بررسی موانع شکل گیری سیستم امنیت جمعی درمنطقه خلیج فارس بعداز جنگ سرد

فهرست مطالب

عنوان …………………………………………………………………………………..……………………………………………  صفحه

چكيده

«فصل يكم  :کلیات تحقیق»

1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………٢

1-2 بیان مساله اساسی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………….۴

1-3 روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………….٧

1-4 سوالات اصلی و فرعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-5 فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-6 شرح کامل روش………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-7 روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………..9

1-8 مرور ادبیات و سوابق مربوطه……………………………………………………………………………………………………………………………9

1-9 اهداف مشخص تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………….12

1-10 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………13

1-11 جنبه جدید بودن و نو آوری در تحقیق………………………………………………………………………………………………………….14

1-12 چگونگی زمانبندی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-13 تعریف واژه ها و اصلاحات فنی و تخصصی………………………………………………………………………………………………….15

1-14 شاخص بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

«فصل دوم»

بخش اول(نوواقعگرايي)

2-1-1 تاريخچه نووا قعگرايي………………………………………………………………………………………………………………………………23

2-1-1-1-مباني اصلي…………………………………………………………………………………………………………………………………………23

الف) دولت سالاري…………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

ب) بقا ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….24

ج) خودياري ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..25

2-1-1-2 تفاوت نوواقعگرايي با واقعگرايان…………………………………………………………………………………………………………..29

2-1-2  شيفت پارادايمي از واقعگرايي به نوواقعگرايي……………………………………………………………………………………………..30

2-1-2-1 نوواقعگرايي…………………………………………………………………………………………………………………………………………33

2-1-2-2 كنت ولتز و نوواقعگرايي………………………………………………………………………………………………………………………..35

الف)اصل نظم دهنده…………………………………………………………………………………………………………………………………………..38

ب)تفكيك كاركردهاي واحدها……………………………………………………………………………………………………………………………39

ج)توزيع توانمندي ها………………………………………………………………………………………………………………………………………40

بخش دوم(امنيت)

2-2-1 جهان سوم پس از جنگ سرد…………………………………………………………………………………………………………………….43

2-2-2 امنيت در ديدگاه نوواقعگرايي…………………………………………………………………………………………………………………….44

2-2-2-1 موازنه قوا…………………………………………………………………………………………………………………………………………….45

2-2-2-2 هژموني………………………………………………………………………………………………………………………………………………51

فصل سوم(موا نع داخلي وخارجي امنيت)

3-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

بخش اول(اهميت خليج فارس)

3-1-1 خليج فارس…………………………………………………………………………………………………………………………………………….63

3-1-2 اهميت استراتژيك خليج فارس…………………………………………………………………………………………………………………..63

3-1-2-1 وضع طبيعي وموقعيت جغرافيايي خليج فارس…………………………………………………………………………………………64

3-1-2-2 ذخائر عظيم نفت وگاز…………………………………………………………………………………………………………………………65

3-1-2-3 بازار مصرف ……………………………………………………………………………………………………………………………………….68

3-1-2-4 نقش فرهنگي وايدئو لوژيكي ……………………………………………………………………………………………………………….69

3-1-3 امنيت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

3-1-3-1 امنيت پس از جنگ سرد ……………………………………………………………………………………………………………………..71

3-1-3-2 امنيت كار آمد در منطقه ………………………………………………………………………………………………………………………72

الف) امنيت دسته جمعي …………………………………………………………………………………………………………………………………74

ب)اعتماد سازي …………………………………………………………………………………………………………………………………………….75

بخش دوم (موانع داخلي امنيت جمعي)

3-2-1 نا ا مني در منطقه …………………………………………………………………………………………………………………………………….79

3-2-2 ديدگاه هاي امنيتي متعارض بازيگران اصلي منطقه خليج فارس…………………………………………………………………..79

3-2-2-1 ايران ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

3-2-2-2 عربستان ……………………………………………………………………………………………………………………………………………83

3-2-2-3 عراق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

3-2-3 ديدگاه كشورهاي كوچك منطقه نسبت به امنيت خليج فارس ……………………………………………………………………….88

3-2-3-1 قطر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..88

3-2-3-2 كويت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….89

3-2-3-3 امارات متحده عربي ……………………………………………………………………………………………………………………………90

3-2-3-4 عمان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..91

3-2-3-5 بحرين ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..92

3-2-4 يك عامل و دو بحران مهم امنيتي در منطقه …………………………………………………………………………………………………92

3-2-4-1 جنگ ايران و عراق در سال 1980 ………………………………………………………………………………………………………….94

3-2-4-2 تهاجم عراق به خاك كويت …………………………………………………………………………………………………………………..95

3-2-5 اتحاد نا كار آمد منطقه اي در خليج فارس ………………………………………………………………………………………………….95

3-2-6 نقش منفي شوراي همكاري در كنترل دو بحران مهم منطقه اي ……………………………………………………………………..97

3-2-7 موانع داخلي تاثير گذار بر ايجاد امنيت دسته جمعي در منطقه خليج فارس ……………………………………………………..99

3-2-7-1 عدم اعتماد جمعي ………………………………………………………………………………………………………………………….101

3-2-7-2 فقدان درك مشترك از امنيت منطقه ………………………………………………………………………………………………………101

3-2-7-3 عدم وجود يك سازمان فراگير منطقه اي ………………………………………………………………………………………………103

3-2-7-4 ساختار اقتصادي نا مناسب ………………………………………………………………………………………………………………….104

3-2-7-5 توسعه نيافتگي كشورهاي منطقه ………………………………………………………………………………………………………….105

3-2-7-6 ساختار رژيم هاي سياسي …………………………………………………………………………………………………………………107

3-2-7-7 بحران مشروعيت در كشورهاي منطقه ………………………………………………………………………………………………….108

3-2-7-8 اختلافات فرهنگي ………………………………………………………………………………………………………………………………110

3-2-7-9 ساختار نظام منطقه اي ………………………………………………………………………………………………………………………..111

3-2-7-10 اختلافات مذهبي …………………………………………………………………………………………………………………………….112

3-2-7-11 توسعه طلبي كشور هاي منطقه …………………………………………………………………………………………………………..114

3-2-7-12 گسترش سلاح هاي نظامي و سابقه تسليحاتي ……………………………………………………………………………………114

3-2-7-13 مناقشات ارضي و مرزي …………………………………………………………………………………………………………………..117

الف)اختلافات بر سر مرزهاي دريايي و رودخانه اي …………………………………………………………………………………………….119

ب)اختلاف بر سر مرزهاي زميني وتملك جزاير …………………………………………………………………………………………………119

بخش سوم(موا نع خارجي امنيت جمعي)

3-3-1 حضور آمریکا در منطقه پس از جنگ سرد ……………………………………………………………………………………………….122

3-3-1-1 حمله عراق به كويت …………………………………………………………………………………………………………………………122

3-3-1-2 حادثه 11 سپتامبر 2001 ……………………………………………………………………………………………………………………..123

3-3-2 اهميت خليج فارس براي حضور آمریکا در اين منطقه ……………………………………………………………………………….124

3-3-3 منافع و اهداف آمریکا در منطقه خليج فارس ……………………………………………………………………………………………125

3-3-3-1 اهداف ومنافع ثانوي ………………………………………………………………………………………………………………………..126

3-3-3-2 اهداف ومنافع ذاتي آمریکا …………………………………………………………………………………………………………………126

الف)نفت،اصلي ترين علاقه آمریکا در خليج فارس ……………………………………………………………………………………………126

ب)مطلوبيت بازار خليج فارس …………………………………………………………………………………………………………………………127

ج)امكانات اقتصادي و تجاري منطقه ………………………………………………………………………………………………………………….127

د)توسعه نفوذ سياسي ……………………………………………………………………………………………………………………………………….127

3-3-4 نوع رابطه آمریکا با كشورهاي منطقه پس از جنگ سرد ……………………………………………………………………………..128

3-3-4-1 رابطه آمریکا با ايران ………………………………………………………………………………………………………………………..128

3-3-4-2 رابطه آمریکا با عراق …………………………………………………………………………………………………………………………128

3-3-4-3 رابطه آمریکا با كشورهاي عربي حاشيه جنوبي ………………………………………………………………………………………129

3-3-5 نقش آمریکا در ممانعت از ايجاد امنيت دسته جمعي در منطقه خليج فارس …………………………………………………..130

3-3-5-1 دخالت هاي آمریکا در بحران هاي منطقه و ترويج نا امني بيشتر (قبل از 11 سپتامبر)………………………………….130

الف)حمله عراق به ايران ………………………………………………………………………………………………………………………………..131

ب)حمله عراق به كويت ………………………………………………………………………………………………………………………………..134

3-3-5-2 حمله يك جانبه به عراق (پس از 11 سپتامبر ) ……………………………………………………………………………………..136

الف)اهداف آمریکا حضور درعراق …………………………………………………………………………………………………………………..138

1)اهداف نظامي …………………………………………………………………………………………………………………………………………..139

2)اهداف سياسي …………………………………………………………………………………………………………………………………………..140

3)اهداف اقتصادي ………………………………………………………………………………………………………………………………………..140

ب)پيامدهاي حمله آمریکا به عراق واشاعه ي بي نظمي ……………………………………………………………………………………..141

1)پيامدهاي سياسي دموكرات ……………………………………………………………………………………………………………………….141

2)پيامد هاي امنيتي ………………………………………………………………………………………………………………………………………144

3)پيامد هاي اقتصادي …………………………………………………………………………………………………………………………………..146

3-3-6 سیاست های کلیدی آمریکا در ترویج واگراییی ………………………………………………………………………………………………..147

3-3-6-1 ايران هراسي ………………………………………………………………………………………………………………………………………148

3-3-6-2 فرقه گرايي ………………………………………………………………………………………………………………………………………..150

3-3-6-3 گسترش تسليحاتي ……………………………………………………………………………………………………………………………150

نتيجه گيري …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..153

فصل چهارم

«نا امني خليج فارس ونووا قعگرايي»

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………157

4-4 نا امني در خليج فارس ………………………………………………………………………………………………………………………………158

4-2-1 هژمونيك گرايي …………………………………………………………………………………………………………………………………….158

4-2-1-1 حمله عراق به كويت ………………………………………………………………………………………………………………………..159

الف)ديدگاه شوراي همكاري خليج فارس (كشورهاي عرب منطقه) ……………………………………………………………………….160

ب)ديدگاه آمریکا ……………………………………………………………………………………………………………………………………………162

ج)جمهوري اسلامي ايران وجنگ كويت ………………………………………………………………………………………………………….165

4-2-1-2 حمله آمریکا به عراق…………………………………………………………………………………………………………………………166

الف) ديدگاه ايران ……………………………………………………………………………………………………………………………………….168

ب)كشورهاي عرب منطقه خليج فارس ………………………………………………………………………………………………………….169

4-2-2 موازنه گرايي پس از جنگ سرد ………………………………………………………………………………………………………………..170

4-2-2-1 توازن قوا در خليج فارس ………………………………………………………………………………………………………………….171

4-2-2-2 توازن قوا در استراتژي آمریکا……………………………………………………………………………………………………………..171

4-2-2-3 جنگ عراق وتوازن قواي جديد ………………………………………………………………………………………………………….173

نتيجه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….175

فصل پنجم

«نتيجه گيري وپيشنهادها»

5-1 عوامل ضعف يا شكست سازمان منطقه اي ……………………………………………………………………………………………………179

5-2 راهکارهای رهایی از موانع امنیت جمعی………………………………………………………………………………………………………………180

5-3 توازن امنیت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………183

الف) توازن امنیت با تاکید بر نقش ایران………………………………………………………………………………………………………………………183

ب)امنیت جمعی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………186

فهرست منابع و مأخذ ……………………………………………………………………………………………………………………………………..188