%41تخفیف

دانلود محصول: بررسی کتب درسی چاپ سنگی دارلفنون دوره قاجار با تکیه بر کتب درسی چاپ سنگی موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

تعداد 154 صفحه فایل word قابل ویرایش

Site: www.filenaab.ir

گروه علم اطلاعات و دانش شناسی

گرایش ایرانشناسی-اصول نسخه شناسی و مرمت نسخ خطی و نسخه آرایی

 

 

چكيده

كتابخانه مركزي آستان قدس رضوي به عنوان يكي از بزرگ ترين كتابخانه هاي ايران داراي مجموعه غني از كتب چاپ سنگي نفيس و منحصر به فرد مي باشد. هدف اصلي اين تحقيق شناسايي و معرفي کتابهای درسی چاپ سنگي موجود در اين كتابخانه است. پژوهش در مورد مجموعه كتاب هاي چاپ سنگي مي تواند گوشه اي از تاريخ چاپ و نشر كتاب در ايران را نمايان و در اختيار محققان، انديشمندان، كتابداران، دوست داران كتاب و تاريخ چاپ قرار دهد. در این تحقیق کتابهای درسی چاپ سنگی دوره قاجار مورد بررسي قرار گرفت. يافته ها حاكي از آن است كه در مجموع 57 کتاب درسی دارالفنون در کتابخانه آستان قدس رضوی وجود دارد. نتایج نشان داد از نظر موضوعي 22.8 درصد کتابها مربوط به حساب و ریاضی، 15.8 درصد مربوط به تاریخ و جغرافیا، 8.8 درصد مربوط به طب، 12.3 درصد مربوط به طبیعیات، 24.6 درصد مربوط به ادبیات فارسی، 14 درصد مربوط به زبان خارجی و 1.7 درصد نیز مربوط به هنر بودند. بررسي دوره هاي تاريخي چاپ كتب درسي چاپ سنگي دارالفنون در كتابخانه آستان قدس رضوي نشان داد که نزدیک به 15 درصد کتابها در قرن سیزدهم و 80 درصد آنها نیز در قرن چهاردهم چاپ شده بودند. و نیز بیشترین درصد کتابها چاپ دهه 1310 تا 1319 بود. نتایج این تحقیق نشانگر اهميت کتب موجود از لحاظ هنري، تاريخي، علمي، فرهنگي در اين مكان مقدس و همچنين نشان دهنده تاريخچه صنعت چاپ سنگي و چاپ کتب درسی در دوره قاجار می باشد. در پایان پیشنهاد می شود اين کتب از لحاظ هنري، تاريخي، علمي، فرهنگي و ساير جنبه‌هاي ديگر بررسي گردند.

کلمات کلیدی: چاپ سنگي، کتابهای درسی دوره قاجار، كتابخانه آستان قدس رضوي

 

فهرست

 عنوان                                                                                                                                        صفحه

چكيده. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 3

1-3- اهمیت پژوهش….. 4

1-4- اهداف پژوهش….. 5

1-4-1- اهداف اصلی… 5

1-4-2- اهداف فرعی… 5

1-5- پرسش های پژوهش….. 5

1-6- روش تحقیق: 6

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی مولفه های اصلی: 6

1-7-1- چاپ سنگی: 6

1-7-2- کتابخانه آستان قدس رضوی: 6

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه. 8

2-2- تاریخ چاپ8

2-2-1- قدم اول آغاز و شیوع چاپ سنگی… 10

2-2-2- ورود چاپ به مشرق زمین… 12

2-2-2-1- چاپ کتاب به زبان عربی… 12

2-2-2-2- چاپ کتاب به زبان فارسی… 15

2-3- آغاز چاپ‌ در ایران. 17

2-3-1- ورود صنعت چاپ به ایران.. 18

2-3-2- دلایل تأخیر ورود چاپ به ایران.. 23

2-3-2-1- عدم شیوع چاپ…. 24

2-3-2-2- عدم تمایل حاکمان وقت به شیوع علم.. 24

2-3-2-3- بی سوادی عامه مردم. 25

2-3-2-4- عدم ارتباط بصری… 25

2-3-2-5- دشواری بومی سازی صنعت چاپ…. 26

2-3-2-6- عدم توجیه اقتصادی برای ورود صنعت چاپ…. 26

2-4- چاپ سنگی.. 27

2-4-1- تکنیک چاپ سنگی… 28

2-4-2- دست‌اندر کاران چاپ سنگی… 29

2-4-3- دستگاه چاپ سنگی… 30

2-4-4- تصویر در چاپ سنگی… 30

2-4-5-  موضوع بندی کتاب‌های چاپ سنگی… 31

2-4-6- قطع کتاب‌های چاپ سنگی… 31

2-5- چاپ سنگی در ایران. 31

2-5-1- شروع چاپ سنگی از تبریز. 31

2-5-2- ورود چاپ سنگی به تهران.. 32

2-5-3- محمد صالح شیرازی پدر چاپ ایران.. 34

2-5-4- دلایل رواج‌ چاپ سنگی… 38

2-1-5-4-1- علل اجتماعی-فرهنگی‌ 38

2-1-5-4-1-1- هنر خوشنویسی… 38

2-5-4-1-2- کم‌ سواد‌ی حروفچینان.. 38

2-5-4-1-3- محدودیت موضوعات…. 38

2-5-4-1-4- رسم‌ الخط حروف عربی… 39

2-5-4-1-5- حفظ ویژگی های هنری… 39

2-5-4-1-6- وجود خوشنویسان مـشهور و نـقاشان معروف در آن زمان‌ 39

2-5-4-2- علل اجتماعی-اقتصادی‌ 40

2-5-4-2-1- سرعت بیشتر. 40

2-5-4-2-2- سادگی و سهولت کار. 40

2-5-4-2-3- هزینه کمتر. 41

2-5-4-2-4- امکان ایجاد چاپخانه‌های سیار‌ 42

2-5-4-2-5- امکان نشر‌ نـوشته‌های سـیاسی… 42

2-5-4-2-6- مهیا بودن قطعات در داخل کشور. 42

2-5-5- چاپ سنگی و دارالفنون.. 43

2-5-6- چاپ سنگی و روزنامه. 43

2-5-7- چاپخانه های چاپ سنگی در ایران.. 44

2-5-8- معرفی اولین نمونه های چاپ سنگی… 45

2-5-8-1- کتب چاپ سنگی تبریز: 45

2-5-8-2- کتب و نشریات چاپ سنگی تهران: 46

2-5-8-3- کتب چاپ سنگی اصفهان: 46

2-5-8-4- کتب چاپ سنگی شیراز: 47

2-6- کتابهاي درسي در ايران. 47

2-6-1- نخستين کتاب فيزيک…… 49

2-6-2- بعضي از معلمان دارالفنون.. 50

2-6-3- کتابهاي وزارتي… 52

2-6-4- آزادي تأليف کتابهاي درسي… 54

2-6-5- تأسيس سازمان کتابهاي درسي ايران.. 55

2-6-6- تغيير نظام آموزش و پرورش و کتاب درسي… 57

2-6-7- سازمان پژوهشي و نوسازي آموزشي… 58

2-6-8- کتابهاي درسي بزرگسالان.. 59

2-7- کتابخانه آستان قدس رضوی.. 60

2-7-1- پیشینۀ کتابخانه. 61

2-7-2- تاریخ کتابخانه در سه دورۀ صفوی،افشاریه و قاجار. 61

2-7-3- خدمات کتابخانه. 63

2-7-4- شیوۀ تأمین منابع.. 63

2-8- پیشینه تحقیق: 64

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه : 68

3-2- روش پژوهش : 68

3-3- جامعه ي آماري : 68

3-4- نمونه ي آماري و روش نمونه گيري… 69

3-5- ابزار گردآوري داده ها: 69

3-6- روایی و پايايي ابزار گردآوري داده ها: 69

3-7- شيوه انجام تحقيق… 69

3-7-1- روش گرد آوري داده ها. 69

3-7-2- چگونگي طراحي چک ليست…. 69

3-8- روش تجزيه و تحليل آماري : 69

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‏ها و بیان نتایج حاصل از تحقیق

4-1- مقدمه. 76

4-2- بررسی کتابهای مورد مطالعه. 76

4-2-1- اساس جمشیدی (علوم فیزیکی و طبیعی). 76

4-2-2- اصول علم جبر و مقابله. 77

4-2-3- اصول علم حساب…. 77

4-2-4- اصول علم جغرافی… 78

4-2-5- اصول علم شیمی جدید.. 79

4-2-6- انوار سهیلی… 79

4-2-7- انیس الادبا. 80

4-2-8- بدایه الحساب…. 80

4-2-9- بدایه الجبر. 81

4-2-10- بدایه العربیه. 82

4-2-11- بوستان سعدی… 82

4-2-12- تاریخ انبیاء. 83

4-2-13- تاریخ ملل قدیمه مشرق… 83

4-2-14- ترکیب الحروف…. 84

4-2-15- تشریح بدن انسان.. 84

4-2-16- تعریف علم موسیقی… 85

4-2-17- تعلیمات مدنیه. 85

4-2-18- تکلمه السیاق… 86

4-2-19- تلفظ حقیقی زبان فرانسه (جلد اول). 86

4-2-20- جبر و مقابله. 87

4-2-21- جغرافیا. 87

4-2-22- جوامع التشریح (کالبدشکافی انسان). 88

4-2-23- جواهر الحکمه ناصری… 88

4-2-24- حدائق الطبیعیه. 89

4-2-25- حساب…. 89

4-2-26- حساب و هندسه مقدماتی… 90

4-2-27- حفظ الصحه. 90

4-2-28- حفظ صحت…. 91

4-2-29- خلاصه الحساب…. 91

4-2-30- دروس النحویه. 92

4-2-31- شرعیات نبوی… 93

4-2-32- عقول عشره. 93

4-2-33- علم الاشیاء. 94

4-2-34- علم الاشیاء (دوره سوم). 94

4-2-35- علم مساحت…. 95

4-2-36- فرائد الادب…. 95

4-2-37- فرائد الادب (دوره پنجم). 95

4-2-38- قانون فارسی… 96

4-2-39- قواعد الصرف…. 96

4-2-40- قواعد النحو.. 97

4-2-41- کتاب جغرافیا بانضمام جغرافی ایران.. 97

4-2-42- کفایه الجغرافی جدید.. 98

4-2-43- کفایه الحساب…. 99

4-2-44- لآلی الادب…. 99

4-2-45- مدارج القرائه. 100

4-2-46- مرآت العالم (در هیات و جغرافیا). 100

4-2-47- معرفت الحیوان.. 101

4-2-48- مفتاح الادب…. 101

4-2-49- مفتاح السان العرب…. 102

4-2-50- منتخب التصریف….. 102

4-2-51- منتخب الفصحا. 103

4-2-52- منتخب جوامع الحکایات و لوامع الروایات…. 103

4-2-53- میزان الانشاء. 103

4-2-54- میزان الحساب…. 104

4-2-55- میزان الصرف…. 104

4-2-56- نامه زبان آموز (صرف و نحو زبان فارسی). 105

4-2-57- وسیط الحساب…. 106

4-3- مقایسه کتابهای مورد مطالعه. 106

4-3-1- کتابهای درسی چاپ سنگی… 106

4-3-2- تعدادکتابهای درسی چاپ سنگی دوره قاجار. 107

4-3-3- دوره تحصیلی… 108

4-3-4- نویسنده کتاب…. 109

4-3-5- نوبت چاپ…. 111

4-3-6- قرن چاپ…. 112

4-3-7- کاتب کتاب…. 113

4-3-8- خط کتابت…. 115

4-3-9- تعداد صفحات…. 116

4-3-10- ویژگیهای متن… 117

4-4- تجزيه و تحليل پرسش هاي پژوهش…. 118

4-4-1- پرسش اول پژوهش….. 118

4-4-2- پرسش دوم پژوهش….. 118

4-4-3- پرسش سوم پژوهش….. 119

4-4-4- پرسش چهارم پژوهش….. 121

فصل پنجم: نتیجه گیری، بحث و پیشنهادها

5-1- نتیجه گیری… 124

5-2- یافته ها. 125

5-3- پیشنهادات…. 126

منابع و ماخذ. 127

پیوست ها 131

پیوست الف: تصویرصفحه اول و آخر کتب مورد مطالعه. 131

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                        صفحه

جدول 2-1- سالشمار تاریخ چاپ در جهان.. 27

جدول 2-2- اولین کتاب های چاپ سنگی.. 37

جدول 3-1- چک لیست کتب درسی چاپ سنگی دارالفنون.. 70

جدول 4-2- تعدادکتابهای درسی چاپ سنگی دوره قاجار موجود درکتابخانه آستان قدس رضوی.. 107

جدول 4-2- کتابهای چاپ سنگی براساس دوره تحصیلی.. 108

جدول 4-3- کتابهای چاپ سنگی براساس نویسنده کتاب… 109

جدول 4-4- کتابهای چاپ سنگی براساس نوبت چاپ… 111

جدول 4-5- کتابهای چاپ سنگی براساس قرن چاپ… 112

جدول 4-6- کتابهای چاپ سنگی براساس کاتب کتاب… 113

جدول 4-7- کتابهای چاپ سنگی براساس خط کتابت… 115

جدول 4-8- کتابهای چاپ سنگی براساس تعداد صفحات… 116

جدول 4-9- کتابهای چاپ سنگی براساس ویژگیهای متن.. 117

جدول 4-10- کتابهای چاپ سنگی براساس موضوع.. 118

جدول 4-11- کتابهای چاپ سنگی براساس دوره های تاریخی.. 120

جدول 4-12- کتابهای چاپ سنگی براساس مطبعه. 121

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                        صفحه

شکل 4-1- نمودار مقایسه تعداد کتابهای درسی چاپ سنگی دوره قاجار. 108

شکل 4-2- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس دوره تحصیلی.. 109

شکل 4-3- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس نویسنده کتاب… 110

شکل 4-4- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس نوبت چاپ… 111

شکل 4-5- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس قرن چاپ… 112

شکل 4-6- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس کاتب کتاب… 114

شکل 4-7- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس خط کتابت… 115

شکل 4-8- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس تعداد صفحات… 116

شکل 4-9- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس ویژگیهای متن.. 117

شکل 4-10- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس موضوع.. 119

شکل 4-11- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس دوره های تاریخی.. 120

شکل 4-12- نمودار مقایسه کتابهای چاپ سنگی براساس مطبعه. 122

شکل الف-1- صفحه اول کتاب حساب و هندسه مقدماتی.. 131

شکل الف-2- صفحه آخر کتاب حساب و هندسه مقدماتی.. 132

شکل الف-3- صفحه اول کتاب خلاصه الحساب… 133

شکل الف-4- صفحه آخر کتاب خلاصه الحساب… 134

شکل الف-5- صفحه اول کتاب کفایه الحساب… 135

شکل الف-6- صفحه آخر کتاب کفایه الحساب… 136

شکل الف-7- صفحه اول کتاب اصول علم حساب… 137

شکل الف-8- صفحه آخر کتاب اصول علم حساب… 138

شکل الف-9- صفحه اول کتاب کفایه الجغرافی جدید.. 139

شکل الف-10- صفحه آخر کتاب کفایه الجغرافی جدید.. 140

شکل الف-11- صفحه اول کتاب حفظ صحت… 141

شکل الف-12- صفحه آخر کتاب حفظ الصحه. 142

شکل الف-13- صفحه اول کتاب انیس الادبا 143

شکل الف-14- صفحه آخر کتاب انیس الادبا 144

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo