%53تخفیف

بررسی زبانی تفسیر قرآن شنقشی

تعداد 172 صفحه فایل word قابل ویرایش

Site: www.filenaab.ir

رشته فرهنگ و زبان های باستانی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

بررسی زبانی تفسیر قرآن شنقشی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

چکیده:

بررسی متون نوشته ‌شده در سده­های نخستین اسلامی، منابع ارزشمندی برای پژوهش­های زبانی محسوب می­شود. در میان این متون، ترجمه­ها و تفسیرهای قرآن کریم به دلیل برخورداری از ویژگی­های خاص زبانی، رسم­الخطی و دقت مفسران در کاربرد صحیح­ترین واژگان فارسی در مقابل کلمات عربی از اهمیت خاصی برخوردار است. تفسیر قرآن شنقشی، نسخه­ای خطی از قرآن مجید است که در قسمت کتب خطی کتابخانۀ آستان قدس رضوی نگهداری می­شود. این قرآن متعلق به قرن پنجم است و از نظر وجود گونه­های کهن و جالب از واژه­های فارسی، داشتن زبان و لهجۀ مخصوص و اعراب و حرکت داشتن حروف، شایان توجه می­باشد. در این پژوهش به روش کتابخانه­ای به بررسی ویژگی­های آوایی، دستوری و واژگانی این تفسیر پرداخته شده است. از نظر آوایی، پاره­ای از تحولات آوایی این متن در جهت سیر زبان فارسی میانه به فارسی دری و پاره­ای دیگر خلاف آن می­باشد. بررسی ویژگی­های دستوری متن، علاوه بر مشابهت آن با سایر متون کهن، گونه­ای ساخت فعل واداری را نشان می­دهد که در متون دیگر مشاهده نمی­شود. در این متن، بسیاری از مترادفات و واژه­های دقیق و کهن فارسی دیده می­شود.

کلیدواژگان: تفسیر قرآن شنقشی، دستور تاریخی، شکل­گیری زبان فارسی دری، فارسی میانه، ویژگی‌های زبانی.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….2

1-2- بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………….3

1-3- هدف­های تحقیق……………………………………………………………………………………………..5

1-4- ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………….5

1-5- استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق…………………………………………………………………………..6

1-6- سؤال­ها و فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………………….6

1-7- تعریف مفاهیم مطرح­شده در سؤال­ها و فرضیه­های تحقیق………………………………………..7

1-8- کلیدواژه­های طرح تحقیق و معادل لاتین آن­ها………………………………………………………8

1-9- پیشینۀ نظری و تجربی……………………………………………………………………………………….9

1-9-1- پیشینۀ نظری………………………………………………………………………………………………..9

1-9-2- پیشینۀ تجربی………………………………………………………………………………………………9

1-10- روش اجرای تحقیق………………………………………………………………………………………13

فصل دوم: معرفی تفسیر قرآن شنقشی

2-1- معرفی نسخۀ خطی………………………………………………………………………………………….16

2-2- نکات گویشی و رسم­الخطی…………………………………………………………………………….17

2-3- قدمت تفسیر قرآن شنقشی……………………………………………………………………………….18

2-4- نمونه­ای از تفسیر قرآن شنقشی………………………………………………………………………….18

فصل سوم: نظام آوایی تفسیر قرآن شنقشی

3-1- مصوت­ها……………………………………………………………………………………………………..27

3-1-1- حذف………………………………………………………………………………………………………27

3-1-2- ابدال………………………………………………………………………………………………………..28

3-1-3-همگونی……………………………………………………………………………………………………30

3-2- صامت­ها………………………………………………………………………………………………………31

3-2-1- حذف………………………………………………………………………………………………………31

3-2-2- ابدال………………………………………………………………………………………………………..33

3-2-3- قلب…………………………………………………………………………………………………………37

فصل چهارم: ویژگی­های­دستوری­تفسیرقرآن­شنقشی

4-1- اسم……………………………………………………………………………………………………………..39

4-1-1- معرفه ­و نکره……………………………………………………………………………………………..39

4-1-2- جنس……………………………………………………………………………………………………….40

4-1-3- شمار………………………………………………………………………………………………………..40

4-1-3-1- مثنی…………………………………………………………………………………………………….40

4-1-3-2- جمع…………………………………………………………………………………………………….41

4-1-4-صورت­های مختلف اسم در جمله………………………………………………………………….43

4-2- صفت…………………………………………………………………………………………………………..45

4-2-1- صرف………………………………………………………………………………………………………45

4-2-1-1- جنس…………………………………………………………………………………………………..45

4-2-1-2- شمار……………………………………………………………………………………………………45

4-2-1-2-1- مثنی…………………………………………………………………………………………………45

4-2-1-2-2- جمع………………………………………………………………………………………………..45

4-2-1-3- درجات­صفت………………………………………………………………………………………..46

4-2-1-3-1- صفت­مطلق………………………………………………………………………………………..46

4-2-1-3-2- صفت تفضیلی……………………………………………………………………………………46

4-2-1-3-3- صفت عالی……………………………………………………………………………………….48

4-2-1-4- صفت اشاره………………………………………………………………………………………….48

4-2-1-5- صفت مبهم…………………………………………………………………………………………..49

4-2-1-6- صفت پرسشی………………………………………………………………………………………..49

4-2-2- نحو…………………………………………………………………………………………………………49

4-3- عدد…………………………………………………………………………………………………………….50

4-3-1- اعداد اصلی……………………………………………………………………………………………….50

4-3-2- اعداد ترتیبی……………………………………………………………………………………………..51

4-3-3- اعداد کسری……………………………………………………………………………………………..51

4-3-4- اعداد توزیعی…………………………………………………………………………………………….51

4-4- ضمیر…………………………………………………………………………………………………………..52

4-4-1- صرف……………………………………………………………………………………………………..52

4-4-1-1- ضمایر شخصی………………………………………………………………………………………52

4-4-1-1-1- ضمایر شخصی منفصل………………………………………………………………………..52

4-4-1-1-2- ضمایر شخصی متصل………………………………………………………………………….52

4-4-1-2- ضمایر موصولی…………………………………………………………………………………….54

4-4-1-3- ضمایر پرسشی………………………………………………………………………………………54

4-4-1-4- ضمایر مبهم………………………………………………………………………………………….54

4-4-1-5-ضمایراشاره…………………………………………………………………………………………..56

4-4-1-6- ضمایر مشترک………………………………………………………………………………………57

4-4-2- نحو…………………………………………………………………………………………………………57

4-5- قید………………………………………………………………………………………………………………59

4-5-1- قید از نظر اصل………………………………………………………………………………………….59

4-5-2- قید از نظر معنی………………………………………………………………………………………….59

4-5-3- قید از نظر ساخت……………………………………………………………………………………….60

4-6- حروف…………………………………………………………………………………………………………60

4-6-1- حرف اضافه………………………………………………………………………………………………60

4-6-2- حرف ربط………………………………………………………………………………………………..63

4-6-3-«ا» بیان حالت عاطفی…………………………………………………………………………………..66

4-7- فعل……………………………………………………………………………………………………………..66

4-7-1- ماده…………………………………………………………………………………………………………66

4-7-1-1- مادۀ مضارع…………………………………………………………………………………………..67

4-7-1-1-1- مادۀ مضارع اصلی………………………………………………………………………………67

4-7-1-1-2- مادۀ مضارع واداری…………………………………………………………………………….71

4-7-1-1-3- مادۀ مضارع جعلی………………………………………………………………………………71

4-7-1-2- مادۀ ماضی…………………………………………………………………………………………….72

4-7-1-2-1- مادۀ ماضی اصلی………………………………………………………………………………..72

4-7-1-2-2- مادۀ ماضی جعلی……………………………………………………………………………….72

4-7-1-3- مادۀ نقلی………………………………………………………………………………………………74

4-7-2- مصدر………………………………………………………………………………………………………75

4-7-3- نشانه­های نفی و نهی وتاکید و استمرار……………………………………………………………75

4-7-3-1- نشانۀ نفی………………………………………………………………………………………………75

4-7-3-2- نشانۀ نهی………………………………………………………………………………………………75

4-7-3-3- نشانۀ تأکید……………………………………………………………………………………………75

4-7-3-4- پیشوند استمرار………………………………………………………………………………………76

4-7-4- شناسه­ها……………………………………………………………………………………………………76

4-7-5- روش ساخت زمان­ها و وجه­ها………………………………………………………………………77

4-7-5-1- فعل  مضارع اخباری……………………………………………………………………………….77

4-7-5-2-  فعل امر………………………………………………………………………………………………..80

4-7-5-3-  فعل تمنایی…………………………………………………………………………………………..80

4-7-5-4-  فعل ماضی ساده اخباری………………………………………………………………………….81

4-7-5-5- فعل ماضی نقلی……………………………………………………………………………………..82

4-7-5-6- فعل ماضی بعید………………………………………………………………………………………83

4-7-5-7- فعل ماضی التزامی………………………………………………………………………………….83

4-7-5-8- فعل دعایی…………………………………………………………………………………………….83

4-7-5-9- فعل مجهول…………………………………………………………………………………………..84

4-7-5-10- فعل ناگذر…………………………………………………………………………………………..84

4-7-5-11- «ا» تاکید……………………………………………………………………………………………..84

4-7-6- فعل کمکی……………………………………………………………………………………………….85

4-7-7- فعل از نظر ساختمان……………………………………………………………………………………85

4-7-7-1- فعل ساده………………………………………………………………………………………………86

4-7-7-2- فعل پیشوندی………………………………………………………………………………………..86

4-7-7-3- فعل مرکب……………………………………………………………………………………………91

4-7-7-4- عبارت………………………………………………………………………………………………….98

4-7-8- جای فعل در جمله……………………………………………………………………………………..99

4-7-9- مطابقت فعل و فاعل و نهاد…………………………………………………………………………100

4-7-10- کاربرد وجه های فعل………………………………………………………………………………100

4-7-11- کاربرد «ا» تأکید…………………………………………………………………………………….102

4-8- اصوات………………………………………………………………………………………………………102

فصل پنجم: واژه ­سازی در تفسیر قرآن شنقشی

5-1- انواع واژه……………………………………………………………………………………………………104

5-1-1- بسیط……………………………………………………………………………………………………..104

5-1-2- مشتق……………………………………………………………………………………………………..105

5-1-2-1- پیشوندها…………………………………………………………………………………………….105

5-1-2-2- پسوندها……………………………………………………………………………………………..107

5-1-3- مرکب……………………………………………………………………………………………………114

5-1-4- عبارت……………………………………………………………………………………………………116

فصل ششم: واژه­ نامه منتخب تفسیر قرآن شنقشی

واژه­نامه………………………………………………………………………………………………………………118

 

فصل هفتم: نتیجه­ گیری

نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………………………….152

منابع

فهرست نشانه ­ها و اختصارات

 

نشانه معنی نشانه معنی
* صورت فرضی واژه (ص.م.گ) صفت مفعولی­ گذشته
رجوع کنید به (ص.ن) صفت نسبی
<  تبدیل­می­شودبه (ض.پ) ضمیرپرسشی
(اِ) اسم (ض.ش) ضمیرشخصی
(اِ. م) اسم­معنی (ض.م) ضمیرمبهم
(اِ. مر) اسم­مرکب (ض.مو) ضمیرموصولی
(اِ. مش) اسم­مشتق (ع) عبارت
(اِ. مص) اسم­مصدر (ع.اِ) عبارت­اسمی
(پ) پیشوند (عد) عدد
(پ.ف) پیشوند­فعلی (عد. تر) عددترتیبی
(ح.اِ) حرف­اضافه (عد. ک) عددکسری
(ح.ر) حرف­ربط (عد. تو) عددتوزیعی
(ص) صفت (ع.ف) عبارت­ فعلی
(صت) صوت (ع.ق) عبارت­ قیدی
(ص.ت) صفت تفضیلی (ف/ق) فعل و قید
(ص.ف) صفت فاعلی (ق) قید
(ص.ف.آ) صفت­ فاعلی­آینده (ق.ت) قید تصدیق
(ص.ف.گ) صفت­ فاعلی­گذشته (ق.ن) قید نفی
(ص.ف.مر) صفت­فاعلی­مرکب (ق.ز) قید زمان
(ص.مر) صفت­ مرکب (مص) مصدر
(ص.م.آ) صفت ­مفعولی­آینده (مص. مر) مصدر مرکب
(مص. ج) مصدرجعلی (مص. وا) مصدر واداری
[ع] عربی (مص. پ) مصدر پیشوندی
قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo