تأثیرسطوح مختلف پودر تفاله گوجه‌فرنگي بر شاخص‌هایرشد، کارآيي تغذيه وميزان بقاء در ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)

تعداد82 صفحه در فایل word

گروه شیلات

کارشناسی ارشد در رشته مهندسیشیلات

تأثیرسطوح مختلف پودر تفاله گوجه‌فرنگي بر شاخص‌هایرشد، کارآيي تغذيه وميزان بقاء در ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)

1-1- طرح مسئله

سرعت رشد جمعیت جهان، روند افزایشی تولیدات مواد غذایی و نحوه توزیع محصولات کشاورزی نشان‌دهنده این واقعیت‌اند که مواد غذایی مورد نیاز مردم جهان روزبروز با مشکلات فراوان‌تری تأمین می‌گردد. توزیع نامتعادل مواد غذایی نیز مزید بر علت شده و کمبود مواد غذایی، سوءتغذیه و عوارض و بیماری‌های ناشی از آن باعث گردیده که جمعیت زیادی از فقر غذائی رنج برده و در معرض آسیب قرار گیرند. ماهی و آبزیان دیگر به عنوان یکی از غنی‌ترین منابع پروتئینی در بین مواد غذایی مردم اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند و بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا بخش قابل‌توجهی از پروتئین مصرفی خود را از این مواد تأمین می‌کنند (معینیان، 1385). امروزه ماهی به طور میانگین 16 درصد از پروتئین مورد نیاز جهان را تأمین می‌کند و نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد، لذا با توجه به محدودیت صید در دریاها، صنعت آبزی‌پروری از اهمیت و جایگاه ویژه­ای برخوردار است (بنی اسد و همکاران، ­­­­1389). آبزی‌پروریدرجهانبهشدتتحتتأثيرتوليددرمنطقه‌ی آسياواقيانوسآرامقراردارد. به طوری کهازنظرمقدار، 89 درصد توليد،وباارزشیدرحدود77درصدرابه خوداختصاصدادهاست(FAO, 2010). توليدآبزياندرايرانبهسرعتدرحال افزايشاستبه طوری کهاز3،219تندرسال1978به 207،353 تندرسال2009رسيدهاست.(FAO, 2010)کپورماهیان بدون شک مهم‌ترین خانواده از ماهیان استخوانی هستند که در مقیاس جهانی پرورش داده می­شوند. میزان تولید کنونی کپورماهیان به بیش از 13 میلیون تن در سال می­رسد(ابراهیمی و بیرقدار، 1385). در میان کپورماهیان، کپور معمولی پس از کپور نقره­ای و کپور علف­خوار از گونه­های مهم پرورشی محسوب می­شود و تولید آن در دهه گذشته بیش از دو برابر شده است، این میزان در سال 1998 به 5/2 میلیون تن در سال رسید که ارزش اقتصادی آن 8/2 بیلیون دلار برآورد گردیده است. درصد زیادی از این تولید مربوط به آسیا و خصوصاً کشور چین می­باشد (ابراهیمی و بیرقدار، 1385). باتوجهبهافزایشمتراکمسازيمزارعپرورشماهیدرآسیا، مخصوصاًدرچین،رقابتشدیديدرموردمنابعجهانیمحدودپودرماهیو روغنماهیبه وجودخواهدآمد.تقاضايزیادقابلپیش‌بینیدرآسیابراي منابعقابل‌دسترس،فشارقابل‌ملاحظه‌ایبربازارجهانیوبهتبع آن قیمتغذاخواهدداشت (Francis et al., 2001). ضرورتدستیابیبهتکنیکمناسبجهتتولیدخوراكبرايآبزیانوگسترشتکنولوژيهايباقابلیتفراگیريعمومیبدینمنظورانکارناپذیراستتلاش­هاياخيربهتعييننيازمندي­هايويژهغذاييوارزيابيجيرههايكاربرديارزان‌قیمتبرايكمكبهكاهشهزینه‌هایتوليدو افزايشسودآورياحتماليمعطوفبوده است(Jacinto et al.,2003; Thompson et al., 2004; Muzinic et al.,2004).به طوری کهپودرماهييكيازگران‌تریناجزايياستكهدردرصدهايبالادرجیره‌هایغذاييدرآبزی‌پروریاستفادهمی‌شود.كاهشنسبيپودرماهيدرجیره‌هایغذاييآبزی‌پروریيكاولويتمهمدرتحقيقپيشرواست.قيمتپودرماهيافزايشيافتهوهمچنانباادامهيافتنرشد آبزی­پروریتقاضايآننيزافزايشخواهديافت. بنابراین،يكافزايشثابتدرقيمتوتمركزشديدبراييافتنجانشین‌هابودهاست.باتوجهبهكاهشميزانذخايرماهيانمورداستفادهدرتوليدپودرماهي،فرمولاسيونجیره‌هایتوليديتااندازه‌ایيابه طوركليبهكاهشدرصدپودر ماهينيازمنداست،به طوری کهتأثیرمنفييامضريبررشدوسلامتگونه‌هایپرورشيدرآبزی‌پرورینداشتهباشد. کاهش وابستگی به پودر و روغن ماهی، تأثیر مثبتی در افزایش سودبخشی و رضایت مصرف‌کننده از محصولات آبزی­پروری داشته و بازدهی سیستم­های آبزی­پروری را که منابع غذایی جایگزین را به محصول خوراکی تبدیل می­کنند، حفظ یا افزایش می­دهد (Scott et al., 2012).

منابع پروتئینی جایگزین می­توانند قیمت جیره­های غذایی آبزیان، میزان بهره­برداری از ماهیان وحشی جهت تولید پودر ماهی و میزان مواد مغذی موجود در آبهای خروجی مراکز آبزی­پروری را کاهش دهند. در میان منابع پروتئینی جایگزین، پروتئین­های گیاهی ارزان‌ترین منابع پروتئینی هستند که دارای میزان پروتئین مناسب بوده و منابع پایداری دارند (Gatlin et al., 2007).ازمنابعپروتئینگیاهیبهمنظور تعدیلهزینه‌هایتولیدوکاهشوابستگیبهوارداتغذايماهی درجیره ماهیاستفادهمی‌شود.اگرچهتأثیراتاحتمالیدیگرمانندعدمتعادل دراسیدهایآمینهضروريگوگرددار(Dasilva and Olivia-Teles, 1998)، انرژي،قابلیتدسترسیپایین فسفرواثراتمتابولیکیعواملضدمغذيرانیزنبایدنادیدهگرفت (Francis et al., 2001).

تفاله گوجه­فرنگی یک محصول فرعی است که در کارخانجات طی فرآیندهای تولید رب، سس و پوره گوجه‌فرنگی به دست می‌آید (Kavitha et al., 2004). ساليانهحدود 125،015،792 تنگوجه‌فرنگیدردنياتوليدمی‌شودكهكشورايران باتوليدحدود2/4 میلیون تندربينكشورهاىجهانرتبههشتمرا بهخوداختصاصدادهاست(FAO, 2005). مقدارتفالهگوجه‌فرنگیتازهتوليد شدهبه صورت مرطوب دركارخانجاتصنايعتبديلىكشورساليانهدرحدود81 هزار تن می‌باشد (جعفری و همکاران، 1387). تفاله گوجه‌فرنگی شامل پوست، پالپ و دانه گوجه‌فرنگی است(NRC, 1983)و بیشترین مقدار ضایعات کارخانجات فرآیند میوه و سبزی در جهان را تشکیل می‌دهد. پودر تفاله گوجه‌فرنگی حاوی 22 درصد پروتئین خام و 10 درصد چربی است(Sogi et al., 2002). در حال حاضر تفاله گوجه‌فرنگی عمدتاً در تهیه غذای دام، کود گیاهی و ترکیبات رنگی استفاده می‌شود (Sogi et al., 2005).شناسايي و كاربرد بهتر اين فرآورده ضايعاتي، راهكار مناسبي جهت كاهش هزينه‌هاي تغذيه در واحدهاي دامي و رفع مشكلات زیست‌محیطی است. با توجه به تحقیقات انجام شده مهم‌ترین عامل محدود کننده استفاده از آن، بالا بودن میزان فیبر می‌باشد که موجب کاهش سطح استفاده از این خوراک در جیره‌های طیور می‌شود (Dotas et al., 1999; Squires et al., 1992). از آنجا که اطلاعات نسبتاً کمی در مورد تأثیر پلی­ساکاریدهای غیرنشاسته­ای بر تغذیه و فیزیولوژی ماهی­ها در دسترس است، انجام مطالعات سیستماتیک به منظور استفاده بهتر از پلی­ساکاریدهای غیرنشاسته­ای در جیره غذایی ماهیان لازم به­ نظر می­رسد