دانلود: بررسی فقهی و حقوقی مسئولیت کادر پزشکی (در برابر بیمار)

مقدمه

درناف دو علم بوی طیب استوآن هر دو فقیه یا طبیب استمــی باش فـــقیــهطاعت اندوز             اما  نه  فــــقیــه حـیلت آمـوز

مــــی باشطبیبعیسویهشامــانه  طـــبیب  آدمی  کـش

«نظامی گنجوی»

پزشکان و جامعه پزشکي از ارزش والايي برخوردار بوده و نقش حساس و مهمي را در جامعه ايفا مي کنند؛ زيرا مسئوليت مستقيم عافيت و سلامت افراد جامعه را بر عهده دارند. به همين دليل است که علم الابدان در کنار علم الاديان قرار گرفته است. پيامبر اکرم (ص) فرموده اند: «العلم علمان: علم الابدان و علم الاديان»(کلینی،1403،ج8،ص37).

 از سوي ديگر، در راستاي تأکيد بر ضرورت صيانت از حيات آدمي صدمات وارده بر تماميت جسماني افراد از شديدترين جرايمي است که سخت ترين واکنش ها را از گذشته هاي دور در پي داشته است و بر بيماران واجب است در صورت ابتلا به امراضي که با احتمال هلاکت يا نقص عضو توأم است به طبيب مراجعه نمايند و حق تعلل و کوتاهي ندارند. دليل اين مطلب حديث «لا ضرر و لاضرار»(محقق داماد،1382،ص132)و آيه «لَاتُلقُوا بِأيديِکُم اِلَي التَّهلُکَةِ» (بقره،195)است.

لذا گذشته از اين که طبيب و طبابت او در بينش اسلامي و جوامع بشري و در طول تاريخ از منزلت والايي برخوردار بودهاست، اما نبايد فراموش کرد که پزشک يک انسان است که از مقام عصمت برخوردار نيست و ممکن است مانند هر انسان ديگري مرتکب خطا و اشتباهي شود که در اثر آن، بيمار وي تلف شده، و يا در حين معالجه قوه اي از قواي خود را از دست دهد، يا خطایي در درمان داشته کهمنجربه خطر جاني يا خسارت مالي براي بيمار شود. خلاصه اين که معالجات طبيب، هر چند حاذق و متبحر باشد، هميشه منتهي به نتيجه مطلوب و دلخواه نمي شود. به خصوص اين که با تقسيم علم پزشکي به رشته ها و شاخه هاي متعدد و متنوع و استفاده ي پزشکان از آخرين روش هاي درمان و وسايل مدرن و پيشرفته، امروزه، حرفه پزشکي با دوران هاي گذشته قابل مقايسه نيست و خطرات ناشي از آن به مراتب بيشتر و شديدتر از قبل شده است؛ لذا جان و روان مردم در معرض خطرهاي مختلف قرار دارد. علي رغم کوشش و مساعي دست اندرکاران و مسئولان امر و تصويب قوانين و ايين نامه هاي خاص پزشکي و قانون مجازات اسلامي اثرات نامطلوب ناشي از حرفه پزشکي همچنان باقي است. با گذشت زمان، ميزان شکايت از پزشکان و جراحان نيز نسبت به سال هاي گذشته چه در ايران و چه در ساير کشورها به طور چشم گيري افزايش يافته است. در بررسي سير تحول تاريخي مسئوليت پزشکي، نظريه هاي مختلفي ابراز شده است که در پرتوآن مباني مسئوليت پزشکي مورد مطالعه قرار مي گيرد،(موسوی بجنوردی،حق محمدی فرد،1386،ص30).

 لذا تدوين حقوق مداخله گران امر سلامت و بيماران امري ضروري و اجتناب ناپذير بوده و سلامت اين نظام بزرگ در گرو نظارت يک سيستم کامل، انساني و رسا می باشد. از اين رو در اين پژوهش مسئوليت پزشک وکادر پزشکی را با استناد به منابع معتبر فقهي و قوانين موجود بررسي شده است.