بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش طرح یکپارچه¬سازی اراضی کشاورزی از دیدگاه کشاورزان شهرستان رامهرمز

تعداد178صفحه در فایل word

بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش طرح یکپارچه¬سازی اراضی کشاورزی از دیدگاه کشاورزان شهرستان رامهرمز

1-1-  مقدمه

     انسان، در گذر تاریخ، به عنوان عاملی مؤثر در تغییر شکل زمین و به طور کلی طبیعت بوده است. در زمینه نظام­های بهره­برداری از زمین نیز بشر به سبب سوق دادن به اراضی سمت آن چه که مطلوب خویش می­باشد گام­های متعددی برداشته است که این حرکت­ها همانند سایر اعمال بشر همراه با جنبه­های مثبت و منفی بی­شماری بوده است (لایسک و همکاران^[1]، 2005). در شکل­گیری نظام­های جدید تولید در بخش کشاورزی و به کارگیری فناوری و مکانیزه شدن مراحل مختلف فرایند تولید کشاورزی (کاشت، داشت و برداشت)، پراکندگی نامنظم قطعات یک عامل بازدارنده قلمداد گردیده است (آشکارآهنگرکلایی و همکاران، 1385). پراکندگی اراضی یکی از عناصر ساختاری کشاورزی کشور است که به تدریج کارکردهای مثبت خود را از دست داده تا جایی که در شرایط حاضر مانع اساسی در پیشرفت و ترقی بهره­بردارهای دهقانی و به تبع آن در جامعه روستایی و توسعه کشاورزی تبدیل شده است (یاسوری و همکاران، 1391). در واقع پراکندگی زمین­های کشاورزی پدیده­ای است که به عنوان تقسیم یک مالکیت در چند قطعه نامجاور و یا فعالیت خانواده کشاورز بر روی بیش از یک قطعه زمین تعریف می­گردد و از یکی از عناصر ساختاری سنتی کشاورزی است که امروزه به عنوان یک مانع اصلی توسعه­ی کشاورزی تبدیل شده است پایین بودن بهره­وری، بالا بودن هزینه­های تولید، اتلاف منابع تولید، جلوگیری از الگوی مناسب زراعی، غیر کارا کردن مدیریت مزرعه، عدم استفاده مؤثر از ماشین­آلات (امیرنژاد و رفیعی، 1388)، عدم دسترسی شبکه جاده­ها به قطعات و افزایش اختلافات بین زمین­داران (دیمتریو^[2]، 2014). هدر رفتن نیروی کار زارع در رفت­و­آمدهای بین قطعات اراضی شده و ضمن افزایش هزینه­ی به کار گیری نیروی کار، تلفات آب و آبیاری (کلانتری و عبدالله زاده^[3]، 2008) و سرانجام فقر و مهاجرت روستایی به عنوان شاخص­های توسعه­نیافتگی، همگی به نوعی در ارتباط با پراکندگی اراضی قرار دارد (امیرنژاد و رفیعی، 1388). به منظور رفع این مشکل از ساختار زمین­های کشاورزی یا راهکار یکپارچه­سازی اراضی^[4](Land consolidation) آن­ها توصیه می­شود. که عبارت است از تعویض مالکیت­های خصوصی و به ویژه تعویض محل قطعات پراکنده مزارع، به منظور به وجود آوردن مالکیت­های جدید در یک تکه و یا در حداقل ممکن قطعات، این معاوضه در مورد قطعات هم­ارزش و موجود در یک محدوده یا منطقه معین صورت می­گیرد (امینی و همکاران، 1386). یکپارچه­سازی اراضی یک ابزار مناسب برای توسعه پژوره­های با اهداف چندگانه می­باشد و به عنوان یک ابزار مدیریتی مؤثر و مناسب برای بررسی مشکلات مرتبط با پراکندگی اراضی و سایز زمین خرد کشاورزی می­باشد (پاسکارینس و میلین^[5]، 2010). به عبارت دیگر این فرایند و سامان­دهی اراضی ضرورتی اساسی برای توسعه پایدار روستایی و کشاورزی است (کلانتری وهمکاران، 1384) و به عنوان یکی از عوامل پایه­ای برای دگرگونی بخش کشاورزی، در ارتباط با تقلیل هزینه­های کشت و افزایش بازدهی محصولات کشاورزی که از اهداف سیاست­گذاران بخش کشاورزی است، پراکندگی و کوچکی قطعات بهره­برداری کشاورزی در کشورمان، موجب گردیده تا فرایند تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط کشور به صورت سنتی انجام شده، امکان استفاده­ی بهینه از تکنولوژی و امکانات نوین کشاورزی مقدور نبوده، برای محصولی اندک هزینه­ای گزاف صرف شود. همچنین، کوچک بودن قطعات زمین، تعداد و فاصله بین قطعات و نامنظم بودن شکل آنها، مسائل و مشکلات متعددی را در بهره­برداری از زمین و سایر عوامل تولید به وجود می­آورد. از جمله، سبب برخوردهای اجتماعی بین زارعین گشته و تنگناهایی در امر به کارگیری و استفاده مطلوب از نهاده­های زمین، آب، نیروی کار و ماشین­آلات کشاورزی بوجود آورده، تا حد زیادی موجب پیدایش اثرات منفی در جریان تولید و توسعه کشاورزی است از طرفی دیگر پراکندگی اراضی متعلق به هر زارع در یک منطقه، با اعمال روش­های پیشرفته کشت­و­کار را با مشکل مواجه ساخته و از اجرای هر گونه عملیات زیر بنائی نظیر تسطیح زمین، زهکشی و احداث شبکه­های مدرن آبیاری جلوگیری نموده است (جمشیدی و امینی، 1388). از طرفی با توجه به رشد روز افزون جمعیت روستاها و افزایش نسبی آن در شهرها، تولیدات کشاورزی در داخل کشور با نظام سنتی موجود، جوابگوی جمعیت نخواهد بود و برای جوابگویی به تقاضای موجود، مسئولان سیاست واردات را اتخاذ می­کنند که این امر باعث خروج ارز از کشور و همچنین بدتر شدن وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاییان می­شود و به دلیل اقتصادی نبودن تولید در واحدهای کوچک، آنان را ناگزیر از مهاجرت به نقاط شهری می­کند (جمشیدی وهمکاران، 1388). بنابراین یکپارچه­سازی اراضی از طریق به هم­پیوستن اراضی پراکنده­ی زارعان یک روستا بدون ایجاد تغییر در میزان مالکیت، و فرایندی از اصلاحات ارضی که در آن، تغییر پراکندگی زراعی با شکل جدید بهره­برداری در یک مکان و یا چند مکان صورت می­گیرد طرح یکپارچه­سازی اراضی روستایی در برگیرنده­ی ساماندهی از طریق بهبود مدیریت آب و زهکشی، حفاظت خاک­و­آب، و توسعه صنایع، بهسازی مزارع و ساختمان­های روستایی است (امیر نژاد و رفیعی، 1388). یکپارچه­سازی اراضی، به دلیل تغییر ساختار، شرایط و زیربنای کشاورزی، اثراتی متفاوت و بلند مدت بر ارتقای کشاورزی و توسعه­ی روستایی خواهد گذاشت (بکمن[6]، 2002)، و کشاورزان را قادر به رقابت در تولیدات کشاورزی می­کند و کشاورزی را تسهیل می­نماید(فائو، 2003). در کشوری مانند ایران که واحدهای بهره­برداری دهقانی و خانوادگی به عنوان نظام غالب بهره­برداری مطرح است، بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش طرح یکپارچه­سازی اراضی از دیدگاه کشاورزان می­تواند نقش مهمی در توسعه­ی روستایی داشته باشد. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه­ی حاضر، بررسی و تعیین عوامل مؤثر بر پذیرش طرح یکپارچه­سازی اراضی از دیدگاه کشاورزان شهرستان رامهرمز، استان خوزستان می­باشد.

1. Lisec et al

2. 1. Demetriou

3. 2. Kalantari & Abdolahzadeh

[4]  یکپارچه­سازی اراضی.

4. pasakarnis & maliene

5. Back man