فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ……………………………………………………………………….. 1
1- بیان مسأله ……………………………………………………………………………………….3
2- ضرورت و اهمیّت پژوهش ………………………………………………………………….6
3- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………..7
4- سؤالات پژوهش ………………………………………………………………………………..7
5- فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………7
6- پیشینه ی پژوهش ……………………………………………………………………………….8
7- ساختار پژوهش ………………………………………………………………………………..10
فصل اوّل: کلیّات ……………………………………………………………….
بند یک: معنای لغوی و اصطلاحی نمایندگی ………………………………..11
الف- معنای لغوی نمایندگی ……………………………………………………………..11
ب- معنای اصطلاحی نمایندگی …………………………………………………………11
بند دو: تعاریف و اصطلاحات در رژیم های مبتنی بر نمایندگی …………12
الف- قرارداد اجتماعی …………………………………………………………………….13
ب- اراده ی همگانی ………………………………………………………………………..18
بند سه: نمایندگی در طرق مختلف اِعمال حاکمیّت ……………………….19
الف- اِعمال مستقیم حاکمیّت …………………………………………………………….19
ب- اِعمال غیر مستقیم حاکمیّت (دموکراسی نماینده سالار) ……………………..21
ج- اِعمال نیمه مستقیم حاکمیّت …………………………………………………………22
-
دموکراسی نیمه مستقیم با آغازگری مردم …………………………………….22
الف) وتوی مردمی …………………………………………………………………22
ب) استرداد مردمیِ نمایندگی …………………………………………………..23
ج) ابتکار عام …………………………………………………………………………23
-
دموکراسی نیمه مستقیم با ابتکار دولت (همه پرسی) ………………………..23
بند چهار: مبانی حکومتِ مبتنی بر دموکراسیِ غیر مستقیم (نمایندگی)…26
الف- اصل برابری ……………………………………………………………………………26
ب- اصل تناوب قدرت ……………………………………………………………………..26
ج- اصل تفکیک قوا …………………………………………………………………………27
د- اصل حاکمیّت قانون ……………………………………………………………………28
و- اصل مسؤولیّت حاکمان ………………………………………………………………..29
بند پنج: پیشینه ی نمایندگی ………………………………………………………30
الف- پیشینه ی نمایندگی درغرب ……………………………………………………….31
-
انگلستان ………………………………………………………………………………..32
-
فرانسه …………………………………………………………………………………..33
ب- پیشینه ی نمایندگی در ایران ……………………………………………………….36
-
در رژیم حقوقی مشروطیّت ………………………………………………………36
-
در رژیم حقوقی جمهوری اسلامی ایران …………………………………….41
فصل دوّم: ماهیّت نمایندگی از منظر فقه سیاسی امامیّه …………………………..
بند یک: مشارکت سیاسی در دولت اسلامی …………………………………44
الف- بیعت ……………………………………………………………………………………45
ب- انتخاب …………………………………………………………………………………..46
ج- شورا ………………………………………………………………………………………47
-
حکومت شورایی ……………………………………………………………………48
-
اشتراکات و افتراقات شورا و دموکراسیِ اکثریّتی (نمایندگی) …………49
الف) اشتراکات ……………………………………………………………………..50
ب) تفاوت ها …………………………………………………………………………51
بند دو: نظریّاتِ فقیهان در مورد مفهوم نمایندگی …………………………52
الف- محمّد اسماعیل محلاتی …………………………………………………………..53
ب- محمّد حسین نایینی ………………………………………………………………….55
ج- محمّد کاظم خراسانی ……………………………………………………………….57
بند سه: نظریّات پیرامون ماهیّت نمایندگی در فقه ………………………..59
الف- نمایندگی و نقابت (عرافت) ……………………………………………………..59
-
معنای لغوی نقیب و عریف ……………………………………………………….60
-
پیشینه و مشروعیّت نقابت و عرافت در اسلام …………………………………62
-
نقد نظریّه ……………………………………………………………………………..67
ب- نمایندگی و وکالت ……………………………………………………………………68
-
آثار و نتایج وکالت ………………………………………………………………….70
-
نقد نظریّه ی وکالت …………………………………………………………………71
ج- نمایندگی به عنوان کارگزار ولیِّ فقیه ……………………………………………73
-
نظریّه ی انتصاب ………………………………………………………………………73
-
نظریّه ی انتخاب ………………………………………………………………………74
-
نقد نظریّه ………………………………………………………………………………76
فصل سوّم: ماهیّت نمایندگی از منظر حقوق عمومی …………………………….
بندیک: نظریّات اندیشمندان درباره ی نحوه اِعمال حاکمیّت واصل نمایندگی
الف- قبل از رنسانس ………………………………………………………………………80
-
ارسطو …………………………………………………………………………………80
-
سن توماداکن (توماس آکویناس) ……………………………………………..81
ب- بعد از رنسانس …………………………………………………………………………..82
-
توماس هابز …………………………………………………………………………..83
-
جان لاک ……………………………………………………………………………..87
-
مونتسکیو ……………………………………………………………………………….89
-
ژان ژاک روسو ……………………………………………………………………..92
5.کانت ……………………………………………………………………………………95
-
جان استوارت میل ………………………………………………………………….97
بند دو: مفهوم نمایندگی در حقوق عمومی ………………………………….99
الف- استقلال رأی نماینده ………………………………………………………………..100
ب- نظریه ی وکالت (نمایندگی انعکاسی) ……………………………………………..101
بند سه: مؤلفه ها و ویژگی های نمایندگی در حقوق عمومی …………….103
الف- مؤلفه ها و شاخصه های نمایندگی ………………………………………………..103
-
طرفین پیمان ………………………………………………………………………….104
-
موضوع پیمان …………………………………………………………………………104
-
ضمانت اجرای پیمان نمایندگی ………………………………………………….106
ب- ویژگی های نمایندگی در حقوق عمومی…………………………………………107
-
ملّی بودن……………………………………………………………………………….107
-
کلّی بودن………………………………………………………………………………107
-
غیر قابل عزل بودن………………………………………………………………….108
-
قائم به شخص بودن ………………………………………………………………..108
-
مشارکتی بودن ………………………………………………………………………108
-
استقلالِ رأی نمایندگی ……………………………………………………………109
بند چهار: احزاب و انتخابات در نظامِ مبتنی بر اصل نمایندگی …………110
الف- جایگاه احزاب در رژیم های نماینده سالار ……………………………………110
ب- نقش و جایگاه انتخابات در رژیم های نماینده سالار ………………………….111
بند پنج: انواع مدل های انتخاباتی در رژیم های مبتنی بر نمایندگی …113
الف- نظام نمایندگی اکثریّتی ……………………………………………………………114
-
نظام اکثریّتی نسبی ………………………………………………………………….114
-
نظام اکثریّتی مطلق …………………………………………………………………115