بررسی شاخص¬های ارزيابی عملکرد مديران در شرکت نفت و گاز غرب در استان کرمانشاه در سال 1392

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                         صفحه                                                                                                                                                                                      

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ج

فهرست مطالب………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. د

فهرست جداول………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ی

فهرست نمودار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ک

فهرست اشکال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ل

فصل اول: کلیات

 1-1. مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2. بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3.  اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4. اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-4-1. اهدف كلي …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4-2. اهداف جزيي ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-5.  سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-5-1.  سوال اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-5.-2. سوالات فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-6.  فرضیه­ های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-6-1.  فرضیۀ اصلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-6.-2.  فرضیات فرعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7.  تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و شاخص­ها ………………………………………………………………………………………………………… 8

1-8.   ویژگی های فردی پاسخگویان ……………………………………………………………………………………………………………………….. 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: مبانی نظری متغیر  (ارزیابی عملکرد)…………………………………………………………………….. 13

2-1.  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-2.  تاریخچۀ ارزیابی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3. تعاریف ارزيابي و ارزشیابی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2- 4. مفهوم ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-5. تعریف ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-6. تعریف عملکرد………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-7. آشنایی با مفهوم ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………….. 18

 2-8.  اهداف ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-9. رويكردهای ارزشيابي عملكرد…………………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-10. فواید ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………………. 21

2-11. عوامل مؤثر در ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………………………. 21

2-12.  معیارهای ارزشیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………………… 22

2-13.   ابعاد ارزیابی عملکرد دولت و بخش عمومی……………………………………………………………………………………………………. 23

2-14.  الگو­های متداول ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………… 24

2-15. اجزای اصلی نظام ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-15-1.  جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-15-2.  ارزیابی و سنجش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-15-3.  اقدامات اصلاحی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

2-15-4.   شبکه ارتباطی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26

2-16. کاربردهای ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………. 26

 2-16-1.  برنامه­ریزی نیروی انسانی…………………………………………………………………………………………………………………………… 26

2-16-2.  کارمند­یابی و انتخاب………………………………………………………………………………………………………………………………… 26

2-16-3.  آموزش و تربیت کارکنان………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

2-16-4.  تعیین مسیر شغلی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

2-16-5.  حقوق و مزایا…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27

2-16-6.   شناخت استعداد بالقوه کارکنان………………………………………………………………………………………………………………….. 27

2-17.  محدودیت­های ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-17-1.   ترس از درگیر شدن با کارکنان………………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-17-2.  شرایط اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-17-3.  نگرش جامعه…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-17-4.  خطای انسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-17-5.  وضعیت سایر سیستم­ها……………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-17-6.   وقت­گیر بودن…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-17-7.  تاریخچه سازمان………………………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-17-8.   اعتقاد غلط……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 29

2-17-9.  آموزش نامناسب……………………………………………………………………………………………………………………………………… 29

2-18.   ارزيابي عملکرد و بهره­وری…………………………………………………………………………………………………………………………… 29

2-19.  ارزيابي عملكرد…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

2-20.  مراحل ارزيابي عملكرد…………………………………………………………………………………………………………………………………. 30

2-21. چرخه چهار مرحله­ای ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………… 30

2-21-1.   جلسه گفتگو آغاز ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………. 30

2-21-2.  مرحله بررسی طی دوره ارزیابی………………………………………………………………………………………………………………….. 31

2-21-3.  مرحله سنجش نتایج ارزیابی……………………………………………………………………………………………………………………….. 31

2-21-4.  جلسه گفتگو یا مصاحبه پایان دوره……………………………………………………………………………………………………………… 31

2-22.  طراحي سيستم ارزيابي…………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

2-23.  انواع ارزيابي……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

2-24.  روش­هاي ارزيابي عملكرد…………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

2-25. كدام روش ارزيابي عملكرد را انتخاب كنيم………………………………………………………………………………………………………. 35

 2-26. خطاهاي بالقوه در سيستم‌هاي ارزشيابي عملكرد……………………………………………………………………………………………….. 36

2-27. اشتباهات ناشی از ارزیابی عملکرد کارکنان……………………………………………………………………………………………………….. 38

2-28. عوامل و ويژگي­هاي موثر بر اثربخشي سيستم‌هاي ارزشيابي عملكرد………………………………………………………………………. 40

 2-29.  ارزیابی عملکرد در کشورهای مختلف…………………………………………………………………………………………………………… 41

2-29-1.  ارزیابی عملکرد در ایران…………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-29-2. ارزیابی عملکرد بر مبنای استراتژی­های توسعه پایدار در کانادا………………………………………………………………………….. 41

2-29-3. راهنمای ارزیابی عملکرد دولت محلی آمریکا………………………………………………………………………………………………. 42

2-29-4.  نظام ارزیابی عملکرد در پاکستان……………………………………………………………………………………………………………….. 42

 2-29-5. بازرسی اداری  در ژاپن…………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

2-30.  ارزشیابی از دیدگاه اسلام………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

2-30-1.   ارزشیابی از دیدگاه  قرآن و احادیث………………………………………………………………………………………………………….. 43

2-30-2.  ارزشیابی در جهان……………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

2-31. دیدگاه­های سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………… 45

2-32. ارزيابي بر اساس مديريت برمبناي هدف…………………………………………………………………………………………………………….. 46

2-33. مزايا ي نظام ارزيابي عملكرد…………………………………………………………………………………………………………………………… 46

2-34. دلایل مخالفت اغلب سازمان‌ها با ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………… 48

2-35. مشكلات ارزيابي عملكرد………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

 2-35-1. عينيت نداشتن………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

2-35-2. تعمیم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

2-35-3. سختگيري، تساهل يا محافظه كاري………………………………………………………………………………………………………………. 48

2-35-4. تازگی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-35-5. مقایسه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-35-6. محاكمه بجاي ارزيابي……………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-35-7.    تعصبات شخصي ارزياب…………………………………………………………………………………………………………………………. 49

2-35-8. پایان سخن……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-36.  میانگین زمانی ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………….. 50

2-37. ارتباط بین ارزیابی عملکرد، ارزشیابی شغل، میزان حقوق و مزایا……………………………………………………………………………. 50

2-38.  روش­های مختلف ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………. 51

2-38-1. روش امتیازبندی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

2-38-2. روش رتبه‌بندی مستقیم……………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

 2-38-3. روش‌های غیر متدوال……………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

2-38-4. روش حصول اطمینان از برابری ارزیابی­های انجام شده در مورد کلیه کارکنان……………………………………………………. 52

2-38-5. خطای هاله‌ای…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

2-38-6.  عامل سنجی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

2-38-7.  روش مبتنی بر اساس مدیریت بر مبنای هدف…………………………………………………………………………………………………. 53

2-38-8.  روش توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 54

2-38-9.   روش قیاسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 54

2-38-10.  روش درجه بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 54

2-38-11.  مقایسه دو به دو……………………………………………………………………………………………………………………………………… 54

2-39. ضرورت اندازه گیری و ارزشیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………. 54

2-40.   نظریه­های ارزشیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………………………….. 55

 2-41. فرایند  ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………………………. 56

2-41-1.  از دیدگاه مبانی ارزشی اسلام…………………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-41-1-1. جلوگیری از خطا………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-41-1-2. پیشگیری از فساد ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-41-1-3.  جلوگیری از ضایع شدن منابع و امکانات………………………………………………………………………………………………….. 57

2-41-1-4. انتخاب احسن در برنامه­ریزی­ها و سیاست گذاری­ها……………………………………………………………………………………. 58

2-42.  مبانی حاکم بر نظام ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………………… 58

2-42-1.  از دیدگاه علم مدیریت……………………………………………………………………………………………………………………………… 58

2-42-2-1. ارتقاء کیفیت و افزایش بهره­وری……………………………………………………………………………………………………………… 58

2-42-2-2. تصمیم­گیری بهتر…………………………………………………………………………………………………………………………………… 58

2-42-2-3. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای پاسخ گویی……………………………………………………………………………………….. 59

2-42-2-4.  مشارکت عمومی کارکنان…………………………………………………………………………………………………………………….. 59

2-42-2-5. ایجاد امکان مقایسه و رقابت سالم……………………………………………………………………………………………………………. 59

2-42-2-6.  ایجاد احساس مسؤلیت پذیری برای وصول به اهداف…………………………………………………………………………………. 59

2-42-2-7. تقویت روحیه کارکنان…………………………………………………………………………………………………………………………… 59

2-42-2-8. دستیابی به راه حل­های جدید متناسب……………………………………………………………………………………………………….. 62

2-43.  اصول حاکم بر ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………… 60

2-44. الگوی فیشر برای ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………. 61

2-45. الگوی اعتبار سنجی روشی برای ارزیابی عملکرد ارگان­های دولتی………………………………………………………………………. 61

2-46. اهمیت ارزیابی و مدیریت عملکرد…………………………………………………………………………………………………………………… 61

بخش دوم: مروری بر پیشینه تحقیقات و مطالعات انجام شده در خصوص ارزیابی عملکرد……………………. 63

2-47. سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در ایران………………………………………………………………………………………………….. 64

2-48. سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در خارج………………………………………………………………………………………………… 69

2-49. چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………… 70

2-50. مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

فصل سوم: روش تحقیق

3-1. مقدمه. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

3-2. روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 74

3-3. جامعه و نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

3-4. ابزار گرد آوری داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………………. 75

3-5. نحوه اجرا و جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………. 76

3-6. روایی و پایایی ابزار اندازه گیری………………………………………………………………………………………………………………………… 76

3-6-1.  اعتبار تحقيق………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

3-6-2. پایایی تحقيق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

3-7. ابزار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-8. نرم افزار کامپیوتری………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-9. روش اجرای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-10. تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………… 79

فصل چهارم: توصیف و تحلیل داده­ها

الف : توصيف داده­ها   …………………………………………………………………………………………………… 82

4-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

4- 1. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس و سن………………………………………………………………………………………………….. 82

4- 2 . توزيع فراواني ميزان تحصيلات پاسخگويان……………………………………………………………………………………………………….. 84

4 – 3 . توزيع فراواني سابقه خدمت پاسخگويان…………………………………………………………………………………………………………… 85

4-4. توصيف شاخص­ متغير توانایی……………………………………………………………………………………………………………………………. 86

4-5. توصیف شاخص­ متغير درک و شناخت شغل………………………………………………………………………………………………………… 87

4-6. توصیف شاخص­ متغير حمایت سازمانی………………………………………………………………………………………………………………. 88

4-7. توصیف شاخص­ متغير انگیزش………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

4-8. توصیف شاخص­ متغير بازخورد………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-9. توصیف شاخص­ متغير اعتبار……………………………………………………………………………………………………………………………… 91

4-10. توصیف شاخص­ متغير محیط…………………………………………………………………………………………………………………………… 92

4-11.  نمرات و رتبه­بندی شاخص­های ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………… 93

4-12. توزيع فراواني و درصد پاسخگويان برحسب جنسیت و سن…………………………………………………………………………………… 95

4-13. توزيع فراواني و درصد پاسخگويان برحسب جنسیت و تحصیلات…………………………………………………………………………. 96

4-14. توزيع فراواني و درصد پاسخگويان برحسب جنسیت و سابقه خدمت……………………………………………………………………… 97

ب: یافته­های  استنباطی……………………………………………………………………………………………………. 98

آزمون تفاوت­ میانگین بين «متغيرهاي زمينه­اي» و «متغيرهاي مستقل» تحقيق ………………………………………………………………………. 98

4-15. آزمون تفاوت میانگین ابعاد ارزیابی عملکرد  پاسخگویان بر حسب جنسیت……………………………………………………………. 98

4-16. آزمون تحليل واریانس بر حسب گروه سنی و ارزیابی عملکرد  ……………………………………………………………………………. 99

4-17. آزمون تحليل واریانس بر حسب تحصیلات و ارزیابی عملکرد  ………………………………………………………………………….. 100

4-18. آزمون تحليل واریانس بر حسب سابقه خدمت  و ارزیابی عملکرد  …………………………………………………………………….. 101

4-19. ضرایب همبستگی بین  ابعاد ارزیابی عملکرد  و متغیرهای زمینه­ای ……………………………………………………………………… 102

4-20. ضرایب همبستگی و نوع رابطه بین شاخص­های ارزیابی عملکرد  و متغیرهای زمینه­ای…………………………………………….. 103

4-21. آزمون رگرسيون خطي چند متغيره…………………………………………………………………………………………………………………. 104

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

5-2. یافته­های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

5-3. یافته­های استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 110

5-4. بحث و نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 113

5 -5. محدودیت­های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 116

5-6. پیشنهادهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

5-6. پیشنهادات برای تحقیقات آینده ………………………………………………………………………………………………………………………. 118

منابع و ضمائم

منابع فارسي………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 120

منابع انگليسي………………………………………………………………………………………………………………………………………………………124

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 127

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                صفحه 

جدول شماره (1-1): مؤلفه­های متغیر مستقل و وابسته تحقیق با تعریف عملیاتی آنها…………………………………………………………… 10

جدول شماره(1-2): فرآيند عملیاتی کردن متغیرهای زمینه­ای………………………………………………………………………………………… 11

جدول شماره(2-1): اهداف ارزشيابي عملكرد……………………………………………………………………………………………………………. 19

جدول شماره(2-2): خلاصه مزايا و معايب روش­هاي ارزيابي عملكرد كاركنان……………………………………………………………….. 36

جدول شماره(2-3): تفاوت­های دو دیدگاه  از نظر اسپف و همکاران……………………………………………………………………………… 45

جدول شماره(2-4): جدول امتیاز دهی به روش امتیاز­بندی در ارزیابی عملکرد کارکنان……………………………………………………. 51

جدول شماره(2-5): جدول تعیین سطح کارکنان در روش رتبه­بندی غیر مستقیم ارزیابی عملکرد کارکنان…………………………….. 52

جدول شماره(3-1): ضریب آلفای کرونباخ برای تخمین پایایی طیف­ها…………………………………………………………………………… 78

جدول شماره (4-1): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس و سن…………………………………………………………………………….. 82

جدول شماره (4-2): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سطح تحصیلات………………………………………………………………………. 84

جدول شماره (4-3): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه خدمت…………………………………………………………………………… 85

جدول شماره (4-4): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به توانایی………………………………………………………… 86

جدول شماره (4-5): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به درک و شناخت شغل…………………………………….. 87

جدول شماره (4-6): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به حمایت سازمانی……………………………………………. 88

جدول شماره (4-7): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به انگیزش……………………………………………………….. 89

جدول شماره (4-8): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به بازخورد………………………………………………………. 90

جدول شماره (4-9): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به اعتبار و حقوق کارکنان………………………………….. 91

جدول شماره (4-10): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گویه‌های مربوط به محیط……………………………………………………….. 92

جدول شماره (4-11): نمرات و رتبه­بندی شاخص­های بهره­وری نیروی انسانی کارکنان………………………………………………………. 93

جدول شماره (4-12): توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب جنسیت و سن………………………………………………………………………. 95

جدول شماره (4-13):  توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب جنسیت و تحصیلات……………………………………………………………. 96

جدول شماره (4-14):  توزيع فراواني و درصد پاسخگويان برحسب جنس و سابقه خدمت…………………………………………………. 97

جدول شماره (4-15): آزمون تی برای مقایسه میانگین ارزیابی عملکرد مدیران  دارای جنسیت متفاوت……………………………….. 98

جدول شماره (4-16):  نتایج تحلیل واریانس مربوط به گروه­های سنی در زمینۀ ارزیابی عملکرد مدیران  ……………………………… 99

جدول شماره(4-17): نتایج تحلیل واریانس مربوط به گروه­های تحصیلی در زمینۀ ارزیابی عملکرد مدیران…………………………. 100

جدول شماره (4-18): نتایج تحلیل واریانس مربوط به سابقه خدمت در زمینۀ ارزیابی عملکرد مدیران………………………………… 101

جدول شماره (4-19): آزمون ضرایب همبستگی بین ابعاد ارزیابی عملکرد با  متغیرهای جنس، سن، تحصیلات، سابقه خدمت   102

جدول شماره (4-20): ضرایب همستگی و نوع رابطه بین ابعاد ازیابی عملکرد و متغیرهای زمینه­ای…………………………………….. 103

جدول شماره (4-21): مدل رگرسیونی اکتشافی متغیرهای مستقل  برای تبیین ارزیابی عملکرد…………………………………………… 104

جدول شماره (4-22): تحلیل رگرسیون متغیر ملاک (ارزیابی عملکرد) بر حسب متغيرهاي مستقل……………………………………. 104

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                                                                   صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

نمودار شماره 2-1.  کاربردهای ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………….. 27

نمودار شماره 2-2: مدل مفومی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 72

نمودار شماره 4-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت و  سن……………………………………………………………………………. 83

نمودار شماره 4-2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات…………………………………………………………………………………. 84

نمودار شماره 4-3. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه خدمت……………………………………………………………………………… 85

نمودار شماره 4-4. رتبه­بندی شاخص­های ارزیابی عملکرد  مدیران………………………………………………………………………………… 94

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                                   صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

شكل  شماره (2-1):  مدل ارزيابي عملكرد در سازمان­ها………………………………………………………………………………………………. 16