%41تخفیف

دانلود پروژه:تأثير نهج¬البلاغه بر شاهنامة فردوسي

تعداد  217 صفحات این فایل word

 

چکيده

هدف پژوهش حاضر اين است که تأثيرپذيري شاهنامه فردوسي از کلام امام علي، عليه السلام، در نهج البلاغه را مورد بررسي قرار دهد. با توجه به اينکه از همان ادوار نخستين ادب فارسي، سخنوران و اديبان اثر خود را با سخنان آن حضرت آراسته­اند و جهت حرمت­بخشي به اثر خويش و جاويدان ساختن آن، به دامن قرآن و حديث آويخته­اند و نهج البلاغه  نيز مورد توجه آنان بوده است. فردوسي حکيم، شاعري بزرگ و از ارکان ادبيات فارسي، که مسلمان و شيعه مذهب است، نيز مانند فحول شعراي پارسي از قرآن و حديث و نهج البلاغه -که از آن به عنوان تالي و برادر قرآن ياد شده است- در اشعار خويش استفاده کرده است. سخنان اميرالمؤمنين، به عنوان امام اول شيعيان، در اين کتاب حاوي خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار  اوست. پژوهش­هايي نيز در مورد اين تأثير و تأثرات انجام گرفته که به دلايلي از جمله ذوقي بودن و جامع و مانع نبودن اين پژوهش­ها بر آن شديم تا اثرپذيري شاهنامه از نهج البلاغه را بررسي کنيم. حاصل کار گزينش بعضي از نمونه­هايي بود که محققان ديگر به دست داده­اند و يافتن تأثيرات ديگري از احاديث نهج البلاغه در شاهنامه بوده که به صورت موضوعي در ذيل عنوان­هاي کلّي اعتقادي، عبادي، اقتصادي، سياسي، اخلاقي و اجتماعي ارائه شده است. با توجه به سبک خاص فردوسي و استفاده کم از واژه­هاي عربي، مفهوم کلام امام علي، عليه السلام، مورد توجه فردوسي بوده است و نه منطوق. بنابراين تأثير نهج البلاغه در شاهنامه بيشتر به صورت ترجمه مستقيم و استفاده از پيام احاديث بوده است.

واژگان کليدي: امام علي)عليه­السلام(، نهج البلاغه، شاهنامه، فردوسي.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                         صفحه

فصل اول: کليات و مفاهيم

1-1-مقدمه………………………………………………………………………………..1

1-2- شرح و بيان مسئله پژوهشي………………………………………………………………1

1-3- اهميت و ارزش تحقيق….. 2

1-4- اهداف تحقيق2………………………………………………………………………….

1-5- پيشينه و تاريخچه موضوع تحقيق.. 2

1-6- فرضيه‌ها (در صورت لزوم) يا سؤال‌هاي تحقيق………………………………………………3

1-7- کاربرد نتايج تحقيق…………………………………………………………………….3

1-8- کليد واژه ها……………………………………………………………………………4

فصل دوم: تأثير قرآن و حديث در ادبيات فارسي

2-1- زمينه ها و پيشينة اثرپذيري شاعران فارسي گوي از قرآن و حديث5………………………………….

2-2- شيوه ها و گونه هاي اثرپذيري از قرآن و حديث……………………………………………….10

2-2-1- اثرپذيري واژگاني……………………………………………………………………10

2-2-2- اثرپذيري گزاره اي…………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-3- اثرپذيري گزارشي………………………………………………………………….13

2-2-4- اثرپذيري الهامي- بنيادي……………………………………………………………..14

2-2-5- اثرپذيري تلميحي………………………………………………………………….15

2-2-6- اثرپذيري تأويلي…………………………………………………………………..15

2-2-7- اثرپذيري تطبيقي…………………………………………………………………16

2-2-8- اثرپذيري تصويري…………………………………………………………………17

2-2-9- اثرپذيري ساختاري- سبکي………………………………………………………….17

2-2-10- اثرپذيري شيوه اي.. 18

2-2-11- اثرپذيري چندسويه………………………………………………………………18

فصل سوم: امام علي، عليه السلام، و نهج البلاغه

3-1- امام علي، عليه السلام. 19

3-2- فضايل و نبوغ امام. 20

3-3- دربارة نهج البلاغه……………………………………………………………………21

3-4- ارزش نهج البلاغه. 22

فصل چهارم: فردوسي و شاهنامه

4-1- فردوسي.. 24

4-2- تاريخ دقيق آغاز و انجام شاهنامه………………………………………………………..26

4-3- اسلوب فردوسي……………………………………………………………………..26

4-4- شاهنامه و انگيزة صله…………………………………………………………………27

4-5- عرب ستيز نبودن فردوسي……………………………………………………………28

4-6- مذهب فردوسي………………………………………………………………………………………………………………………………28

4-7- تشيع فردوسي.. 30

4-8- ديباچه شاهنامه. 32

فصل پنجم: تأثير نهج البلاغه بر شاهنامه

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………….38

5-2- نمونه هايي از تأثير قرآن و احاديث در شاهنامه. 40

5-3- اعتقادي.. 47

5-3-1- خدامحوري.. 48

5-3-1-1- قدرت خداوند. 49

5-3-1-2- رزاقيت خداوند. 49

5-3-1-3- تلاش براي جلب روزي.. 50

5-3-1-4- ستايش فقط براي خدا 50

5-3-1-5- تسليم در برابر خدا؛ عامل نيکوکاري.. 51

5-3-1-6- دوري از دين و خدا عامل خشم خدا و کاستي نعمت.. 51

5-3-1-7- خدامحوري و نتايج آن. 52

5-3-1-8- توکل به خدا و پشتيباني او. 52

5-3-1-9- ترجيح خداوند بر دنيا 53

5-3-1-10- عجز از شناخت و توصيف خداوند. 53

5-3-1-11- ناتواني عقول از درک صفات خدا 54

5-3-1-12- بازگشت همه کارها به خدا 54

5-3-1-14- خداترسي، عامل امنيت.. 55

5-3-1-14- حکم نافذ خداوند. 55

5-3-1-15- ياد خدا و حسابرسي اعمال. 55

5-3-1-16- بيم و اميد ما بايد از خدا باشد. 55

5-3-1-17- اعتقاد به عدل الهي.. 55

5-3-1-18-  بي نيازي خدا از شريک… 56

5-3-2- دنيا و روزگار 57

5-3-2-1- پيري در کمين جواني.. 58

5-3-2-2- بديها و شر دنيا 59

5-3-2-3- دگرگوني زمانه(دنيا، محل گذر) 59

5-3-2-4- تغيير شرايط روزگار 60

5-3-2-5- بي وفايي روزگار 60

5-3-2-6- دنيا و خشم الهي.. 61

5-3-2-7- عبرت از گذشت روزگار 61

5-3-2-8- دل نبستن به دنياي گيرندة نعمت ها 61

5-3-2-9- پند و بند گيتي.. 62

5-3-2-10- زهرناکي روزگار 63

5-3-2-11- دنيا، خانه انتقال دارايي ها 63

5-3-2-12- فريبکاري دنيا 63

5-3-2-13- بي عدالتي دنيا 65

5-3-2-14- بي تعهدي دنيا در مقابل همه. 66

5-3-2-15- عدم اطمينان انسان خردمند به دنيا 66

5-5-3-16- بدبيني و بدگماني عاقل به دنيا 67

5-5-3-17- عدم دلبستگي به دنيا 67

5-3-2-18- شناخت بيداد دنيا؛ عامل خدامحوري و دينداري.. 67

5-3-2-19- شناخت بيداد دنيا؛ عامل اندوهناک نبودن. 68

5-3-2-20- حريص نبودن در خانة رنج.. 69

5-3-2-21- دنيا، مزرعه آخرت.. 69

5-3-2-22- دنياي زودگذر 69

5-3-2-23- گزند روزگار 69

5-3-2-24- با هم بودن نيش و نوش دنيا 70

5-3-2-24- دادن و ستاندن روزگار 70

5-3-3- مرگ… 71

5-3-3-1- بيچارگي در برابر پديده اي متفاوت به نام مرگ… 72

5-3-3-2- مرگ؛ براي همه و سرانجام آدمي.. 73

5-3-3-3- انسان، رفتني و مرگ، آمدني.. 74

5-3-3-4- بسته بودن راه دنيا بر رفتگان. 74

5-3-3-5- مرگت براي ديگران مهم نيست بلکه ميراثت مهم است.. 74

5-3-3-6- تفکر در سختيهاي مرگ… 75

5-3-3-7- عبرت از مرگ ديگران. 75

5-3-3-8- مرگ با عزت.. 77

5-3-3-9- هيچ فضيلتي مانع مرگ نيست.. 77

5-3-3-10- توجه به مرگ و لزوم نيکوکاري.. 78

5-3-3-11- ديدن مرگ ديگران؛ عامل ظلم نکردن. 78

5-3-3-12- دوري از آز با وجود مرگ… 79

5-3-3-13- انسان و  ترس از مرگ… 80

5-3-3-14- مرگ؛ پلي به آخرت.. 80

5-3-3-15- تمرين براي پذيرش مرگ… 81

5-3-3-16- ياد مرگ و قبر. 81

5-3-3-17- گريز از مرگ؛ ناممکن.. 82

5-3-3-18- داد بودن مرگ… 82

5-3-3-19-همه فاني اند(ضرورت آينده نگري) 83

5-3-4- معاد و آخرت گرايي.. 83

5-3-4-1- ضرورت عاقبت نگري(ياد قبر و قيامت) 83

5-3-4-2- عمل براي بدست آوردن بهشت.. 84

5-3-4-3- نيکي؛ ره توشه آخرت.. 84

5-3-4-4- خدامحوري براي آخرت.. 85

5-3-4-5- معادانديشي؛ باعث انفاق.. 85

5-3-4-6- وصف بهشت برين.. 86

5-3-4-7- آخرت گرايي.. 86

5-3-4-8- سزاي عمل.. 86

5-3-5- عدل و داد و پرهيز از ستم. 87

5-3-5-1- مهمترين وظيفه شهريار، برقراري عدالت.. 87

5-3-5-2- داد و خوبي، برترين صفت شهريار 87

5-3-5-3- ستايش انسان دادگر. 88

5-3-5-4- بي نيازي پادشاه دادگر از فريادرس… 88

5-3-5-5- سرانجام سخت بيدادگر. 88

5-3-5-6- بيداد، نامه عزل شهريار 89

5-3-5-7- لزوم رعايت عدالت،در گرفتن ماليات.. 89

5-3-5-8- نهي از ظلم حتي به مورچه. 90

5-3-5-8- نهي از مردم آزاري پادشاه و کارگزار 90

5-3-5-9- ضرورت توجه به محرومين.. 91

5-3-5-10- عدالت و انصاف با مردم. 91

5-3-5-11- عدل و مساوات با مردم. 91

5-3-5-12- ره آورد عدالت رهبر. 92

5-3-5-13- زشت ترين ستم. 92

5-3-6- علم و دانش… 92

5-3-6-1- علم بي حاصل.. 93

5-3-6-2- علم و دانش، نگهبان آدمي.. 94

5-3-6-3- آموختن علم از اهل دانش… 94

5-3-6-4- ضرورت طلب علم. 94

5-3-6-5- ارزش دانش… 95

5-3-6-6- طلب علم تا سرحد توان. 95

5-3-6-7- قدرت علم. 96

5-3-7- در ضرورت خردمندي و ارزش خرد. 96

5-3-7-1- عقل و بي نيازي.. 96

5-3-7-2- عقل، باعث عاقبت نگري و دوري از گناهان. 97

5-3-7-3- عاقل و عاقبت نگري.. 97

5-3-7-4- ستايش خرد. 97

5-3-7-5- خرد، مايه ارجمندي دو سرا 98

5-3-7-6- گفتار خردمندان، چراغ راهنما 98

5-3-7-7- گفتار خردمندانه، مايه آرامش… 98

5-3-7-8- خرد، سودمندترين سرمايه. 98

5-3-7-9- خرد، شناسنده نيک و بد. 99

5-3-7-10- آفت خرد، پيروي از هواي نفس… 99

5-3-7-11- دشمن خردمند، به از دوست بي خرد. 99

5-3-7-12- تمام خوبي ها، زاييده خرد. 99

5-3-7-13- عقل و نجات آدمي.. 100

 5-3-7-14- نادان و آرزوها 100

5-3-8- حق و باطل(فاصله حق و باطل) 101

5-4- عبادي.. 102

5-4-1- تقوي و ارتباط مردم با خدا 102

5-4-1-1- ارزش بندگي.. 102

5-4-1-2- نشانه بندگان راستين خدا 102

5-4-1-3- ارزش هاي اخلاقي پرهيزکار 103

5-4-1-4- خداترسي، تنها راه رستگاري.. 103

5-4-1-5- اخلاص و پرهيز از ريا 104

5-4-1-6- نشانه پرهيز، نفروختن راه يزدان. 104

5-4-1-7- پارسايي و پادشاهي.. 104

5-4-1-8- پرهيز از گناه 105

5-4-1-9- مؤمن و بي نيازي از عذرخواهي.. 105

5-4-1-10- مؤمن و پرهيز از مردم آزاري.. 105

5-4-2- قرآن (بيانگر خير و شر) 106

5-4-3- ارزش کعبه. 106

5-4-4- محاسبه نفس… 106

5-4-5- لذت زهد. 107

5-4-6- استغفار و بازگشت به خدا 107

5-5- سياسي.. 107

5-5-1- رهبري و زمامداري و لوازمات آن (بايسته ها و نبايسته هاي سياست) 109

5-5-1-1- مشورت با بزرگان. 109

5-5-1-2- راستي،‌ضرورت کاردار و حاکم. 110

5-5-1-3- نقش رهبر در جامعه. 110

5-5-1-4-  دشمن دوست هم دشمن است.. 110

5-5-2- همنشينان و مشاوران رهبر. 111

5-5-2-1- طرد کردن عيب جو. 111

5-5-2-2- پرهيز از مشاوره با عيب جو. 111

5-5-2-3- سخن چيني.. 112

5-5-2-4- ارزش وفاداري.. 112

5-5-2-5- ويژگي هاي پيک و قاصد. 112

5-5-2-5- صلاحيت خانوادگي و حسن سابقه. 113

5-5-3- جنگ… 114

5-5-3-1- پيروزي و شکست.. 116

5-5-5-3- اخلاق در جنگ… 116

5-5-3-2- ضرورت آمادگي و مقابله با دشمن.. 116

5-5-3-3- پيش دستي نکردن در جنگ… 117

5-5-3-4- هشياري در برابر دشمن.. 117

5-5-3-5- پشت به دشمن کردن. 118

5-5-3-6- استقبال از صلح.. 118

5-5-4- وحدت.. 118

5-5-4-1- ضرورت وحدت و برادري.. 118

5-5-4-2- وحدت و يکبارچگي و عوامل پيروزي مسلمين.. 119

5-5-5- مردم بر روش پادشاهان. 119

5-5-6- ضرورت تسلط کارگزاران بر خشم. 119

5-5-7- عيب‌پوشي و پرهيز از عيب جويي.. 120

5-6- اخلاقي.. 121

5-6-1- هواپرستي و آرزوها 122

5-6-1-1- نکوهش هواپرستي.. 122

5-6-1-2- نکوهش آرزوهاي نامعقول. 122

5-6-1-3- هواپرستي مانع خردمندي.. 122

5-6-1-4- سرمايه و شهوت.. 123

5-6-1-5- مذمت غرور قدرت.. 123

5-6-1-6- غلبه بر هواي نفس… 123

5-6-1-7- مني، ريشة فساد و کينه توزي.. 124

5-6-1-8- غرور و خودبيني مانع پندپذيري.. 124

5-6-1-9- در پرهيز از خود بزرگ بيني.. 125

5-6-1-10- پرهيز از خودپسندي.. 125

5-6-1-11- تکبر صفت خداست نه ديگر مخلوقات.. 125

5-6-1-12- ستايش بي اندازه عامل تکبر. 126

5-6-1-13-مضرات هواپرستي.. 126

5-6-2- لزوم وفاي به عهد و عدم پيمان شکني.. 126

5-6-3- ميانه روي.. 127

5-6-3-1- اعتدال و ميانه روي.. 127

5-6-5-3- ميانه روي.. 127

5-6-3-3- ميانه روي در گرفتاري و خوشحالي.. 127

5-6-4- پرهيز از سوء ظن و بدبيني.. 128

5-6-5- صداقت و پرهيز از دروغ. 128

5-6-5-1- حقيقت صداقت.. 129

5-6-5-2- ارزش صداقت و راستگويي.. 129

5-6-5-3-  رستگاري راستگو. 129

5-6-5-4- مزيت راستگويي.. 130

5-6-5-5- ارزش مرد. 130

5-6-5-6- نکوهش از دروغگويي.. 130

5-6-5-7- ضرر دروغگويي.. 131

5-6-5-8- مقام پست دروغگو. 131

5-6-6- عيب جويي و عيب پوشي.. 131

5-6-6-1- راه رهايي از عيبجويي.. 132

5-6-6-2- عيب جويي.. 132

5-6-6-3- دليل عيب جويي نکردن. 132

5-6-7- حسد. 132

5-6-7-1- حسد و تندرستي.. 132

5-6-7-2- نکوهش حسد. 133

5-6-8- عفو و گذشت.. 133

5-6-8-1- عفو و گذشت پرهيزکار 133

5-6-8-2- عفو و گذشت هنگام پيروزي بر دشمن.. 134

5-6-9- حلم و خويشتنداري.. 134

5-6-9-1- حلم و خير. 134

5-6-9-2- عزّت بردباري.. 135

5-6-9-2- بردباري پوشانندة عيب ها 135

5-6-10- شتاب و عجله. 135

5-6-10-1- نهي از شتابزدگي.. 135

5-6-10-2- شتاب و عجله. 136

5-6-11- قناعت و پرهيز از طمع. 136

5-6-11-1- خرسندي از زندگي(قناعت و رضايت) 137

5-6-11-2- مزاياي قناعت.. 137

5-6-11-3- ارزش قناعت.. 138

5-6-11-4- پرهيز از طمع ورزي.. 138

5-6-11-5- طمع و بردگي.. 139

5-6-11-6- نکوهش از بخيل.. 139

5-6-11-7- نکوهش حرص و آز 139

5-6-11-8- آز ديوي خطرناک و خوارکننده 140

5-6-11-9- دوري خردمند از حرص و آز 140

5-6-11-10- دشمني حرص و آز 140

5-6-11-11- آز، مايه بي آبرويي و گرفتاري.. 141

5-6-11-12- آزمند بي خرد، گنهکارترين مردم. 141

5-6-11-13- حرص و آز 141

5-6-11-14- آز و ارتکاب گناه 142

5-6-11-14- بي حاصلي حرص و آز 142

5-6-12- سخن و سکوت.. 142

5-6-12-1- اثر کلام حکيمانه. 144

5-6-12-2- اثر سکوت حکيمانه. 144

5-6-12-3- پرهيز از سخن بيهوده 145

5-6-12-4- تبعات سخن بيهوده 145

5-6-12-5- تلخي گفتار راست.. 145

5-6-12-6- سخن و خرد. 146

5-6-12-7- نرم سخني.. 146

5-6-12-8- سخن کوتاه 146

5-6-12-9- پرهيز از زياده گويي.. 147

5-6-12-10- دل و زبان يکي بودن. 147

5-6-12-11- ارزش نگه داري زبان. 147

5-6-12-12-کردار بهتر از گفتار 147

5-6-12-13- سخن و عقل و دانش… 148

5-6-12-14- دل و زبان. 148

5-6-12-15- سخن بيهوده 148

5-6-12-16- سزاي بيهوده گو. 149

5-6-12-17- پرگويي.. 149

5-6-12-18- شنيدن چون ديدن نيست.. 149

5-6-12-19- انديشه قبل از سخن.. 150

5-6-12-20- قدرت سخن.. 150

5-6-13- لزوم تلاش و پرهيز از تنبلي و سستي.. 150

5-6-13-1- دنيا، محلّ تلاش… 151

5-6-15-3- پرهيز از سستي.. 151

5-6-13-3- انس به کاهلي، مايه آلودگي.. 151

5-6-13-4- نکوهش سستي و فرار جنگجو. 152

5-6-15-6- لزوم پرهيز شهريار از سستي: 152

5-6-13-6- تلاش و توکل.. 152

5-6-14- در ضرورت آهستگي و نرمي و پرهيز از خشم و تندي.. 152

5-6-14-1- خشم، مايه پشيماني است.. 153

5-6-14-2- اندوه، فرجام خشم و تندي.. 153

5-6-14-3- آهستگي بهتر از خشم. 154

5-6-14-5- خشم و غضب، سبب پشيماني.. 155

5-6-14-6- فرو خوردن خشم. 155

5-6-15- ارزش خوش رويي و خوش اخلاقي و مذمت بداخلاقي.. 155

5-6-15-1- بهترين همنشين.. 156

5-6-15-2- ارزش خوش اخلاقي.. 156

5-6-15-3- خوش اخلاقي و آرامش… 156

5-6-15-4- تأثير مدارا 156

5-6-15-5- ره آورد شوم اخلاق ناپسند. 157

5-6-16- صبر. 157

5-6-16-1- لزوم صبر. 157

5-6-16-2- نتيجة صبر. 157

5-6-17- اميدواري.. 158

5-6-18- پرهيز از شکم پرستي.. 158

5-6-19- پرهيز از کينه توزي.. 158

5-6-20- ساده زيستي.. 158

5-7- اقتصادي.. 159

5-7-1- پرهيز از اسراف.. 159

5-7-2- بخشش سبب بزرگي.. 160

5-7-3- پرهيز از بخشش نابجا 160

5-7-4- پرهيز از منّت گذاري پس از بخشش… 161

5-7-5- بخشش به ديگران و مذمت مال اندوزي.. 161

5-7-6- مال اندوزي، ميراث براي ديگران. 162

5-8- اجتماعي.. 162

5-8-1- همنشيني و رفاقت.. 163

5-8-1-1- پرهيز از دوستي با بدکاران. 163

5-8-1-2- نقش همنشين.. 163

5-8-1-3- پرهيز از همنشين بد. 163

5-8-1-4- پرهيز از دوستي با نادان. 164

5-8-1-5- پرهيز از دوستي با دروغگو. 164

5-8-2- عمل و کردار 164

5-8-2-1- ضرورت هماهنگي علم و عمل.. 165

5-8-2-2- عکس العمل کردار 165

5-8-2-3- پاداش کردار آدمي.. 165

5-8-2-4- هماهنگي علم و عمل.. 166

5-8-2-5- عدم اشتغال به کارهاي گوناگون. 166

5-8-2-6- ارزش تداوم عمل.. 166

5-8-2-7- پرهيز از تلاش بيهوده 167

5-8-3- پندها و اندرزها 167

5-8-3-1- پندخواهي و اندرزجويي.. 168

5-8-3-2- غنيمت شمردن فرصت ها 168

5-8-3-3- پرهيز از شادي گذرا 169

5-8-3-4- ارزش مشورت.. 169

5-8-3-5- نيکنامي.. 170

5-8-3-6- مذمت درخواست.. 171

5-8-3-7- جنگ يا ننگ؟. 171

5-8-3-8- وراثت در عقيده و فکر. 172

5-8-3-9- صبر و عاقبت انديشي.. 173

5-8-3-10- جوينده، يابنده است.. 173

5-8-3-11- صلة رحم. 173

5-8-3-12- خورش به اندازه 174

5-8-3-13- زمان مندي پديده ها 174

5-8-3-13- شوهرداري زن. 174

5-8-3-14- عبرت از گذشتگان. 175

نتيجه گيري.. 176

منابع و مأخذ. 178

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo