بررسی جرم شناختی نظریه برچسب زنی با رویکرد فقهی

کارشناسی ارشد در رشته حقوق جزا و

جرم شناسی(M.A)

بررسی جرم شناختی نظریه برچسب زنی با رویکرد فقهی

نظریه برچسب زنی[1] یکی از مشهورترین نظریات مطرح در حوزه جرم‍‌شناسی است؛ نقش صاحبان قدرت در تعریف جرم و تعیین مجرم، آثار برچسب زنی و راهکارهای پیشگیری از برچسب خوردن افراد محورهای این نظریه را تشکیل می‌دهند. رعایت حریم خصوصی افراد به منظور پرهیز از بدنام کردن آنها و اجتناب از الصاق عناوین مجرمانه بر افراداز مبانی مهمی همچون جلوگیری از ایجاد شخصیت مجرمانه در افراد و نیز پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم توسط وی، برخوردار است. اهمیت پرهیز از بدنام نمودن افراد مرتکب بزه به دلایل پیش گفته و هرچه مصون‌تر نگاه داشتن وی از فرآیند دادرسی رسمی از جمله دستاوردهای نظریه ای است که با عنوان “برچسب زنی” یا “انگ زنی” در قلمرو جرم شناسی شناخته می‌شود. این نظریه، نتایج مثبت و قابل توجهی برای نظام عدالت کیفری افراد بهمراه داشته است و آموزه‌های آن توسط مجموعه‌ای از اصول مشترک و اختصاصی دادرسی‌های کیفری افراد همچون اصل برائت، تجدید نظر بودن آراء دادگاه‍‌های افراد بوسیله مرجع صادر کننده حکم، تضمین می‌گردد. با عنایت به نتایج منفی و زیانبار الصاق عناوین مجرمانه بر افراد و تثبیت این القاب در پی تماس مداوم و طولانی مدت افراد با نظام عدالت کیفری، طیف گسترده ای از راهکارها و اقدامات همچون تعلیق تعقیب، تعویق صدور رای و یا تعلیق اجرای مجازات، در کلیه مراحل رسیدگی به جرائم افراد از مقطع پلیسی و انتظامی تا مرحله دادسرا و دادگاه و نیز پس از اتمام محاکمه، توصیه می‌شوند که در اسناد بین‌المللی حقوق افراد و بعضاً، مقررات داخلی کشورمان مورد اشاره قرار گرفتند و رعایت آن ها الزامیست با بررسی محورهای نظریه برچسب زنی در منابع اسلامی ملاحظه می‌شود که هر چند که میان مبانی دینی و مبانی نظریه برچسب زنی سنخیتی وجود ندارد، ولی برچسب خوردن فرد در نتیجه وارد شدن به نظام کیفری در آموزه‌های اسلامی مطرح بوده و راهکارهایی برای پیشگیری از آن پیش بینی شده است که از آن جمله می‌توان به بزه پوشی، عفو، توبه و اصلاح ذات‌البين اشاره نمود.

واژگان کلیدی: نظریه برچسب زنی، آیات قرآن، روایات، بزه پوشی، عفو، میانجیگری.

[1] (Labeling Theory)