بررسی خصوصیات زیستی جنس نر مارمولک آگامای سروزغی ) در استان سمنان Phrynocephalus maculatus(

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                      صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول:

کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2- کلیاتی در مورد خزندگان ………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-3- منشا خزندگان ………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4- رده بندی خزندگان…………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4-1-زیر رده آناپسیدا (Anapsida)………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4-2-زیر رده سیناپتوزوریا (Synaphtosauria)……………………………………………………………………………………… 6

1-4-3-زیر رده ایکتیوپترژیا (Ichthyoptergia)………………………………………………………………………………………… 6

1-4-4-زیر رده دیاپسیدا (Diapsida)……………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-4-1-راسته رینکوسفالیا (Rhyncocephalia)……………………………………………………………………………………. 7

1-4-4-2-راسته اسکواماتا یا فلس­داران (Squamata)…………………………………………………………………………………. 7

1-4-5-زیررده آرکئوزوریا (Archeosauria)……………………………………………………………………………………………. 7

1-4-6-زیررده سیناپسیدا (Synapsida)…………………………………………………………………………………………………….. 7

1ـ5ـ موقعیت تاکسونومیکی گونه­یPhrynocephalus maculatus…………………………………………………………… 8

1-6- خصوصیات راسته اسکواماتا……………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7- خصوصیات زیر راسته سوسماران ………………………………………………………………………………………………………. 9

1-8 ویژگی های آناتومی و فیزیولوژیکی زیر راسته سوسماران………………………………………………………………………….. 11

1-8-1- پوست سوسماران…………………………………………………………………………………………………………………………. 11

1-8-2- فلس در سوسماران………………………………………………………………………………………………………………………. 12

1-8-3- دندان بندی در سوسماران………………………………………………………………………………………………………………. 12

1-9- اتو تومی یا خودبری دم…………………………………………………………………………………………………………………….. 13

1-10- اندام جاکوبسون…………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

1-11- گیرنده ها……………………………………………………………………………………………………………………………………… 13

1-12- غده پینه آل…………………………………………………………………………………………………………………………………… 14

1-13- تاثیر عوامل مختلف محیطی بر روی انتشار سوسماران…………………………………………………………………………… 14

1-14-تنوع تولیدمثل در سوسماران………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-15- تیپ های تولیدمثلی…………………………………………………………………………………………………………………………. 17

1-16-اکولوژی وبیولوژی  تولیدمثل درمارمولک ها………………………………………………………………………………………… 18

1-17-تاثیر غدد و هورمونها بر رفتارهای تولید مثلی و تمایز جنسی مارمولکها…………………………………………………….. 19

1-18-جفت گیری ترجیحی……………………………………………………………………………………………………………………….. 20

1-19-خصوصيات خانواده اگامیده………………………………………………………………………………………………………………. 20

1-20-مشخصات جنس فرینوسفالوس………………………………………………………………………………………………………….. 21

1-21-خصوصیات گونه فرینوسفالوس مکولاتوس…………………………………………………………………………………………. 22

1-22- دستگاه تولیدمثلی نر در مارمولک­ها……………………………………………………………………………………………………. 22

1-23- تعیین جنسیت در سوسماران…………………………………………………………………………………………………………….. 24

1-24- رژیم غذایی مارمولک ها (ارزش اکولوژیک)………………………………………………………………………………………. 25

1-25- ویژگی­های رفتاری مارمولک­ها………………………………………………………………………………………………………… 26

1-25-1-زمان خطر………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

1-25-2-حرکت و فعالیت…………………………………………………………………………………………………………………………. 27

1-25-3-رفتار جفت گیری………………………………………………………………………………………………………………………… 27

1-26- جغرافياي زیستی مارمولک­های ايران………………………………………………………………………………………………….. 27

1-27-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………. 29

فصل دوم:

مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- محققان خارجی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

2-2- محققان داخلی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 32

فصل سوم :

 مواد و روشها

3ـ1ـ ایستگاه­­ مطالعاتی………………………………………………………………………………………………………………………………… 35

3ـ2ـ لوازم مورد نیاز برای جمع­آوری نمونه………………………………………………………………………………………………….. 35

3ـ3ـ روش جمع­آوري نمونه………………………………………………………………………………………………………………………. 35

3ـ4ـ مطالعات مورفومتریک………………………………………………………………………………………………………………………… 40

-3-4-فلس شماری………………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

1-3-4-طریقه­ی شمارش فلس دور میانه­ی شکم…………………………………………………………………………………………… 40

2-3-4-طریقه­ی شمارش فلس در لب پایین…………………………………………………………………………………………………. 40

3-3-4-طریقه­ی شمارش فلس در لب بالا……………………………………………………………………………………………………. 40

4-3-4- طریقه ی شمارش  ردیف­های فلس بین سوراخ های بینی……………………………………………………………………….41

3ـ5ـ مطالعات گامتوژنز……………………………………………………………………………………………………………………………… 41

3ـ5ـ1ـ صفات متریک و مریستیک در مطالعه­ی بیضه………………………………………………………………………………………. 41

3-5-2- مواد، لوازم و دستگاه­های مورد نیاز برای مطالعات بافتی……………………………………………………………………… 41

3ـ5ـ3ـ روش تهیه مقاطع بافتی از غدد تناسلی………………………………………………………………………………………………. 42

3ـ5ـ3ـ1- مرحله­ی فیکس کردن (Fixation)……………………………………………………………………………………………… 42

3ـ5ـ3ـ2- مرحله­ی آب­گیری (Dehydratation)………………………………………………………………………………………. 42

3ـ5ـ3ـ3- مرحله­ی قالب­گیری (Embeding)…………………………………………………………………………………………….. 42

3ـ5ـ3ـ-4- مرحله­ی آرائیدن (Trimming)……………………………………………………………………………………………….. 41

3ـ5ـ3-5- مرحله­ی برش­گیری (Sectioning)……………………………………………………………………………………………. 43

3ـ5ـ3ـ6- مرحله­ی پارافین­زدایی (Dewaxing)………………………………………………………………………………………….. 43

3ـ5ـ3ـ7- مرحله­ی آب­دهی (Hydratation)…………………………………………………………………………………………….. 43

3ـ5ـ3ـ8- مرحله­ی رنگ­آمیزی (Staining)……………………………………………………………………………………………….. 43

3ـ5ـ3ـ9- مرحله­ی چسباندن لامل (Mounting)………………………………………………………………………………………… 43

3ـ5ـ3ـ10-مرحله­ی عکس­برداری از لام­ها…………………………………………………………………………………………………… 43

3ـ5ـ4ـ محاسبات میکروسکوپی…………………………………………………………………………………………………………………… 43

3ـ6ـ رفتار شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

1-3-6-در اسارت……………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

2-3-6-در محیط……………………………………………………………………………………………………………………………………… 44

3-7-رژیم غذایی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

1-3-7-در اسارت……………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

2-3-7در محیط……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

3-3-7-بررسی محتویات درون معده…………………………………………………………………………………………………………… 44

3ـ8ـ محاسبات آماری……………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

فصل چهارم:

نتایج وبحث

4ـ1ـمرفولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

4-2- زیستگاه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 55

4-3- اسپرماتوژنز……………………………………………………………………………………………………………………………………… 57

4-4- همی پنیس ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 58

4-5- رفتار و فعالیت ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

4-6- تغذیه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 78

4-6-1- مورچه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………… 80

4-6-2-سوسک شب رو……………………………………………………………………………………………………………………………. 80

4-6-3-ملخ شاخک کوتاه………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

4-6-4- شب پره ها…………………………………………………………………………………………………………………………………. 80

4-6-5-کنه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 80

4-6-6-موریانه ها……………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

4-6-7-مگس خانگی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

فصل پنجم:

نتیجه­گیری

5ـ1ـ مرفولوژی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………87

5ـ2ـ زیستگاه……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88

5-3-سیکل تولید مثل ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

5-4-اسپرماتوژنز………………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

5-5-همی پنیس……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 98

5-6- رفتار وفعالیت………………………………………………………………………………………………………………………………….. 99

5-7- رژیم غذایی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

5ـ8ـ نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………. 103

5-9-پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………… 104

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 105

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول 3ـ1ـ مشخصات جغرافیایی ایستگاه­های مورد مطالعه………………………………………………………………………………. 36

جدول 4ـ1ـ آمار توصیفی صفات مورفولوژیکی در Ph. maculatus…………………………………………………………….. 47

جدول 4ـ2ـ آنالیزواریانس (ANOVA) برای صفات ماکروسکوپی نر در Ph. maculatus………………………………. 47

جدول 4ـ3ـ آمار توصیفی صفات ماکروسکوپی تولیدمثلی نر در Ph. maculatus…………………………………………….. 59

جدول 4ـ4ـ جدول صفات میکروسکوپی در Ph. maculatus……………………………………………………………………….. 60

جدول 4ـ5ـ مقایسه صفات بیضه راست و چپ در Ph. maculatus………………………………………………………………. 61

جدول 4ـ6ـآنالیزواریانس (ANOVA) برای صفات ماکروسکوپی نر در Ph. maculatus………………………………… 63

جدول 4ــ7- آنالیز واریانس(ANOVA)صفات میکروسکوپی نر در Ph. maculatus………………………………………. 64

جدول 4-8–حشرات مورد استفاده در رژیم غذایی Ph. maculatus…………………………………………………………….. 81

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                      صفحه.

نمودار 4ـ1ـ میانگین± انحراف معیار وزن نمونه ها در انحراف معیار وزن نمونه هااز اواسط فروردین تا اواسط خرداد رو به افزایش می باشد وبه سمت اواسط مرداد رو به کاهش است………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

نمودار 4ـ2ـمیانگین± انحراف معیار طول بدن نمونه ها تغیرات چندانی نشان نمی دهد…………………………………………. 48

نمودار 4ـ3ـ. میانگین± انحراف معیار طول دم نمونه ها تغیرات چندانی نشان نمی دهد…………………………………………. 49

نمودار 4ـ4ـ میانگین± انحراف معیار طول سر نمونه ها تغیرات چندانی نشان نمی دهد…………………………………………. 49

نمودار 4ـ5ـ. میانگین± انحراف معیار عرض سر نمونه ها تغیرات چندانی نشان نمی دهد………………………………………. 50

نمودار 4ـ6ـ. میانگین± انحراف معیار طول بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین مقدار را دارد…………………. 64

نمودار 4ـ7ـ میانگین± انحراف معیار عرض بیضه راست چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین مقدار را دارد…………………… 64

نمودار 4ـ8ـ. میانگین± انحراف معیار وزن بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد.   65

نمودار4ـ9ـ. میانگین± انحراف معیار حجم بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط تیر ماه کمترین مقدار را دارد.     65

نمودار 4ـ10ـ. . میانگین± انحراف معیار طول همی پنیس بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 66

نمودار 4ـ11ـ. میانگین± انحراف معیار عرض همی پنیس بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماهکمترینمقداررادارد  66

نمودار 4ـ12ـ. میانگین± انحراف معیار قطرتونیکاآلبوژینه آ بیضه راست و چپ در اواسط فروردین و اردیبهشت بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

نمودار 4ـ13ـ میانگین± انحراف معیار تعداد لوله های اسپرم سازبیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

نمودار 4ـ14ـ. میانگین± انحراف معیار قطر لوله های اسپرم سازبیضه راست و چپ در اواسط اردیبهشت ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 67

نمودار 4ـ15ـ میانگین± انحراف معیار قطر لایه زاینده بیضه راست و چپ در اواسط فروردین ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 67

نمودار 4ـ16ـ. . میانگین± انحراف معیار قطر لومن بیضه راست و چپ در اواسط فروردین ماه کمترین  و در اواسط تیر ماه بیشترین مقدار را دارد.   69

نمودار 4ـ17ـ. . میانگین± انحراف معیار تعداد اسپرماتوگونی بیضه راست و چپ در اواسط اردیبهشت ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

نمودار 4ـ18ـ. – میانگین± انحراف معیار تعداد اسپرماتوسیت بیضه راست و چپ  در اواسط اردیبهشت ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

نمودار 4ـ19ـ. میانگین± انحراف معیار تعداد اسپرماتید بیضه راست و چپ در اواسط اردیبهشت ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

نمودار 4ـ20ـ. . میانگین± انحراف معیار تعداد اسپرم بیضه راست و چپ در اواسط خرداد ماه بیشترین و در اواسط مرداد ماه کمترین مقدار را دارد    71

نمودار 4ـ21ـ میانگین± انحراف معیار اندیکس گنادی در اواسط خردادماه  به اوج خود رسیده و بطور یکنواختی تا اواسط  تیر کاهش می­یابد        71