بررسی میزان رضایت¬مندی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

• مقدمه :

   كتابخانه ها از پيدايش تا كنون، يك هدف عمده ر ادنبال كرده­اند و آن هم دسترس پذيري به منابع كتابخانه است. سير تحول كتابخانه­ها نشان مي­د­هد كه كتابخانه­ها، عملكرد و خدمات خود را در راستاي پيشرفت تكنولوژي تغيير داده­اند تا به آن هدف غايي خود كه همان دسترس­پذير ساختن منابع اطلاعاتي است، دست پيدا كنند. بنابراين در دوره كنوني كتابخانه­ها از دوره سنتي خارج شده و پا به عرصه جديدي به نام ديجيتال گذاشته­اند، ولي لازم به ذكر است كه علارغم تعاريف متعددي كه از كتابخانه­هاي سنتي، ‌ماشيني و ديجيتالي شده است، اختلاف اين نوع كتابخانه­ها، تنها در شكل منابع اطلاعاتي و نحوه خدماتي است كه ارائه مي­دهند و مفاهيم اصلي و كاركردهاي كتابخانه كه همان دسترس پذير ساختن منابع اطلاعاتي است، تغيير نكرده است.

 از طرفي ديگر شبکه ارتباطات الکترونيکي و فنآوري­هاي جديد اطلاعات، بعد از پيدايش زبان و ارتباطات شفاهي، ظهور خط و نوشتار؛ و نيز پديده صنعت چاپ، چهارمين انقلاب در توليد و عرضه دانش به شمار مي­رود. در شرايط کنوني اين پديده ماهيت ساختار و کارکرد کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رساني را متحول ساخته است، به­طوري که تبادل، حفظ، تکثير، انتشار و دستيابي به اطلاعات يکپارچه و بدون محدوديت زمان و مکان براي تمامي افراد با فرهنگ و ايده­هاي مختلف در سرتاسر دنيا بوسيله ابزار قدرتمندي به نام “اينترنت” به سادگي و با سرعت انجام مي­پذيرد. (ژانگ2003، به نقل از: حاجي شمسايي1387)

     کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رساني نيز از فرصت­هايي که فن­آوريهاي ارتباطي ايجاد کرده­اند، استفاده نموده و هماهنگ با سرعت وشتاب شگفتي­آور دنياي جديد در پيمودن راه­هاي توسعه، به شدت رشد کرده­اند و اين رشد که با عواملي چون افزايش جمعيت، افزايش تصاعدي انتشارات، تعداد دانشمندان و پژوهش­گران و نيز افزايش تعداد عناوين کتاب­ها و مجلات، بستگي مستقيم داشت، موجب تغييراتي در هدف­ها و ساختارکتابخانه­ها گرديد. محمل­هاي اطلاعاتي به چاپي و غير چاپي و کتابي و غير کتابي و خدمات کتابخانه­ها به چند فعاليت بنيادي انتخاب و تهيه، سازماندهي و خدمات مرجع تقسيم شد. اما به ويژه پس از دهه 1970 که جهان وارد عرصه جديد شبکه­اي شدن شد، نگاه به بسياري از اين تقسيم­بندي­ها تغيير کرد و مفاهيم نظري در بافت و قالب و ساختار جديدي متناسب با محيط و فضاهاي عصر جديد مطرح شد. البته فنآوري رايانه و خودکارسازي، در نيمه­هاي سده 20 يعني دهه 1950 به کتابخانه­ها راه يافت و رويکرد مديران کتابخانه­ها ابتدا بيشتر انطباق فعاليت­هاي کتابخانه با آنچه رايانه­ها قادر به انجام آن بودند، بود، ولي از دهه 1960 و 1970 به بعد وضع دگرگون شد و مديران کوشيدند با برخورداري کمتر منفعلانه و بيشتر سازنده، فنآوري را در جهت هدف­ها و نيازهاي کتابخانه به کار گيرند و تأکيد بر کاربرپسندي نظام­ها روز به روز بيشتر شد( رهادوست، 1386،ص.57).

    بر اين اساس براي رشد کتابخانه­هاي ديجيتالي استفاده­پذير و پيشبرد طراحي نظام، پژوهش­گران بر عادات و رفتار استفاده­کنندگان و نيازهاي آنان در محيط­هاي گوناگون مثل محيط­هاي دانشگاهي، مدارس، مؤسسات دولتي و خصوصي توجه کرده و مطالعاتي را نيز در اين خصوص انجام داده­اند. حوزه­هاي مطالعات تجربي درباره تعامل کاربران وکتابخانه ديجيتالي؛ استفاده­پذيري، دسترس­پذيري و کاربرپذيري کتابخانه ديجيتالي؛ پشتيباني کاربر محور براي يادگيري، تدريس و تحقيق از طريق نزديک کردن محيط­هاي آموزشي مجازي و کتابخانه­هاي ديجيتالي به يکديگر؛ تعامل انسان و رايانه؛ ارزيابي رفتار گروه­هاي مختلف کاربران بر اساس سطح دانش، مقاطع سني، و نيازهاي خاص(شيري، 2003، 183) از عمده موضوعات و رويکردهايي بوده که در تحقيقات به آن اشاره گرديده است.

بنابراين با توجه به رشد تصاعدي حجم عظيم اطلاعات و تأثير آن در پيشبرد اهداف آموزشي و پژوهشي دانشگاه­ها و مراكز آموزشي‎ْ راه­اندازي كتابخانه­هاي ديجيتال و مراكز اطلاع­رساني نقش به سزايي در رسيدن به آن اهداف را دارند‏‌ .

بر اساس آنچه گفته شد، اهميت مراکز اطلاع­رساني و کتابخانه­هاي ديجيتالي به­ويژه در کشورهاي در حال رشد که چالش­هاي مرحله­ گذار از کتابخانه سنتي به کتابخانه ديجيتالي را تا حد زيادي پشت سر گذاشته­اند، بر هيچ کس پوشيده نيست. مطالعات نيز نشان مي­دهد که بسياري از مراکز دانشگاهي و موسسات آموزشي و پژوهشي کشورهاي در حال رشد به منظور ارائه خدمات اينترنتي، تامين مجموعه مواد اطلاعاتي و دسترسي راه دور به شبکه­ها، نظام­ها، پايگاه­ها و منابع اطلاعاتي مناسب نياز کاربران، مراکز اطلاع­رساني و کتابخانه­هاي ديجيتالي زيادي راه­اندازي و تاسيس نموده­اند(حاجي شمسايي‎،1387،ص.28).

 با توجه به اهميت دسترسي استادان و محققان به اطلاعات، وزارت بهداشت و آموزش و درمان پزشكي در پايان سال 1384 مقرر كرد که بودجه­اي براي خريد منابع اطلاعاتي الكترونيكي در همه دانشگاه­هاي علوم پزشكي در سراسر كشور اختصاص يابد و در اين راستا سايت منابع الکترونيک را خريداري کرده و در اختيار دانشگاه­ها قرار داد و از آن پس استادان و اعضاي هيأت علمي دانشگاه­هاي علوم پزشکي مي­توانند به راحتي از اين منابع استفاده کنند و مقالات را با متن کامل به­دست بياورند.