دانلود محصول: جایگاه مصالح مرسله در فتاوای رشید رضا

تعداد 141 صفحه فایل word

چکیده

محمد رشید رضا یکی از علمای شهیر اسلام در زمینه­ی فتوا و اجتهاد معاصر است. خصوصیات و ویژگی­های مهم ایشان چون استقلال فکری، وسعت دانش و تجربه در زمینه­ي فقه، اصول فقه، حدیث، الاحکام السلطانیه و اصلاح اجتماعی، توانایی ایشان را در فتوا نسبت به مسائل مستحدثه­ی معاصر و مشکلات فقهی و دینی برجسته نموده است. رشید رضا فتاوایش را در طول چند دهه در مجله‌ی المنار و آثار دیگرش بیان کرده است. بخش مهمی از این فتاوا مربوط به مسائل مستحدثه می‌باشد. مثال‌هایی از این فتاوا را می‌توان فتوا در مسأله­ی صرف زکات توسط مؤسسات خیریه در غیر اصناف فرض شده، مسأله­ی عقد ازدواج با قصدی غیر از تشکیل زندگی خانوادگی به استناد مشکلات جدید و نوظهور، حکم تدوین قوانین جدید دولتی و عمل به آن، و غیره نام برد. برای پاسخگویی به چنین مسائلی، مصالح مرسله به عنوان یکی از ادله‌ی مختلف فیها و مقاصد شریعت به عنوان یکی از شروط و ضوابط مصالح مرسله جایگاه اساسی دارند. حال با بررسی نقش و جایگاه مصالح مرسله در فتاوای رشید رضا، از جهتی می‌توان به اصول و روش ایشان در استفاده از مصالح مرسله پی برد و از جهتی دیگر ارتباط مصالح مرسله را با مقاصد شریعت و مسائل مستحدثه به صورت عینی‌تر مشاهده نمود. در مجموع این موارد دارای آثار و نتایج مثبت فراوانی خواهد بود. در تحقیق حاضر با بررسی دیدگاه رشید رضا و فتاوای ایشان با جمع‌آوری مطالب به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نتایج مهمی حاصل شده است که می‌توان به این موارد اشاره نمود؛ اول فهم روش استنباطی رشید رضا، دوم اینکه رشید رضا از مقاصد شریعت به عنوان یک اصل کاربردی و به عنوان یکی از شروط و ضوابط اساسی مصالح مرسله در فتاوایش بهره برده است، سوم اثبات اینکه عمل بر مبنای مقاصد شریعت ایشان را قادر ساخته تا انواع مصالح را به خوبی بسنجد و آن را از مفاسد با درجات متفاوتشان تمییز دهد و در نتیجه پاسخ‌هایی شایسته نسبت به سؤالات استفتا شده ارائه نماید، چهارم اثبات جایگاه ایشان در نشان دادن اهمیت و نقش مقاصد شریعت در اجتهاد معاصر. در نهایت از نتایج کلی چنین تحقیقی کمک به رفع اختلاف علما در بحث مصالح مرسله و مقاصد شریعت می­باشد.

کلمات کلیدی: ادله‌ی مختلف فیها، ترجیح مصالح، فتاوای معاصر، فطرت، مصلحت، مقاصد شریعت