دانلود پروژه:بررسی نوع قوس سایه در شعر فروغ فرخزاد

شميم فرح‌بخش گلستان شعر پارسي، از ديرباز تاکنون همواره جان خواستگاران و دوستداران عروس معني را مست رايحه­ی خودکرده است. براي آنان که در افق‌هاي باز تماشا، به سياحت در اين گلزار مي‌آيند، گل‌هاي شعر کهنه و نو هرکدام بويي به‌خصوص دارد. پس از سرفرازي و هنرنمایی‌های بسيارِ پيشينيان در اين عرصه، اين بار، شاعرانی چون نیما، شاملو، فروغ، سهراب و اخوان، دوشادوشِ بسياري ديگر از همراهان خود، به‌راستی گل کاشته­اند و حال و هواي تازه‌‌اي به شعر پارسي بخشيدند.

درحالی‌که پيش از آمدن نيما، فروغ و شراره­ی برخاسته از شعر پارينه داشت به خاکستر ابتذال تبديل مي‌شد، دمِ گرم و مسيحايي اينان، پرتويي دوباره بر خانه­ی تاريک شده­ی شعر پارسي انداخت. اینان به­درستي دريافتند که ديگر از دهانِ خاکسترِ خاموش، شعله­ی معني برنمی‌خیزد. پس طرحي نو درافکندند؛ جامه­ی از حلّه­ی ابريشم بافته­ی شعر پيشين (قوالب کهن) را بر طاقچه­ی افتخارات نهادند و براي قامت سازگار شعر پارسي، جامه‌هایی از جنس «نخِ آوازِ قناري^[1]» دوختند.

هرچند غوّاصي در درياي پهن و ژرف معناي شعر معاصر و شناخت شعر فروغ و معاصران به‌تمامی ميسّر نيست و هزار نکته­ی باریک‌تر ز مو اینجاست، امّا دست‌کم می­توان به مشتي از خرواري، قطره‌‌اي از دريايي و از بسيارها تايي امیدوار بود.

شعر فروغ کشتزار سبز معني است. سرشار ازاحساسات ناب، امید و اضطراب، پویایی و جویایی است که از چشم نکته­بینان دور نمانده است. امّا در کنار غناي ادبي، جلوه‌هاي تازه­ی ديگري نيز دارد و به همین‌جا ختم نمي‌شود. به قول عماد خراساني:

ماجراهاست در اين برق نگاه

داستان‌هاست در اين گوشه­ی لب(خراسانی، 1385: 359)

در یک‌سوی اين پژوهش، سخن تازه­ی فروغ فرخزاد از برجستگان شعر معاصر قرار دارد که خود دريايي بي­کرانه و کناره است و در سوي ديگر سخن از کهن­الگوي سايه است که در حوزه­ی روانشناسي قرار دارد.

شعر فروغ، در کنار بسیاری از بزرگان معاصر، معدني از کهن­الگوهاست. کهن­الگوها شبيه صداي هق‌هق نوزادان، زبان ناميرا و جاوداني مشترک ميان همه­ی بشریت است. حلقه­ی پيوند ميان شعر و کهن­الگوها، نهانخانه­ی دلِ شاعر است. نخستين کاوش‌ها و کوشش‌ها در اين زمينه از کارل گوستاو يونگ است. او بود که نخستين بار به رابطه­ی ميان شعر شاعر و اين نمونه‌هاي ديرينه­ی روان انسان اشاره کرد. در اين راستا، روان انسان نمونه‌‌اي از کلیّت جهان در نظر گرفته شد. ما در اين پژوهش سرِ آن داريم تا بازتابِ يکي از اين چهره‌هاي کهنِ روانِ انسانِ جمعي (سايه) را در آيينه­ی شعر فروغ نشان دهيم. امّا ازآنجاکه ذات موضوع بسيار انتزاعي و ثابت نشدني است و مهارت در هر دو حوزه­ی ژرفِ ادبيات معاصر و دانش روانکاوي- به‌خصوص آراي يونگ درباره­ی خودآگاه و ناخودآگاه و نيروهاي آن- دشوار است، نمي‌توان داعيه­ی هيچ قطعیت و اثباتي داشت و از اکنون شايسته است که در آغازِ بسياري از جملات خود، عباراتـي از قـبيلِ «فرض مي‌شود، شايد، گمان مي‌رود، به نظر مي‌رسد»؛ گذاشته شود.

[1]فریدون مشیری در شعری به نام «روح چمن»، در رثای سهراب گفته است:

ای جامه­ی شعرت نخ آواز قناری   رفتی تو و از باغ و چمن نور و نوا رفت

(مشیری، 1387: 122).