تعیین رابطه بین معنویت و تاب آوری با کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی

1ـ1 مقـدمه:

     از دهـه 1970 بـه بعـد بـه تدریج تردیدهایی پیرامون رسالت روان شناسی بـه عنوان علم مطالعه مشکلات و اختلالات روانی پدید آمد. با بروز این تردیدها رویکرد جدیدی تحت عنوان روانشناسی مثبت گرا شکل گرفت که به جای تاکید بر عوامل خطرزا، نابهنجاری ها و اختلالات روانی توجه اش را معطوف عواملی کرد که تاثیر عوامل خطرزا را تعدیل می کند و کودکان را در مقابل مبتلا شدن به مشکلات روان شناختی حمایت می نماید یا به آنها کمک می کند سریع تر به بهبودی دست یابند. (گراسمن و مور¹ 1994) از این رو عواملی که موجبات تطابق هرچه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدات زندگی را سبب شود بنیادی ترین سازه های مورد پژوهش این رویکرد می باشد. در این میان تاب آوری² جایگاه ویژه ای ـ خصوصا در حوزه های روان شناسی تحول، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی ـ به خود اختصاص داده است. بطوریکه هر روز به شمار پژوهش های مرتبط با این سازه افزوده می گردد. (جوکار،1386) بطور کلی واژه تاب آوری به عوامل و فرایندهایی اطلاق می شود که خط سیر رشد را از خطر به رفتارهای مشکل زا و آسیب روانشناختی قطع کرده و علی رغم وجود شرایط ناگوار، پیامدهای سازگارانه منتهی می شوند. گارمزی و ماستن³ (1991) تاب آوری “را یک فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علی رغم شرایط تهدید کننده” تعریف نموده اند. راتـر⁴ (1987) تاب آوری را مکانیزمی حمایت کننده تعریف کرده است که پاسخ فرد به موقعیت پرخاطره را تعدیل می کند. تاب آوری موجب سازگاری مناسب در مواجهه با مشکلات می شود و چیزی بیش از اجتناب ساده از پیامدهای منفی است. (کاون⁵ و همکاران، 1996).

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-Grossman & Moore

2-resiliency

3-Garmezy & Masten

4-Rutter

5-Cowan

     تعدادی از تحقیقات نیـز بـه بررسـی تاثیـر معنویت و باورهای معنـوی عاملی حمایت کننـده در سازگاری بـا موقعیت های مخاطره آمیز، پرداخته اند. به نظر می رسد اعتقاد بـه نیرویی بـرتـر، مایـه تسلی در شرایط دردناک و تهدیـد کننـده باشـد و تحمـل شرایط دردناک را تسهیل بخشد. بـا ایـن وجود تنـها تعـداد قلیلی از تحقیقات مذبـور که نقش معنویت را در تاب آوری نشان می دهند از ابزارهای خاص معنویت استفاده کرده اند. اهمیت معنویت در انسان، در چند دهه گذشته به صورتی روز افزون توجه روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. معنویت ماهیت پویا و پیچیده جوامع نوین است که نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته ها و نیازهای مادی قـد علم کرده و مورد توجه و اهمیت قرار گرفته است و مردم جهان، امروزه بیش از پیش بـه معنویت و مسائل معنـوی گرایش دارنـد.

     امروزه در کنار افزایش طول عمر، فاکتـور مهـم دیگـری مثـل چگونگی زنـدگی کـردن یـا کیفیت زنـدگی مطـرح است، کیفیت زنـدگی مفهـوم وسیعی است که همه ابعـاد زنـدگی از جمله سلامت را در بر می گیـرد.

     یکی از مظاهر قابل بررسی در رویکرد جدید روان شناسی مثبت گرا توجه به مؤلفه کیفیت زندگی می باشد. کیفیت زندگی چیزی بیش از سلامت جسمانی است. کیفیت زندگی شامل احساس سالم بودن، سطح رضایتمندی و وجود حس کلی خود ارزشمندی است. مفهومی انتزاعی و پیچیده شامل زمینه های گوناگونی که تمام آنها در رضایت شخصی و عزت نفس سهم دارند (بولینگ¹، 1991). دینر² (1984، به نقل از رودیگرز³، 1998) کیفیت زندگی را به عنوان یک دیدگاه ذهنی از شادی و رضایت تعریف می کند به عنوان یک احساس شخصی که با عوامل زیستی، اقتصادی، روان شناختی و اجتماعی مرتبط است.

 ــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-Bowling

2-Diener

3- Rodriguez