%34تخفیف

” تهیه فیلم نازک نانو ساختار AZO (اکسید روی با ناخالصی آلومینیوم) به روش سل- ژل و بررسی اثر بازپخت، pH و غلظت بر روی خواص الکترواپتیکی آن”

تعداد 140صفحه  درword

کارشناسی ارشد

فیزیک اتمی و مولکولی

تهیه فیلم نازک نانو ساختار AZO (اکسید روی با ناخالصی آلومینیوم) به روش سل- ژل و بررسی اثر بازپخت، pH و غلظت بر روی خواص الکترواپتیکی آن”

 

چکیده

در این پژوهش جایگزینی مناسب برای لایه‌های نازک ITO به عنوان لایه‌های اکسیدی شفاف رسانا (TCO) به کار رفته در ابزارآلات اپتوالکترونیکی از جمله سلول‌های خورشیدی بررسی می‌شود. برای این منظور از لایه‌های نازک اکسیدروی با ناخالصی آلومینیوم که به روش سل-ژل و با تکنیک لایه‌نشانی فروبری تهیه شده است، استفاده می‌شود. اکسیدروی نیم‌رسانایی با گاف انرژی پهن و مستقیم در حدود 3.3 الکترون- ولت ماده‌ای بسیار مناسب با قیمت ناچیز است که در حضور ناخالصی‌های مناسب از جمله آلومینیوم ضمن بهبود خواص الکتریکی به جایگزینی بهینه برای لایه‌های نازک ITO تبدیل می‌شود. روش شیمیایی سل-ژل امکان تهیه لایه‌های نازک را با قیمتی ناچیز در ابعاد صنعتی و با دقت بالا فراهم می‌آورد. در این پژوهش با انتخاب پیش ماده‌های مناسب از قبیل استات روی و استات آلومینیوم مرک آلمان جهت سنتز سلی پایدار با درجه خلوص بالا اقدام می‌شود. بدین منظور به جهت افزایش حامل‌های بار برای اولین بار سلی با غلظت 2 مولار و پایداری طولانی مدت سنتز شده و لایه‌هایی با خواص عالی اپتیکی و الکتریکی به تعبیر خاص عبوردهی نور بیش از 95% و مقاومت ناچیز  50  در مقایسه با مقاومت‌های   30  لایه‌های نازک تجاری ITO با هزینه‌ای بسیار کم ساخته می‌شود. مشخصه‌یابی‌های انجام گرفته در 2 زمینه یکی برای سل‌ها با غلظت‌های مختلف ناخالصی و لایه‌های نازک شامل بررسی طیف تبدیل فوریه مادون قرمز، طیف جذبی و عبوری، طیف فوتولومینسانس، طیف پراش پرتو ایکس و محاسبه اندازه ذرات از طریف رابطه‌ی شرر، تصویر میکروسکوپ الکترونی و بررسی منحنی جریان-ولتاژ جهت محاسبه‌ی مقاومت الکتریکی لایه نازک می‌باشد. تصویر حاصل از میکروسکوپ الکترونی روبشی اندازه نانو ذرات سنتز شده روی لایه نازک با شکل کاملا کروی را حدود 40 نانومتر و ضخامت لایه نازک را حدود 90 نانومتر نشان می‌دهد.

فهرست   مطالب

عنوان  —————————————————صفحه

فصل اول  : مقدمه  ………………………………………..      1

1-1-فناوری نانو  …………………………………….      2

1-2-لایه نازک………………………………………     2

1-2-1- مفهوم لایه‌های نازک  ………………………….             3

1-2-2- اهمیت  لایه نازک  ……………………………           4

1-2-3- فیزیک لایه‌های نازک    …………………………        5

1-2-4-کیفیت  لایه‌های نازک  ………………………….    7

1-3-اکسیدروی  …………………………………….    7

1-3-1-کاربردها  ………………………………….    8

1-4-فیلم‌های اکسیدی شفاف رسانا     TCO…………………    9

1-4-1-اکسید ایندیم قلع ……………………………..    9

1-4-2-استفاده از اکسیدروی    ………………………….    11

1-5-تکنیک‌های تهیه…………………………………    12

1-5-1-روش سل-ژل …………………………..    12

1-6-مروری بر فصل‌ها  ………………………………..    14

فصل دوم : مبانی وسوابق موضوع طرح……………………………    16

2-1- اکسیدروی  ……………………………………    17

2-1-1- اکسیدروی در گذز زمان……………………….    17

2-1-2- شبکه بلوری اکسیدروی……………………….        18

2-2-نیمرساناها  ……………………………………..    20

2-1-1- نظریه نواری……………………………..    20

 2-2-2- انواع نیمرساناها……………………………    21

2-3- آلایش  ……………………………………..    23

2-3-1- ناخالصی ………………………………    23

2-3-2- ناخالصی آلومینیوم………………………..         24

2-4-روش‌های تهیه  …………………………………    25

2-4-1- روش سل-ژل  …………………………     26

2-4-2- فناوری سل-ژل ……………………….         27

2-5-تهیه لایه نازک  …………………………………..    29

2-5-1- لایه نشانی فروبری  …………………………    29

2-5-2- لایه نشانی چرخشی  …………………………    30

فصل سوم  : فعالیت‌های تجربی    ……………………………………    31

3-1-   پیشگفتار  ……………………………………..    32

3-2- تهیه سل اکسیدروی  ………………………………    32

3-2-1-  مواد مورد استفاده  …………………………    32

3-2-2-  روش سنتز سل اکسیدروی  ……………………34

3-3- افزودن ناخالصی آلومینیوم   …………………………    36

3-3-1-  مواد مورد استفاده  ………………………..    37

3-3-2-  افزودن ناخالصی به سل اکسیدروی  ………………    37

3-4- تهیه لایه نازک  ………………………………….    38

3-4-1-  تهیه لایه نازک به صورت تک لایه  ………………..    39

3-5- عملیات حرارتی…………………………………    39

فصل چهارم  : تجزیه و تحلیل نتایج    ………………………………..    40

4-1-   پیشگفتار……………………………………..    41

4-2- پایدارسازی سل-پتانسیل زتا………………………….    42

4-3- طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز    FTIR …………..    45

4-3-1-  دیدگاه نظری    ……………………..    45

4-3-2-  بررسی تجربی    ……………………..    48

4-4- طیف سنجی جذبی فرابنفش/مرئی ……………………….    50

4-4-1-  دیدگاه  نظری    ……………………..    50

4-4-2-  بررسی تجربی   ……………………..    58

4-5- طیف لومینسانس ……………………………….    62

4-5-1-  معرفی فرآیندهای لومینسانس و فوتولومینسانس    ……    62

4-5-2-  دیدگاه  نظری    …………………….    62

4-5-3-  بررسی تجربی    …………………….    71

4-6- طیف پراش پرتو ایکس    XRD ………………….  75

4-6-1-  دیدگاه  نظری    ……………………    75

4-6-2-  بررسی تجربی    ……………………  85

4-7- میکروسکوپ الکترونی    SEM ………………….    87

4-7-1-  دیدگاه  نظری    …………………..    87

4-7-2-  بررسی تجربی    ……………………    91

4-8- منحنی جریان – ولتاژ   Curve  V-I ……………93

فصل پنجم  : نتیجه گیری    …………………………………………… 95

5-1-   پیشگفتار……………………………………..    96

5-2-   نتیجه‌ گیری……………………………………    97

فهرست منابع     ……………………………………………….. 99

فهرست   جداول

عنوان  —————————————————صفحه

  • ویژگی های ITO  ………………………………………      1

  • مقاومت و درصد ناخالصی فلزات جهت آلایش اکسیدروی ………………….. 11

  • ویژگی های ساختاری اکسیدروی  ………………………………….   9   1

  • میزان پایداری بر حسب پتانسیل زتا ………………………………     44

  • طبقه بندی انواع لومینسانس ………………………………63

  • مشخصات XRD لایه نازک ……………………………  86

فهرست   تصاویر

عنوان  —————————————————صفحه

  • شماتیک ساختار لایه و زیرلایه نسبت به هم……………………………… 3

  • شماتیک انواع فرآیند رشد…………………………………….. 6

  • انواع روش های سل-ژل…………………………………… 3 1

2-1-الف – ساختار سه بعدی شبکه کریستال اکسیدروی………………………….. 18

2-1-ب- شبکه دوبعدی یاخته واحد…………………………………….. 18

  • نمونه عکس SEM نانو راد اکسیدروی…………………………. 19 ساختار نواری الف)نارسانا-ب)نیم‌رسانا-ج)رسانا…………………….. 21

  • الف)نیم‌رسانای نوع مثبت-ب)نیم‌رسانای نوع منفی ………………… 21

  • نیم‌رسانا با گاف انرژی الف) مستقیم – ب) غیر مستقیم …………………….    22

  • نحوه قرار گیری یون Al در شبکه اکسیدروی …………………………    24

  • نمودار تراز انرژی در حضور ناخالصی آلومینیوم ………………………….    25

  • فناوری سل-ژل ………………………………………..  26

  • مراحل لایه نشانی فروبری ……………………………………… 29

  • مراحل لایه نشانی چرخشی …………………………………….. .   30

  • پیوندهای شیمیایی استات روی …………………………………..   33

  • الف) ساختار مولکولی – ب) زنجیره مولکولی  تری اتانول آمین   ………………..   35

  • اثر سورفکتانت در جلوگیری از بهم چسبیدن ذرات ……………………….   36

  • دستگاه لایه نشانی فروبری ……………………………………..   38

  • ترتیب مراحل لایه نشانی فروبری ………………………………….   39

  • طرح‌واره کلی پتانسیل زتا …………………………………….. 43

  • تغییرات پتانسیل زتا بر حسب پی اچ سل اکسیدروی ……………………..   44

  • طرح‌واره دستگاه تبدیل فوریه مادون قرمز ……………………………..   47

  • طیف FTIR سل اکسیدروی با غلظت 0.75 مولار ……………….  48

  • طیف FTIR سل اکسیدروی با غلظت 2   مولار   ………………….  49

  • انتقالات الکترونی در مولکول‌ها …………………………………..   51

  • کاهش توان باریکه‌ای از تابش توسط محلول جاذب ……………………….   53

  • قانون بیر – لامبرت ……………………………………….    54

  • تغییرات در انتقال πبه *πدر اثر افزیش پلاریته حلال   ………………….  56

  • تغییرات در انتقال nبه *πدر اثر افزیش پلاریته حلال   ………………….  56

  • انتقال‌هایBathochromic, Hypsochromic, Hyperchromic, Hypochromic …..   57

  • طیف جذبی سل‌های اکسیدروی با غلظت‌های مختلف ……………………..   58

  • طیف عبوری سل اکسیدروی در حضور ناخالصی آلومینیوم ……………………   59

  • نمودار ناحیه ممنوع (گاف انرژی) ………………………………..   60

  • نمودار گاف انرژی سل اکسیدروی با ناخالصی آلومینیوم ……………………   60

  • طیف عبوری لایه های نازک ……………………………………   61

  • انواع فلورسانس ………………………………………..   65

  • طرح‌واره اسپکتروفوتومتر لومینسانس ……………………………….   67

  • حالت‌های الکترونی مولکول، زیر حالت‌های ارتعاشی و انتقالات بین این حالت‌ها …….   69

  • طرح واره الف ) ترازهای انرژی –ب) طیف لومینسانس اکسید روی   …………….   72

  • طیف لومینسانس سل اکسید روی در حضور ناخالصی آلومینیوم ………………….   72

  • طیف فوتولومینسانس لایه نازک اکسیدروی با ناخالصی 2% اتمی آلومینیوم …………..   74

  • طیف فوتولومینسانس لایه نازک با ناخالصی 2% بر حسب انرژی ………………..   74

  • پراش پرتو ایکس از شبکه بلوری ………………………………….   76

  • طرح واره دستگاه پراش پرتو ایکس ………………………………….   79

  • نمای کلی دستگاه XRD …………………………………   80

  • طیف پراش پرتو ایکس نمک طعام ………………………………..   81

  • طرح واره تکنیک خراشان در طیف سنجی پرتو ایکس ………………………   85

  • طیف XRD لایه نازک اکسید روی با 2% ناخالصی …………………   86

  • طرح کلی دستگاه SEM …………………………………   88

  • پرتوهای بازگشتی از سطح نمونه ……………………………………   88

  • محدوده‌ی مشاهده هر یک از پرتو‌های پراشیده شده در SEM ……………..   89

  • تاثیر اندازه پرتو بر دقت روبش …………………………………..   90

  • عکس SEM کریستال‌های اکسیدروی …………………………   91

  • الف) تصویر میکروسکوپ الکترونی لایه نازک- ب) مقطع عرضی ………………..   92

  • طرح‌واره‌ی چیدمان مقاوت الکتریکی ………………………………   93

  • منحنی تغییرات جریان – ولتاژ …………………………………..   94

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “” تهیه فیلم نازک نانو ساختار AZO (اکسید روی با ناخالصی آلومینیوم) به روش سل- ژل و بررسی اثر بازپخت، pH و غلظت بر روی خواص الکترواپتیکی آن””

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo