مطالعه (ديد به سمت شمال). ب- تصوبر نمونه دستی پرلیت. ج و د- پرلیت با ترک­های مدور و حاوی بلورهای ریز بیوتیت و فلدسپات آلکالن. تصویر ج در نور XPL و تصویر د در نور PPL ………………………………………………………………………………………  22

شکل 2- 7- الف- تصویر نمونه دستی پیچستون. ب- شکستگی­های جهت­دار در پیچستون­ها. تصویر میکروسکوپی در نورPPL …………………………………………………………………. 22

شکل 2-8- نمایی از لایه­های ایگنمبریتی در منطقه مورد مطالعه (دید به سمت شمال‌خاور)………………………………………………………………………………………… 23

شکل 2-9- نمایی نزدیک از حالت جریانی و فطعات سنگی جهت‌یافته موجود در ایگنمبریت‌ها.  ب- نمونه دستی از ایگنمبریت‌های منطقه که حالت جریانی و جهت یافتگی ترکش‌های شیشه‌ای در راستای جریان خمیره سنگ را نشان می‌دهد، ج- حالت جریانی موجود در ایگنیمبریت­ها همراه با بلورهای پلاژیوکلاز و قطعات لیتیک (نور (PPL، plg: پلاژیوکلاز، Lith: قطعات خرده­سنگی …………………………………………………………………………………………………….  24

شکل 2-10-الف- نمونه دستی از ریولیت‌ها که حالت جریانی و لایه‌ای نشان می‌دهند. ب- درشت­بلورهای پلاژیوکلاز، بیوتیت و سانیدین در یک زمینه دانه­ریز در نور XPL …………………………………………………………………………………………………….  25

شکل 2-11- الف- نمایی از حفرات پُرشده توسط کلسیت و کوارتز در آندزیت‌های بازالتی و تشکیل بافت آمگیدالوئیدی. ب- آنکلاوهای موجود در گذاره بازالتی. ج و د- نمائی نزدیک از بافت پورفیریتیک حاوی درشت­بلورهای پلاژیوکلاز و کانی­های مافیک اپیدوتی ­شده در بازالت و آندزیت بازالتی موجود در منطقه. ه- و- بافت پورفیریتیک متشکل از بلورهای پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن در زمینه دانه­ریز در بازالت­ها. تصاویر میکروسکوپی در نور XPL………………………………………………………………………………………………. 26

شکل 3-1- طبقه­بندی سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه: الف- براساس نمودار آلکالی‌ها در مقابل سیلیس (Cox et al., 1979)، ب- بر اساس نمودار SiO₂ در مقابل Zr/TiO₂ (Winchester and Floyd, 1977)………………………………………………………………………………  32

شکل 3-2- طبقه­بندی انواع سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه بر اساس نورم. الف- نمودار  Strekaisene (1980)، ب- نمودار   O´connor (1995) …………………………………………………………………………………………………….  32

شکل 3-3- نمودار تغییرات Na₂O+K₂O در مقابل SiO₂ (Irvine and Baragar, 1971) برای سنگ­های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه …………………………………………………………  33

 شکل 3-4- نمودار AFM (Irvine and Baragar, 1971) که نمونه‌های منطقه آق­کند بر روی آن تصویر شده‌اند …………………………………………………………………………………….. 34

شکل 3-5- موقعیت سنگ­های آتشفشانی مورد مطالعه بر روی نمودار SiO₂ در مقابلK₂O (Rickwood, 1989) ……………………………………………………………………………  34

شکل 3-6- تعیین نوع I و S از A ریولیت­های مورد مطالعه با استفاده از نمودارهای پیشنهادی  Whalenو همکاران (1987) …………………………………………………………………….  36

شکل3-7- الف- نمودار SiO₂ در مقابل Zr (Furnes, et al., 1996) برای تفکیک گرانیتوئیدهای نوع A و I.  ب- نمودار K₂O در مقابل Na₂O (Chappell and White, 1974) برای تفکیک گرانیتوئیدهای نوع I و S. براساس این نمودارها، ریولیت‌های منطقه از نوع I می‌باشند …………………………………………………………………………………………………….  37

شکل 3-8- الف- نمودار FeO/(FeO+MgO) در مقابل SiO₂ برای تمایز گرانیت‌های منیزیمی و آهنی. ب- نمودار FeOt/(FeOt+MgO) در مقابل SiO₂ برای تفکیک گرانیت‌های کردیلرائی و گرانیت نوع A . هر دو نمودار ازet al, 2001)  Frost ) ………………………………………… 37

شکل 3-9- الف- نمودارهای تغییرات اکسیدهای اصلی در برابر SiO₂ سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه، ب- نمودارهای تغییرات عناصر کمیاب در برابر SiO₂ سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه ………………………………………………………………………………………. 40

شکل 3-10-الف- نمودار عنکبوتی داده‌های عناصر کمیاب سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه که نسبت به کندریت بهنجار شده اند (Thompson، 1982 ). ب- نمودار عنکبوتی داده‌های عناصر کمیاب سنگ‌های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه که نسبت به گوشته اولیه (Sun and McDonough، 1989) بهنجار شده‌اند ……………………………………………………………………………  43

شکل 3-11- الگوی عناصر کمیاب خاکی نمونه‌های مورد مطالعه که نسبت به کندریت (Nakamra, 1974) بهنجار شده‌اند ……………………………………………………………………………  45

شکل 3-12- موقعیت نمونه­های اسیدی مورد مطالعه بر روی نمودارهای تعیین محیط تکتونیکی Pearce et al (1984) ……………………………………………………………………………  47

شکل 3-13- موقعیت نمونه­های اسیدی مورد مطالعه بر روی نمودار  Rb در مقابلNb+Y (Pearce et al., 1984)…………………………………………………………………………………….. 47

شکل 3-14-  دیاگرام R₂-R₁ Bctchelor and Bowden (1985) که نمونه های مورد مطالعه بر روی آن پلات شده­اند ……………………………………………………………………………..  48

شکل 3-15- موقعیت نمونه­های ریولیتی مورد مطالعه در نمودارهای Muller and Groves  (1997). الف- نمودارZr  در مقابل Y برای تفکیک محیط داخل صفحه­ای از محیط کمان، ب- نمودار Zr/Al₂O₃ در مقابل TiO₂/Al₂O₃ برای تفکیک انواع محیط­های کمانی، ج- نمودار Zr/TiO₂ در مقابل Ce/P₂O₅ برای تفکیک کمان حاشیه فعال قاره­ای از کمان بعد از برخورد …………………………………………………………………………………………………….  49

شکل 3-16- نمودارهای ارائه شده توسط Schandel and Gorton (2002) جهت تفکیک محیط تکتونیکی سنگ­های گرانیتوئیدی ………………………………………………………………….. 50

شکل3-17-الف- الگوی عناصر کمیاب گرانیتوئیدهای تشکیل شده در محیط‌ تکتونیکی پس از برخورد (اقتباس از Pearce و همکاران، 1984)،  ب- الگوی عناصر کمیاب سنگ‌های اسیدی منطقه که نسبت به ORG بهنجار شده‌اند …………………………………………………………  51

شکل 3-18- نمودارهای مثلثی Wood (1980) جهت تشخیص انواع بازالت‌ها که نمونه‌های حدواسط- بازیک منطقه مورد مطالعه بر روی آنها پلات شده است (IAT = توله­ایت‌های جزایر قوسی، CAB= بازالت‌های کالک­آلکالن، WPT = توله­ایت‌های داخل صفحه، WPA = بازالت‌های آلکالن داخل صفحه، N-MORB = بازالت‌های عادی پشته میان اقیانوسی، E-MORB = بازالت‌های غنی شده پشته میان اقیانوسی …………………………………………………………. 52

شکل 3-19- موقعیت نمونه­های اسیدی مورد مطالعه بر روی دیاگرام Rb در مقابل Sr (Coundi, 1976) برای شناسایی عمق‌ تشکیل ماگمای به­وجودآورنده منطقه …………………………………………………………………………………………………….. 53

شکل 3-20-  موقعیت نمونه‌های مورد مطالعه بر روی نمودار Th/Ybدر مقابل Ta/Yb (Pearce et al., 1984) ……………………………………………………………………………………….. 53

شکل 3-21- تصویر شماتیک تکامل ژئودینامیکی از منطقه طارم (Nabatian et al., 2014). الف- تشکیل گوشته متاسوماتیزه و غنی­شده در نتیجه فرورانش نئوتتیس یه زیر صفحه ایران. ب- تشکیل محیط کششی پس از برخورد صفحه­های عربی و ایران، منجر به کشیدگی لیتوسفر ضخیم­شده گشته و گوشته استنوسفری به سمت بالا حرکت می­کند. در ادامه، گوشته استنوسفری متاسوماتیزه متحمل ذوب بخشی در نتیحه کاهش فشار شده و مذاب غنی از پتاسیم سنگ­های منطقه مورد مطالعه شده است ………………………………………………………………………………………………. 55

شکل 4-1- نمایی از رگه کانه­زایی مس در منطقه آق­کند (دید به سمت جنوب­باختر). گنبد ریولیتی در تصویر قابل مشاهده است ………………………………………………………………………… 57

شکل 4-2- مرحله اول کانه­زايي در رخداد معدنی مس آق­کند. الف- ­رگچه­ فلوئورینی که توسط رگه­های سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم و رگچه­های مالاکیتی مرحله پنجم قطع شده است. ب- خُرده­کانی فلوئورین نیمه­گِردشده مرحله اول کانه­زايي در سیمان سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم. بافت کوکاد نیز در اطراف این خُرده­کانی تشکیل شده است. رگچه­های کلریتی مرحله پنجم نیز در تصویر دیده می­شود که هر دو مرحله کانه­زایی را قطع کرده است. هر دو تصویر در نور دوبار پلاریزه انکساری. Chl: کلریت، Fl: فلوئورین، Mlc: مالاکیت، Qz: کوارتز …………………………………………………………………………………………………………. 57

شکل 4-3- مرحله دوم کانه­زايي در رخداد معدنی مس آق­کند. الف و ب- رگه­های سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم که رگه فلوئورینی مرحله اول را قطع کرده­اند. قطعاتی از فلوئورین به­صورت خُرده­کانی­های زاویه­دار تا نیمه­گِردشده درون این رگه­ها دیده می­شود. در هر دو تصویر، فضای بین کوارتزها توسط کلریت­های مرحله پنجم پر شده است. کوارتزها در شکل الف بافت­های قشرگون و گل­کلمی و در شکل ب، بافت­های گل­کلمی و پَرمانند نشان می­دهند. ج و د- مرحله دوم کانه­زایی به­صورت سیمان در فضای برش­های سنگ میزبان (ج) و قطعات فلوئورینی مرحله اول (د). همه تصاویر در نور دوبار پلاریزه انکساری.AL : خرده­سنگ­های آندزیتی، Ccp: کالکوپیریت، Chl: کلریت، Fl: فلوئورین، Gth: گوتیت، Mlc: مالاکیت، Qz:کوارتز…………………………………………………………………………………………. 58

شکل 4-4- مرحله سوم کانه­زايي در رخداد معدنی مس آق­کند به­صورت رگه­های سیلیسی- اولیژیستی. رگه­های این مرحله رگه­های سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم را قطع کرده (ج) و خود توسط رگه­های سیلیسی مرحله چهارم قطع شده­اند (الف تا د). تصاویر الف و ج در نور دوبار پلاریزه و تصاویر ب و د در نور یکبار پلاریزه انکساری. Oli: اولیژیست، Qz: کوارتز …………………………………………………………………………………………………….. 59

شکل 4-5- مرحله چهارم کانه­زايي در رخداد معدنی مس آق­کند. الف- رگچه­های کوارتزی مرحله چهارم که رگه فلوئورینی مرحله اول را قطع کرده است. ب- رگه کوارتزی مرحله چهارم که خُرده­کانی کالکوپیریتی مرحله دوم را دور زده است. ج و د- مرحله چهارم کانه­زایی به­صورت دسته­رگچه­های نیمه­موازی تا متقاطع کوارتزی که رگچه­های سیلیسی- اولیژیستی مرحله سوم را قطع کرده­اند. تصاویر الف تا ج در نور دوبار پلاریزه و تصویر ب در نور یکبار پلاریزه انکساری. Ccp: کالکوپیریت، Chl: کلریت، Fl: فلوئورین،Oli : اولیژیست، Qz: کوارتز ……………………………………………………………………………………………………….. 60

شکل 4-6- مرحله پنجم کانه­زايي در رخداد معدنی مس آق­کند.  رگچه­های­ مالاکیتی و کلریتی مرحله پنجم که رگه فلوئورینی مرحله اول را قطع­ کرده­اند. در گوشه تصویر- بالا، سمت چپ- کلریت فضای خالی رگه­ سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم را پر کرده است. ب- مالاکیت به­صورت پُرکننده فضای خالی سیمان سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم.  ج و د- رگچه کلریتی مرحله پنجم که رگه­ سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم را قطع کرده است. بافت اسفرولیتی کلریت­ها در تصویر د به­خوبی قابل مشاهده است. ه و و- کلریت با بافت شعاعی در فضای بین رگه­های سیلیسی- سولفیدی مرحله دوم. همه تصاویر در نور دوبار پلاریزه انکساری. Ccp: کالکوپیریت، Chl: کلریت، Fl: فلوئورین، Mlc: مالاکیت، Qz: کوارتز ……………………………………………………………………………………………………….. 61

شکل 4-7- دگرسانی پروپلیتیک در رخداد معدنی مس آق­کند. الف و ب- دگرسانی پلاژیوکلازها به سریسیت، کلسیت، و اپیدوت. ج و د- دگرسانی بخشی تا گسترده پیروکسن به مجموعه کلسیت، اپیدوت و کوارتز همه تصاویر در نور دوبار پلاریزه انکساری.
Cal: کلسیت، Ep: اپیدوت، Plg: پلاژیوکلاز، Px: پیروکسن، Qz: کوارتز، Ser: سریسیت …………………………………………………………………………………………………….  63

شکل 4-8- تصاویر میکروسکوپی از کانی کالکوپیریت در رخداد معدنی مس آق­کند. بلورهای کالکوپیریت به گوتیت و لپیدوکروسیت دگرسان شده و تنها بقایایی از انها به­صورت بافت بازماندی یا جزیره­ای باقی مانده است. همه تصاویر در نور انعکاسی. Cpy: کالکوپیریت، Gth: گوتیت، Lp: لپیدوکروسیت …………………………………………………………………………………….. 64

شكل 4-9- تصاویر میکروسکوپی از بلورهای تیغه­ای اولیژیست در رخداد معدنی مس آق­کند. هر دو تصویر در نور انعکاسی ……………………………………………………………………………. 65

شکل 4-10- انواع کوارتز و بافت آن در رخداد معدنی مس آق­کند. الف و ب- رشد کوارتزهای ریزبلور (کلسدونی) با بافت گل­کلمی و قشرگون در فضای خالی سنگ. ج- کوارتز ریزبلور با بافت گل­کلمی در فضای بلورهای فلوئورین. د- کوارتزهای درشت­بلور با بافت شانه­ای یا دندان­سگی در رگه­های سیلیسی. ه- کوارتزهای درشت­بلور با بافت قشرگون و گل­کلمی درون رگه سیلیسی گدازه آندزیتی- بازالت آندزیتی میزبان. و- کوارتزهای درشت­بلور با بافت پَرمانند. همه تصاویر در نور دوبار پلاریزه انکساری. AL: خرده­سنگ­های آندزیتی، Chl: کلریت، C-Qz- کوارتزهای درشت بلور، Fl: فلوئورین، M-Qz- کوارتزهای ریزبلور ……………………………………………………………………………………………………….. 66

شکل 4-11- نمایی از بافت­های قشرگون و گل­گلمی ماده معدنی در رخداد معدنی مس آق­کند در مقیاس نمونه‌ دستی ……………………………………………………………………………….. 68

شکل 4-12- توالی پاراژنتیک، فراوانی نسبی و ساخت و بافت کانی­ها برای مواد معدنی و باطله در رخداد معدنی مس آق­کند …………………………………………………………………………. 69

شکل 4-13- نمودار تمرکز عناصر REE برای بخش­های کانه­دار در رخداد معدنی مس آق­کند که نسبت به کندریت (Nakamura، 1974) بهنجار شده­اند ………………………………………… 71

شکل 4‑14- الگوی عناصر REE برای بخش­های کانه­دار، گدازه­های آندزیت بازالتی فاقد کانه­زایی ائوسن (سنگ میزبان) و گدازه­های ریولیتی- ریوداسیتی الیگوسن که نسبت به کندریت (Nakamura، 1974) بهنجار شده­اند ……………………………………………………………………………. 72

شکل4-15- نمودار عناصر فرعی (الف) و عناصر REE (ب) برای بخش‌های کانه‌دار در رخداد معدنی آق‌کند که نسبت به گدازه­های آندزیت بازالتی میزبان سالم و فاقد کانه­زایی بهنجار شده‌اند …………………………………………………………………………………………………….. 74

شکل 4- 16 – دورنمای معدن پرلیت و گنبد ریولیتی (دید به سمت شمال) ……………………. 76

شکل 4-17- نمایی نزدیک از پرلیت­های موجود در منطقه……………………………………… 76

شکل4-18- نمای شماتیک از نحوه تشکیل گنبدهای ریولیتی و ذخایر پرلیتی در دامنه آنها …….. 80

شکل 5-1- نمایی شماتیک از مراحل تکوين و تکامل کانه­زایی در منطقه آق‌کند. الف- تشکیل توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن. ب – چین­خوردگی و تشکیل درز و شکاف. ج- نفوذ توده­های گرانیتوئیدی الیگوسن به داخل واحدهای ائوسن. رخنمون این توده­ها در سطح به­صورت گنبدهای ریولیتی و واحدهای آذرآواری ریولیتی نمایان است. نفوذ این توده­ها و گنبدها سبب چرخش آب­های جوی و شکل­گیری کانه­زایی مس به­صورت رگه­های سیلیسی مس­دار درون واحدهای ائوسن شده است. د- بالاآمدگی ناحيه و توسعه فرآیندهای هوازدگی و فرسایش……………………………………………………………………………………………. 96